Konut Kurultayı III, Mart 2012 “Maraş’ta Bulunan Konut Dokusu, Maraş’ın Tarihi Gelişimi ve Kent Belleğinin Kayboluşu” Hasan Ataçlı

Amaç: Maraş ve Mağusa bütünlüğüne, Tarihsel bakış ile birlikte, konut dokusunu yüzeysel irdelemek ve Kent- Bellek ilişkisini tartışmaya açmaktır.

Kıbrıs’ta Maraş’ın Konumu Mağusa ve Bölgeler •İskele / Mağusa Koridoru •Salamis Sit Alanı •Gülseren Askeri Alanı •Serbest Liman •Surlar İçi Mağusa •Liman •Kapalı Maraş -Kapalı Maraş Arkasında Kalan Bölge Kıbrıs’ta Maraş’ın Konumu Maraş, Kıbrıs adasının, doğu kısmında yer alan Mağusa kentinin, büyük bir bölümünü oluşturmaktadır.

Mağusa suriçi silüeti. Maraş karşımıza ilk olarak, 1571 yılında Osmanlı döneminin başlaması ile yerleşim faaliyetlerinin arttığı dönemde, Surlar içerisinden, Müslüman olmayan kesimin surlar dışına taşınmaya, mecbur edilmesiyle çıkmaktadır.

Lusignan( Lüzinyan, Frankish) Dönemi Liman Gelişimi Hız Kazandı. Maraş Gelişimi hızlandı ve Mağusa adanın başkenti, Lefkoşa ile yarışır hale geldi. 1905 yılında, Büyük gemilerin yanaşabileceği derinlikte liman inşa edilince, Liman 1966 yılının sonuna kadar gelişim içerisinde olup, kente sürekli katkı koymuştur…

 1910,Mağusa  1958,Mağusa Limanın önemli gelişim gösterdiği İngiliz döneminde kentin güneye doğru büyümesi ivme kazanmıştır.

Dönemin Sahil şeridini betimleyen bir fotoğraf.  1971,Mağusa Kıbrıs Cumhuriyeti dönemine gelindiğinde, dönemin turizm merkezlerinden Beyrut da devam eden savaş, Maraş’ın turizm ve eğlence yönünde gelişmesine avantaj sağlamıştır.

Maraş Kumsalı ve Modern Mimarinin izleri,1973 Maraş,kapılarını açtığı ilk yıllarda 700,000 turist tarafından ziyaret edilmiştir.

Dimokratias Caddesi , 1973

Kent , 10000 yatak kapasitesi ile Kıbrıs’ın turizm potansiyelinin % 56 kesimini oluşturuyordu. Golden Marine Hotel 1970

Othello hotel - Gracian Hotel Kent mimari kimlik ve birikimiyle gelecek vaad etmekte idi… Othello hotel - Gracian Hotel

Kent Planlaması ve Konut Konut Bölgelerini Tipolojiden Kestirmek güç olmasa da, Kent yer, yer kendisini ,gizemli kılan Bölgeleri barındırıyor.

Kilise ve Okul Yakınına, oluşturulmuş Erken Konut Gelişimi bölgesi. Güneye ilerledikçe, Konutların daha rastlantısal gelişim gösterdiği anlaşılmaktadır.

74 yakınlarındaki gelişim bölgesi olan , derinya bölgesi yakınlarında kitlesel gelişime rastlamak mümkün….

Konut Dokusu - Kimlik ?

Konut Mimarisinde , Kıbrıs ada dokusuna, İklim şartlarına ve dönemin gelişen mimari akımı, Modern Mimarinin Etkileri Görülmekte idi…

Kapalı Maraş, Konut Ağırlıklı Bölgelere Bakış

Ticari ve Konut yapılarının bütünleşmesi…

Leophoros Avegorou Caddesi ,199x, Şimdiki Ecevit Bulvarı Devamı. Politik İdari Ekonomik Sebepler = Kapalı Maraş Leophoros Avegorou Caddesi ,199x, Şimdiki Ecevit Bulvarı Devamı.

Terk `etmek` ? Kent, Mekan ve Zaman

Yıkım… ‘Slumdog Millionere’ ‘Collective Memory’ Kollektif Bellek, Kamusal Bellek veya Kent Belleği… Yıkım… Belleğin Yeniden Yapılandırılması… ‘Slumdog Millionere’ Bombay>>>Mumbai

Bugün Mağusa; Grup (Yerli Halk+Turist > Öğrenci + Yerli Halkın Bir Kısmı) Mekan ( Maraş Yok) Zaman ( 37 Yıl Grup bazında değişim gösterebilir.) Kentsel Dönüşüm ile Kent Belleği Kırılıma Uğramıştır. “Her Kolektif Bellek, Belirli bir mekan ve zaman içerisinde sınırlanmış grubun desteğini gerektirir” (Hallbwachs,22)

Kent belleğinde yer edinmiş, Portakal festivallerinin bugün Mağusa da izine rastlanmamaktadır. Maraş içerisinde yer alan sinema… İnsanın, Doğaya yerini bırakması…

Kentin içerdiği baskın ve yoğun mekan kurgusu, bugün yerini doğanın kente sahip çıkışına bırakmıştır…. Lakin, halen bugünkü fotoğraflar kentin ihtişamından söz ettirebilmektedir.

Bugün, Henry Lefebvre’nin “baskın mekan” (dominant space) ve “uyarlanmış mekan” ( appropriated space) kavramları, Mağusa kentinin durumu ile paralellik göstermektedir. Kentin baskın mekanlarını içeren Maraş’ın kapatılması, Kentin Kuzey kısmında uyarlanmış mekan arayışları içerisine girilmesine sebebiyet vermiştir…

1974 öncesi, döneme ait bir kart postallar bize kent değer yargıları açısından ipuçları veriyor.

Sonuç: Maraş, içerdiği Konut stoğu ile büyük bir potansiyel taşımaktadır. Konutların birçoğunun geçen bunca yıla rağmen halen kimliği okunabilmektedir. Konut ve Kent yaşamı ‘Bellek’ olgusu ile birleşince karşımıza bir diğer irdelenmesi gereken önemli bir hususu çıkarmaktadır. Son Söz; Maraş; Bariyer ve engellerin arkasında dururken, temenni ve dilekler, kentin insanoğlu ile buluşması olduğunu düşündürüyor…..

Teşekkürler Hasan Ataçlı E-mail : hasanatacli@hotmail.com