SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ŞİDDET Dr. OSMAN ELBEK (osmanelbek@yahoo.com) Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi 28-30 KASIM 2008 TTB TIP EĞİTİMİ KURULTAYI

TARTIŞMA HEDEFLERİ Şiddeti tanımlayabilmek Dünyada ve Türkiye’de sağlık sektöründe şiddetin boyutlarını göstermek Şiddete etki eden faktörleri belirlemek Çözüm yollarını ortaya koymak

SUNU AKIŞI “Şiddet” nedir, nasıl sınıflandırılır? Sağlık çalışanları ve şiddet (Dünya) Sağlık çalışanları ve şiddet (Türkiye) Risk faktörleri Çözüm mümkün mü, nasıl?

“ŞİDDET” Şiddet; Violence; Köken Arapça Köken Latince (Violentia) Sertlik Sert ve katı davranış Kaba kuvvet Violence; Köken Latince (Violentia) Violare = Şiddet kullanarak hareket etmek Vis = Güç, erk, bedensel güç

ŞİDDET FELSESİ Şiddet; bir başkasının özgürlüğüne, bedenine kendisini kişi olarak tanımlayan değer yüklediği her şeye bunlar için gerekli araçlara zarar verecek biçimde harekete geçme Turan H, FelsefeYazın, 2007.

ŞİDDET TİPOLOJİSİ Özel Şiddet Kollektif Şiddet Cürümsel Şiddet Ölümcül, Bedensel, Cinsel Cürümsel Olmayan Şiddet İntihar, Kaza Kollektif Şiddet Grup Şiddeti Grup İçi, Grup Dışı, İktidara Karşı Devlet Şiddeti Devlet Terörü, Endüstriyel Şiddet Uluslararası Şiddet Savaş Ünsal A, Cogito, 1996.

ŞİDDET (DSÖ) Şiddet; kişinin kendisine başka birisine bir gruba topluma karşı gücünü istemli olarak kullanması ya da tehdit etmesi Krug EG, World Health Organization, 2002.

İŞYERİNDE ŞİDDET Birinci Tip; İkinci Tip; Üçüncü Tip; Dördüncü Tip; Suça niyet ederek şiddete başvurma İkinci Tip; Tüketicinin çalışana karşı uyguladığı şiddet Üçüncü Tip; Çalışanın çalışana karşı uyguladığı şiddet Dördüncü Tip; Kişilerarası ilişki ile ilgili şiddet The University of Iowa, 2001.

NEDEN? Hürriyet Gazetesi, 19 Temmuz 2004.

ŞİDDETİN SIRADANLAŞMASI “Kılıç olmaksızın sözleşmeler sözcükten başka bir anlam taşımaz” Hobbes Empati eksikliği Diyaloğun reddi Ötekileştirme Toplumsal kutuplaşma…

GÜNDELİK YAŞAMIN TÜKETİMİ SATIN AL KULLAN DIŞKI SİNDİR Baudrillard, Tüketim Toplumu, 2004.

NEDEN? Hürriyet Gazetesi, 19 Temmuz 2004.

SAĞLIK ÇALIŞANLARI & ŞİDDET (DÜNYA) Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.

SAĞLIK ÇALIŞANLARI & ŞİDDET (TR) Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.

RİSK FAKTÖRLERİ Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.

TÜRKİYE FOTOĞRAFI Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.

Ayrancı Ü, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2002.

Ayrancı Ü, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2002.

İŞ YÜKÜ (I) ORTALAMA= 48,2 ± 13,8 sa Hekimler, normal mesailerine ek olarak ortalama haftada 24 saatlik nöbet tutmaktadırlar.

İŞ YÜKÜ (II) ORTALAMA= 59,0 ± 79,5 ORTANCA = 45

TÜKENME Kişinin özgül anlamı ve amacından uzaklaşması ve hizmet götürdüğü insanlarla gerçekten ilgilenemiyor olması” Maslach (1976) Duygusal tükenme Duyarsızlaşma Bireysel becerilerde azalma

ŞİDDET

HER YERDE ŞİDDET

ŞİDDET NEDENLERİ

SAĞLIKTA ŞİDDET

ŞİDDET TANIKLIĞI

ŞİDDET TÜRÜ

ŞİDDET MEKANLARI

ŞİDDET ZAMANI

KİMLER ŞİDDET UYGULUYOR?

