İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ VE TEST AYAR VE DENGELEMENİN (TAD) ENERJİ VERİMLİLİĞİNE ETKİLERİ Dr. Mustafa BİLGE

MERKEZİ İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ DIŞKABUK RADYATÖR +KLİMA SANTRALİ(VAV) DIŞ KABUK FCU VE TEMİZ HAVA ,İÇ ZONE DEĞİŞKEN DEBİLİ KLİMA SANTRALİ FCU ( HASTANELERDE TERCİHEN KURU TİP) FCU+ TAZE HAVA DÖŞEMEDEN SOĞUTMA TAVANDAN SOĞUTMA

MERKEZİ OLMAYAN İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİ PENCERE TİPİ KLİMALAR SPLİT KLİMALAR YÜKSEK KAPASİTELİ DX SİSTEMLER İÇ ÜNİTELER DİKEY VE YATAY KULLANILABİLİNİYOR. VRF ROOF TOP

SİSTEM SEÇİMİNDE ESAS ALINACAK KRİTERLER. 1.SICAKLIK 2.NEM 3.İÇ HAVA KALİTESİ 4.SAAT TEKİ HAVA DEĞİŞİM SAYISI 5. ZONLARDAKİ TEMİZLİK SINIFININ BELİRLENMESİ 5.HAVA HIZI EYA HAVA HAREKETİ 6.DIŞ HAVA TASARIM DEĞERLERİ 7. İÇ HAVA BASINCI TALEPLERİ 8.GÜVENLİK ENDİŞELERİ( SAĞLIK SORUNLARI,YANGIN, PATLAMA GİBİ) 10.İLK YATIRIM MALİYETİ

SİSTEM SEÇİMİNDE ESAS ALINACAK KRİTERLER. 11.GÜVENİRLİK 13.CİHAZLARIN ÖMRÜ 14.TASARIMIN SÜRDÜREBİLİNİR OLMASI ( ENERJİNİN VEYA MALZEMENİN GERİ KAZANIM VEYA GERİ KULLANIMİ) 15.İŞLETME MALİYETİ ( ELEKTRİK, SU, DOĞAL GAZ, ADAM GÜCÜ) 17.AKUSTİK VE VİBRASYON

HVAC TASARIMININ ENERJİ VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ Ülkemizde yapılan HVAC tasarımlarında SFP tasarımları SFP 5 sınırları içinde kalmaktadır. 2000 / 1250 = 1,6 ; 3000 / 2000 = 1,5 Pm= V(m3/s)*Pt(Pa)/ηf*ηm 3000 / 2000 = 1,5

HVAC TASARIMININ ENERJİ VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ

HVAC TASARIMININ ENERJİ VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ Uygulaması tamamlanmış çalışmakta olan ve AVM,Ofis ve sergi salonlarından oluşan bir komplekste toplam 24 adet klima santrali kullanılmıştır. Klima santrallerin SFP değerleri 2.500 ila 1500 W/(m3/s) arasında değiştiği belirlenmiştir.Bu santrallerdeki fanların toplam çektikleri güç 215 kW dır. Fanların günde 14 h ve yılda 350 gün çalıştığı kabulü ile fanlar yılda 1.050.000kW enerji çekmektedir. Bunun parasal değeri ise 210.000 TL/ yıl olmaktadır. Aynı santrallerin tümü SFP değeri 1250 olarak seçildiğinde tüm fanların çektiği güç 105 kW olmaktadır. Bu fanları yıllık çektiği güç değeri ise 480.000 kW olmakta bunun parasal değeri ise 96.000 TL/yıl olmaktadır.

TEST, AYAR ve DENGELEME MEKANİK TESİSAT İŞLERİ KAPSAMI TASARIM İHALE UYGULAMA START UP ( DEVREYE ALMA) AS BUILT (UYGULAMAYA ESAS PROJE) TEST AYAR DENGELEME(TAD) GEÇİCİ KABUL DOSYASINI HAZIRLANMASI EĞİTİM

KISIM I : TANIMLAR Test, Ayar ve Dengeleme (TAD): Hava ve su akış miktarlarını (debilerini) elde etmek ve belgelendirmek için ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme (HVAC) sistemlerinde uygulanan sistematik proses veya hizmettir. Bu hizmetleri yerine getirmek için geliştirilmiş standart ve usuller, "Test, Ayar ve Dengeleme standartları" olarak tanımlanır.

