KAMU GÜVENİNE KARŞI SUÇLAR BELGEDE SAHTECİLİK SUÇLARI BAKIMINDAN BELGE KAVRAMI ve BELGENİN UNSURLARI

BELGE KAVRAMI Belge, insanın iradesini hukuki bir sonuç doğurmaya uygun, yazılı ve gözle algılanabilir şekilde dışa vurma şeklidir. 204. Maddenin gerekçesine göre de belge: “Eski dilimizde evrak kelimesi karşılığında kullanılmakta olan evrak”tır. Yargıtay’a göre: “Hukuki bir sonuç doğurmaya veyahut bir durumu belli veya ispat etmeye yarayan yazılara” belge adı verilir.

Belgenin Özellikleri Belge mutlaka yazılı olmalıdır. Yazılı kağıt niteliğinde olmayan şey, ispat kuvveti ne olursa olsun, belge niteliği taşımaz. Belgenin yazılı olmasından anlaşılması gereken, yazarının belirlenebilir olmasıdır. Yazarı belirlenebilir olmak koşuluyla, bilgisayar çıktısı veya cihaz çıktısı (elektrik, su, doğalgaz faturaları) da belge sayılır. Belgenin yazılı olması için mutlaka kağıt gerekmez. Metal üzerine yazılan yazılar da belge niteliğindedir. Örn. Araç Plakaları. Ancak yazı niteliği arzetmeyen tablo, kum vs. üzerine yazılan yazılar belge olarak kabul edilemez.

Yazılı olma koşulu, mutlaka alfabetik yazı stilini zorunlu kılmaz; bunun yanında belirli bir anlamı ifade edebilen sembolik kodlardan oluşan irade açıklamalar ile de yazı sağlanmış olur. Üzerinde yazı olmayan ancak delil değeri taşıyan, kan, fotoğraf, vs. belge olarak kabul edilemez. Ancak belge yazının yanında resim vs. görsel objeler de içerebilir. Örneğin, pasaport yazının yanında görsel objeler de içeren bir resmi belgedir. Pasaport üzerindeki resim veya yazıların değiştirilmesi veya bir senet üzerindeki imzalı pulun başkaca bir senede yapıştırılması evrakta sahtecilik olur.

Halogram vs.’nin sahte üretilmesi evrakta sahtecilik suçunu oluşturmaz. Çünkü, halogram yazı ve belge olarak nitelendirilemez. Halogramın sahte üretilmesi Markaların Korunması Hakkında KHK kapsamında (60 ve 61. madde) marka hakkında tecavüz ve dolandırıcılık suçları kapsamında değerlendirilir.

Belgenin Fonksiyonları Düşünceyi Açıklama Fonksiyonu Belge düzenleyen kişinin, düşünce- irade açıklamasını açığa vurma (ifade) biçimlerinden birisidir. Belge mutlaka, bir düşünceyi, bir olguyu açığa vurmalıdır. Örneğin, Araba satışına ilişkin bir satış sözleşmesi. Ancak, bir kartvizit üzerinde yazılan yazılar ile oynama yapılması halinde sahtecilik suçu oluşmaz. Çünkü kartvizit bir düşünceyi açığa vurmaz.

Resmi kurumlar tarafından verilen kimlikler ise, bir olguyu (kamu görevlisi olma) içerdiğinden, bu kimliklerde sahtecilik evrakta sahtecilik kapsamındadır. Örneğin, bir asistanın profesörün kimliğini taklit ederek bankadan gerçekte alamayacağı bir krediyi olması. (Dolandırıcılık ve evrakta sahtecilik gerçek içtima halindedir.) Bir irade açıklamasını beyan etmek üzere hazırlanmış hazır formlar belge olarak kabul edilmez. Çünkü bu formlar henüz hukuki bir sonuç doğurmaya elverişli değildir.

2. İspat Fonksiyonu Belge bir hukuki olguyu ispata yarar 2. İspat Fonksiyonu Belge bir hukuki olguyu ispata yarar. Hukuki bir olguyu ispatlamayan kağıt parçası belge olarak nitelendirilemez. Örneğin; bir satış sözleşmesi satış bedelini ispatlar iken; karne, öğrencinin notlarını ispat eder. Belgenin ispat fonksiyonunun temelinde, belgenin hukuki sonuç doğurması yer alır. Hiçbir hukuksal değeri olmayan bir olayı kanıtlayan yazı, hukuki anlamda delil ve belge olmaz. Örneğin; Ay veya güneşin satışına ilişkin sözleşme…Osmanlı belgelerinde yapılan değişiklikler vs. THY bileti, dernekler tarafından verilen kimlikler, hastaneler tarafından düzenlenen hastane kartları, vergi mükellefi tarafından düzenlenen işi terk dilekçesi gibi belgeler Hukuki sonuç doğurmaya elverişli olmadıklarından evrakta sahtecilik suçunun konusu olmazlar. Belge, bir olayı kanıtlamalı ve hukuki sonuç doğurmaya elverişli olmalıdır.

3. Garanti Fonksiyonu Belgeyi düzenleyen kişinin belirli ya da belirlenebilir olması onun garanti fonksiyonudur. Belgenin sonunda yer alan imza, kağıdın üstünde yer alan antet veya bir günlükte olduğu gibi kullanılan el yazısı belgenin sahibini belirgin kılar. Yargıtay, yazının bir kişilik ve kimliğinin olması yani belirli bir kişinin eseri bulunmasını, yazarın bizzat yazıdan anlaşılmasının zorunlu olduğunu ifade etmektedir. Yazının kime ait olduğu belirlenemiyor ise, bu yazı belge olarak nitelendirilemez. Özellikle resmi belgelerde, belgenin yazarı değil, ait olduğu kurumun belirli olması gerekir.Örneğin, bir diplomanın yazarından ziyade düzenleyen kurumun belirli olması gerekir. Çünkü belgeye bağlı sonuç, o kurumun niteliği ile doğrudan doğruya ilgilidir.

Bir belgenin garanti fonksiyonundan söz edebilmek için herkes için anlaşılabilir bir şekilde yazıya dökülmüş olması gerekmez. Önemli olan yazının muhatabı tarafından anlaşılabilir olmasıdır. Bu nedenle bir doktorun yazdığı reçete çoğu zaman bireyler için bir anlam ifade etmezken, eczacı için kolay anlaşılabilir nitelik taşımaktadır. Okunması çok zor olan bir reçete üzerinde oynama yapılması halinde de evrakta sahtecilik suçu işlenmiş olur.