KİMLER ŞİDDET UYGULUYOR? Mevcut sağlık sisteminde hasta yakınlarının hastanın hastaneye ulaştırılması tedavi süreci hastane içindeki bürokratik ve takip işlemleri SÖZÜN BİTTİĞİ YER

ŞİDDET NEDENLERİ (Dr)

UZUN BEKLEME SÜRESİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

ŞİDDET NEDENLERİ (Hasta) Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

YOKSULLUĞUN ŞİDDETİ

ŞİDDET & DÜŞÜK EĞİTİM

STATÜ KAYBI

HASTA GÖZÜYLE HEKİMLER Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

KURUM GÜVENLİĞİ

DÜŞÜK GÜVENLİK NOTU

GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Adaş E, Elbek O, Toplum ve Hekim, 2008.

ŞİDDET MODELİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

MESLEKİ DENEYİM Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

PRATİSYEN Ekşi Sözlük. (2008) http://sozluk.sourtimes.org/ (Erişim: 30 Haziran 2008).

ŞİDDET MODELİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

FARK NE? Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

KAMUNUN DEĞERSİZLEŞTİRİLMESİ  Kamudan özele aktarılan kaynak 1989’da sağlık harcamalarının %1,5’i iken, bu değer on yıl içerisinde %24,3’e çıkmıştır.  SSK kaynaklarının 1980’de %6’sı hizmet satın alması yoluyla özele aktarılırken, bu değer 1998’de %27,4’e çıkmıştır Soyer A, ÖÜF, 2004.

SAĞLIK SEKTÖRÜ TEŞVİKLERİ Soyer A, Özgür Üniversite Forumu, 2004 (görselleştirildi).

5.4 kat artış 4.61 kat artış 8.25 kat artış 1995-2000 yılları arasında iki kat, 2000-2005 yılları arasında %25.2 artmış Elbek O, Birikim, 2008.

“KAMU” SAĞLIK KURUMU Kamu içinde özel Etiketleme; Özel muayene / tetkik farkı Etiketleme; Kamu sağlık hizmeti her zaman kalitesiz Kamu sağlık çalışanı her zaman niteliksiz, ilgisiz, kamu yararını gözetmeyen birey Kurum yetersizlikleri ve hasta yoğunluğu

İŞYERİNDE ARTAN ŞİDDET Afford CW, ILO, 2003.

SUSKUN HEKİM

YAPILAN İŞLEM

ÇÖZÜM?

HASTA GÖZÜYLE SAĞLIK SİSTEMİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

ETKİN PR & MESLEK ÖRGÜTÜ ÖNERİLERİ “Medya aracılığıyla doktorların çalışma koşuları eğitim süreçleri anlatılmalı, bunun karşılığında aldıkları ücret gösterilmeli, yanı sıra bir çok insanın elini bulaştırmadığı işleri nasıl büyük özveriyle yaptıkları gösterilmeli. Kısaca bu mesleğin kolay meslek olmadığı, TV dizisindeki (gibi) doktorların lay lay lom olmadığı anlatılmalı” “Medyada özellikle hekim hakları vurgulanmalı ve TTB, müdahale ile olayları hukuki zeminde teyit etmeli” “Tabip odasının hekimin hakkını savunmadığını düşünüyorum. Çözüme yönelik alternatif etkin olmalı” “Türkiye toplumsal siyasetçilik muhalefet ilişkisi yerine iş birliği tercih edilmeli, sorunlarımıza çözüm aranmalı”

İLETİŞİM BECERİSİ Tıp eğitimi; Hekimliği salt teknik bir noktaya indirgemekte Hastalığa odaklanan, hastayı tedavi edilecek bir biyolojik organizmadan ibaret gören, onu nesneleştiren bir tıp eğitimi Felsefe, sosyoloji, halkla ilişkiler gibi beşeri disiplinlerin katkısı

NEO-LİBERAL SAĞLIK Statü yitimi Sağlık politikaları Yetersiz özlük hakları Piyasalaşan sağlık sistemi İçeriği boşaltılmış “müşteri memnuniyeti”ne indirgenmiş hasta hakları Hasta müşteri mi? Sağlık kurumu ticarethane mi? Homo sapiens sapiens homo economicus mu?

TİCARETHANE Mİ? Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

KATKI PAYI REDDİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

ÖFKE BİRİKİMİ Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.

Nuri Bilge Ceylan, Üç Maymun.