KISIM I : TANIMLAR TAD Raporu TAD Raporunda belirlenen ölçümlerin , NEBB “ Klima Sistemlerinin Test Edilmesi, Ayarlanması ve Dengelenmesi Standartları’nın” güncel basımına uygun şekilde ve doğru olarak yapıldığını gösterir.

KISIM III : SORUMLULUKLAR 3.2.1 PROFESYONEL TASARIMCI SORUMLULUKLARI Taahhüt dokümanlarında aşağıda açıklanan koşulların yerine getirilmesi önerir:  Test edilecek, ayarlanacak ve dengelenecek ekipman ve sistemleri, ölçülecek parametreleri ve kabul edilebilir toleransları belirtir. TAD Firması'nın hizmetlerini kimin tarafından satın alınacağını tanımlar TAD Firması'nın uygulama sürecinin erken dönemlerinde işe başlamasını sağlar. Başarılı dengeleme için gereken sistem bileşenlerini, örneğin ana kanal, branşman ve son ayar damperlerini, debi ölçüm istasyonlarını, basınç ve/veya sıcaklık test ağızlarını, diğer dengeleme aygıtlarını vb. mekanik projeler üzerinde açıkça belirtir.

KISIM III : SORUMLULUKLAR 3.2.1 PROFESYONEL TASARIMCI SORUMLULUKLARI Bina ve/veya HVAC kontrol sistemi firmasının TAD işi başlamadan önce kabul ve belgelendirme işlerini bitirmesi gerektiğini şartnamede belirtir. Bina kontrol sistemi firmasının TAD işlerine yardım için gerekli olan donanım ve yazılıma erişimi veya tesis içi teknik desteği sağlayacağını şartnamede belirtir. Donanım ve yazılım veya tesis içi teknik destek TAD firmasına herhangi bir bedel talep edilmeksizin sağlanır. TAD işleminin gerektirdiği tüm ekipman ve bileşenlere erişebilme( gerekli kontrol kapakları gibi) olanağını sağlar. TAD Firması'nın kabul işlemleri – Commissioning - ile ilgili sorumluluklarını eksiksiz olarak tanımlar.

KISIM III : SORUMLULUKLAR 3.2.3 TAD FİRMASI SORUMLULUKLARI TAD işini yaparken güncel NEBB standartları ve usullerini uygulamalı. TAD Firmasının TAD işini NEBB Klima Sistemlerinin Test Edilmesi, Ayarlanması ve Dengelenmesi Standartları’nın uygun biçimde tamamlanmasını engelleyen tasarım veya uygulamaya ilişkin öğeleri düzenli olarak ve uygun kanalları kullanarak ilgililere iletmeli. Belirlenmiş kabul çalışmalarını – Commissioning - desteklemek için gerekli çalışmaları yapmalı. HVAC sistemlerinin nihai hava ve su debilerine ait ölçülen gerçek değerleri doğru olarak yansıtan NEBB e uygun TAD Raporunu yayınlamalı.

TEMEL TAD ÖLÇÜMLERİ TEMEL TAD ÖLÇÜMLERİ AŞAĞIDA AÇIKLANMIŞTIR. HAVA BASINCI HAVA HIZI ALIN HIZI ÖLÇÜMLERİ SICAKLIK ÖLÇÜMÜ HAVA DEBİSİ ÖLÇÜMÜ (HOOD KULLANARAK) DEVİR ÖLÇÜMÜ SU BASINÇ ÖLÇÜMLERİ ELEKTRİKSEL ÖLÇÜMLER HEPA TESTLERİ FİLTRE TESTLERİ PARTİKÜL ÖLÇÜMLERİ

FAN DEBİ ÖLÇÜMÜ

SİSTEM ÇALIŞMA EĞRİLERİ(RDH )

