ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMA YATIRIMLARI ve İŞLETMECİLİĞİ Hasılat ve Ekonomi Araştırmaları Başmühendisliği ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMA YATIRIMLARI ve İŞLETMECİLİĞİ … Sunu Konu Adı Dr. Sacit KOÇER Başmühendis

MEVCUT DURUM GEREKLİLİK YAPILMASI GEREKENLER 21. yy GELİŞMELERİ ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMA NEDİR? MEVCUT DURUM GEREKLİLİK YAPILMASI GEREKENLER 21. yy GELİŞMELERİ

Endüstriyel Ağaçlandırma, hızlı gelişen ağaç türleri ile yapılan ve odun üretimini amaçlayan ticari yatırımlardır KAE 1962 K A V Ç I L Odun hammaddesi üretimi Kısa idare süreli (hızlı gelişen) tür (Kavak, Kızılçam, Sahilçamı, Kızılağaç vd) 10 m3/ha/yıl Yoğun kültür teknikleri Ticari başarı

K A V Ç I L Odun hammaddesi talebinin yapısı Doğaya rasyonel müdahale KAE 1962 K A V Ç I L Odun hammaddesi talebinin yapısı Doğaya rasyonel müdahale Dünyada ağaçlandırmaların % 90’ı Türkiye’de 55-60 bin ha (% 0,3) KIZILÇAM AĞAÇLANDIRMALARI ???

ORMAN ÜRÜNLERİ İTHALATI KAE 1962 1994: 29. 1999: 23. 2002: 20. İhracata dayalı sürdürülebilir kalkınma ve üretim Arz ve talebin küresel ölçekte ele alınması

OGM Açısından KAE 1962 G E R K L İ Mal ve hizmet üretiminin parasal karşılığı alınamamaktadır. Koruma işlevinin önemi artmaktadır (Korunan alanlar 6 milyon ha - % 28) OGM’nin likidite ihtiyacı - Uygun orman alanlarında yeni yatırım - Islah edilmiş materyalle yenileme yatırımı (yapay gençleştirme) Mülkiyeti koruma

Özel Sektör ve Odun İşleyen Sanayi Açısından KAE 1962 G E R K L İ Uluslararası ticarette rekabet gücü sınırlı (Enerji ve Hammadde) Talebin doğal ormanlardan karşılanması mümkün değil o Miktar o Fiyat (hammadde maliyeti)

SEKTÖR (LEVHA) KAPASİTESİ ALTERNATİF HAMMADDE KAYNAKLARI Yıllık Kapasite: 225 000m3 (300 000 ster) UNSURLAR Endüstriyel Ağaçlandırma Verimli Doğal Orman İdare Süresi 25 60 Üretim (m3/ha) 375 180 Yıllık Makta (ha/yıl) 600 1 250 Toplam Alan (ha) 15 000 75 000 SEKTÖR (LEVHA) KAPASİTESİ 9 750 000 m3 13 000 000 ster 26 000 54 000 650 000 3 250 000 (!) Sanayi tesis maliyeti 45-50 milyon ABD $ Ağaçlandırma tesis maliyeti 90-100 milyon ABD $

YONGA LEVHA ve MDF FABRİKALARI KAE 1962 Kaynak: ÖZBAŞ 2004

KAPASİTENİN BÖLGESEL DAĞILIMI KAE 1962 Marmara ve Batı Karadeniz Toplamı: % 68 Kaynak: ÖZBAŞ 2004

Avrupa Birliği ile İlişkiler Açısından KAE 1962 G E R K L İ AB Ortak Tarım Politikası kapsamında tarım alanları daralmaktadır (set-aside araziler) Ülkemizde marjinal tarım arazileri öncelikle etkilenecektir AB ağaçlandırma yatırımlarını desteklemektedir (özel mülkiyetteki araziler) Sulanabilir tarım arazilerinde ise başta kavakçılığın artması beklenmelidir