TAD SONRASI YAPILAN ENERJİ TASARRUFU SFP (Ws/m^3) Akım (A) V toplam (m^3/h) V toplam (m^3/s) Hız (m/s) ΔPs (Pa) ΔPd (Pa) ΔPt (Pa) ɳ fan ɳ motor N m (W) Tasarım (1) 1539 12 14,000 3.88 12.00 930.00 86 1016 0.74 0.89 5.987 Uygulama (2) 1545 14 16,000 4.44 13.71 850.00 112. 962 0.69 6.961 TAD Yapılan Uygulama (3) 1258 10 650.00 736 4.652 TAD uygulaması sonra çekilen motor gücünde %50 oranında tasarruf sağlanmıştır. 6961 / 4652 = 1,50

KLİMA SİSTEMLERİ HANGİ YÖNDE GELİŞMEKTEDİR? ENERJİ TÜKETİMİNDE SÜRDÜREBİLİRLİK ARANACAK YANİ TASARIM DA TANIMLANAN ENERJİ TÜKETİM KRİTERLERİNİN, UYGULAMASI YAPILAN SİSTEMİN BENCHMARKED ( ÖLÇME VE KARŞILAŞTIRMA) MUKAYESİSİNİN YAPILMASI. BU MUKAYESE YAPILMADAN TASARIM TAMAMLANMIŞ SAYILMAYACAK PRİMER CİHAZLARIN VERİMLİLİĞİNİN YANISIRA POMPA VE FANLARDA ELEKTRİK TÜKETİMİ KONTOL ALTINDA TUTULACAK FANLARIN SFP DEĞERLERİ GİBİ ( 2000 W- M3/S DEN 1200 E ÇEKİLMESİ), FREKANS KONTROLLÜ CİHAZLAR ( VAV Lİ SİSTEMLER FR. KONTROLLU POMPALAR)VE ISI GERİ KAZANIMI PROJELERİN NİN OLMAZSA OLMAZI OLACAK GİBİ ENERJİYİ EKONOMİK KULLANAN SİSTEMLER ÖN PLANA ÇIKACAK B ANK OF AMERİKA ICE STORAGE+ CO GENERASYON

BEP YÖNETMELİĞİ İLE İLGİLİ YORUMLAR 1-MADDE 13-1 “ TOPLAM KULLANIM ALANININ 2000 M2 VE ÜSTÜNDE OLMASI HALİNDE MERKEZİ ISITMA SİTEMİ YAPILIR 2-MADDE 15-1 “SOĞUTMA İHTİYACI 250 KW DAN BÜYÜK OLAN KONUT DIŞI BİNALARDA MERKEZİ SOĞUTMA SİSTEMİ TASARIMI YAPILR” MERKEZİ ISITMA(SOĞUTMA) SİSTEMİ “BİR MERKEZDEN ELDE EDİLEN ISITMA(SOĞUTMA) ENERJİSİ İLE BİRDEN FAZLA BAĞIMSIZ BÖLMÜN ISITILMASINI(SOĞUTULMASINI) SAĞLAYAN SİSTEM.” VRF DE SOĞUTMA ENERJİSİNİ BİR MERKEZDE ELDE EDİLMİYOR SOĞUTMA ENERJİSİ İÇ ÜNİTEDE (EVAPARATÖR)TEMİN EDİLİYOR.

BEP YÖNETMELİĞİ İLE İLGİLİ YORUMLAR 3-MADDE 17 ve MADDE 20 de UYULMASI GEREKLİLİĞİ BELİRTİLEN TS 3419 VE TS 3420 GİBİ ESKİ STANDARTLARIN KESİNİKLE KALKMASI BUNUN YERİNE EN 13779 DA BELİRTİLEN SFP EĞERLERİ KULLANILMALIDIR. 4- MADDE 15/2 SOĞUTUCU ÖZELLİKLE KONUTLARDA VE OTELLERDE VRV SİSTEMİNİ SEÇERKEN KULLANILAN GAZ MİKTARLARI EN 378 E DİKKATE ALINARAK İRDELENMELİ 4- ÖRNEK 16 m2 LİK BİR ODADA R 410 MİKTARI MAKSİMUM 19.0 KG OLMALI EN 378 UYGULAMALARDA VRF SİSTEMİ İÇİN BORULARDA ORTALAMA 15-20 KG İLAVE GAZ KULANLIYOR DIŞ ÜNTEDE İSE 8- 11 KG GAZ OLUYOR.