POTANSİYEL ALANLAR Orman arazileri (Kızılçam, Sahilçamı, Kızılağaç vd) KAE 1962 Orman arazileri (Kızılçam, Sahilçamı, Kızılağaç vd) Hazine arazileri Tarım yapılan araziler - Geleneksel tarım arazileri (kavak, okaliptüs vb) - Marjinal tarım arazileri (Hızlı gelişen türler)

YATIRIM SENARYOSU K A V Ç I L Unsurlar Yatırım (ha/yıl) 30 000 KAE 1962 K A V Ç I L Unsurlar Yatırım (ha/yıl) 30 000 İdare Süresi 30 Toplam Alan 900 000 Hasıla (m3/ha/yıl) 300 Toplam Hasıla (m3/yıl) 9 milyon Gelir (ABD $/yıl) 450 milyon

MALİ ANALİZ K A V Ç I L ÖLÇÜT Orman Arazisi İç Karlılık Oranı (%) 9,5 KAE 1962 K A V Ç I L ÖLÇÜT Orman Arazisi İç Karlılık Oranı (%) 9,5 Odun Üretim Maliyeti TL/m3 25 ABD $/m3 19

ENDÜSTRİYEL ORMAN İŞLETMECİLİĞİ 15

V = Çıktı Girdi AMAÇ K A V Ç I L Maksimize (Yoğun Kültür) KAE 1962 K A V Ç I L Maksimize (Yoğun Kültür) V = Çıktı Girdi Minimize (Mekanizasyon)

AMAÇ EMEK Ücret SERMAYE Faiz GİRİŞİMCİ Kâr K A V Ç I L KAE 1962 K A V Ç I L Üretim Faktörleri TOPRAK Rant EMEK Ücret SERMAYE Faiz GİRİŞİMCİ Kâr X = aT + bE + cS + dG

YOĞUN KÜLTÜR KAE 1962 K A V Ç I L

İdare Süresi KAE 1962 K A V Ç I L

Dikim Sıklığı İşletme amacı Talep yapısı Makine ve ekipman K A V Ç I L KAE 1962 K A V Ç I L İşletme amacı Talep yapısı Makine ve ekipman

Mekanizasyon K A V Ç I L İlk tesisteki arazi hazırlığı KAE 1962 K A V Ç I L İlk tesisteki arazi hazırlığı Sonraki tesisler (2. rotasyon) Arazi hazırlığı zorunlu mu? Kök sökümü (Kavak & Orman Ağacı) Her zaman gerekli mi? Üretimde mekanizasyon

Gençleştirme Yöntemi K A V Ç I L - Yeni orman kurma düşük masraflı KAE 1962 K A V Ç I L DOĞAL GENÇLEŞTİRME Avantajları (Saatçioğlu, 1978, s. 48) - Yeni orman kurma düşük masraflı - Tehlikelere dayanıklı meçcereler kurulur - Irkların devamı ve seleksiyon yoluyla ıslah sağlanır Sakıncaları (Saatçioğlu, 1978, s. 48) - Tür seçimi sınırlıdır - Gençleştirme zamanı bol tohum yılına bağlıdır - Erken ve masraflı ayıklama gerektirir - Yüksek düzeyde ekolojik ve teknik bilgi ile karar verme yeteneği ister

Gençleştirme Yöntemi K A V Ç I L - Ormanın kısa zamanda kurulması KAE 1962 K A V Ç I L YAPAY GENÇLEŞTİRME Avantajları (Saatçioğlu, 1978, s. 49) - Ormanın kısa zamanda kurulması - Yeni bir ağaç türü ile meşcere kurulabilmesi - Büyük açıklılarda yeniden kısa sürede orman kurulabilmesi Sakıncaları - İlk tesis masraflarının doğal gençleştirmeden daha fazla olması - Doğal yolla gelen bireyleri yok etme maliyeti - Yüksek düzeyde işletme sermayesi gereksinimi

AMAÇ Bakım İşlemleri Ot alma çapa Budama Aralama vd K A V Ç I L KAE 1962 K A V Ç I L Ot alma çapa Budama Aralama vd AMAÇ

EŞİT YAŞLI MEŞCERELERDE YILLIK MAKTALI ORMAN (Alan veya Hacim) İşletme Şekli KAE 1962 K A V Ç I L EŞİT YAŞLI MEŞCERELERDE YILLIK MAKTALI ORMAN (Alan veya Hacim) İşletme sınıfı, idare süresi yılı sayısı kadar yıllık maktalardan oluşmaktadır

YATIRIM SENARYOSU (6 000 ha lık bir işletme için) KAE 1962 K A V Ç I L Unsurlar Yatırım (ha/yıl) 200 İdare Süresi 30 Toplam Alan 6 000 Hasıla (m3/ha/yıl) 300 Toplam Hasıla (m3/yıl) 60 000 Brüt Gelir (ABD $/yıl) 3 milyon

ÖNERİLER KAE 1962 K A V Ç I L Amaca uygun kültürel işlemlerin eksiksiz yapılması İdare süresini doldurmuş meşcerelerin piyasa koşulları dikkate alınarak hızla gençleştirilmesi Endüstriyel ağaçlandırmalarda kesinlikle yapay gençleştirme yapılması

ÖNERİLER KAE 1962 K A V Ç I L Kızılçam ormanlarında ıslah edilmiş materyalle yapay gençleştirme Büyük ölçekli yatırım anlayışı Meslek içi EĞİTİM AR-GE çalışmalarının desteklenmesi Endüstriyel ağaçlandırmalara karşı duygusal direncin kırılması

21. YÜZYILDAKİ GELİŞMELER

3 TEMEL SORUN KAE 1962 G E L İ Ş M R ENERJİ SU İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

ÇEVRESEL (İklim Değişikliği Dahil) KAE 1962 G E L İ Ş M R Hedefler Yeni teknolojiler, araçlar ve hizmetler geliştirerek çevrenin ve kaynakların sürdürülebilir yönetimi - İklim, biyosfer, ekosistemler ve insan faaliyetleri arasındaki etkileşimler hakkındaki bilgi birikimini artırmak

ENERJİ SEKTÖRÜ G E L İ Ş M R Hedefler (2020 – % 20) KAE 1962 Hedefler (2020 – % 20) Enerji tedarik güvenliği ve iklim değişikliği baskılarına cevap verme Daha az veya sıfır CO2 salınımı yapan İthal yakıta daha az bağımlı Sanayinin rekabet gücünü arttıran enerji sistemleri Etkinlikler Yenilenebilir enerji üretimi Sıfır emisyonlu güç üretimi için CO2 dönüşümü ve depolama teknolojileri Yenilenebilir enerji kaynaklarının ısıtma ve soğutma amaçlı kullanımı G E L İ Ş M R

ENERJİ ve ÇEVRE konusunda G E L İ Ş M R ENERJİ ve ÇEVRE konusunda Ormancılık sektörü özel etkinlik ve öneme sahip olacaktır Hızlı gelişen türlerle yapılan ağaçlandırmaların rolü artacaktır. Yoğun Ormancılık AR-GE çalışmalarına gereksinim vardır.

K A V Ç I L KIZILÇAM (Pinus brutia) 36,2 cm KAE 1962 K A V Ç I L 36,2 cm Yıllık ortalama çap artımı = 2,48 cm Göğüs çapı Boy Hacim(kbl) Yaş 72 cm 29,7 m 3,74 m3 25 Kaynak: N. ERKAN 2004

K A V Ç I L KIZILAĞAÇ (Alnus orientalis) Yaş: 19 19 15 10 5 KAE 1962 K A V Ç I L Yaş: 19 19 15 10 5 Kabuklu Çap: 62 cm Kaynak: M. KILIÇ 2011

Teşekkür Ederim