1956 – 2006 ODTÜ’nün kuruluşunun 50. yılı bellek dizisi - 5

1 Eylül 1969 ... ve sonunda “hadise çıktı” ODTÜ’de Öğrenci Birliği Seçimleri Yapıldı. ... ve sonunda “hadise çıktı”

1 Eylül 1969 günü yapılan ODTÜ Öğrenci Birliği seçimlerini Ortanın Solu Grubu kazanmış, ardından çıkan olaylarda gruplar bildiriler yayınlamış, olaylarda yer alanların bir kısmı, Disiplin Kurulu'nda cezalar almışlardı. Bu sunum, ODTÜ tarihinde yer alan bir olayı o günün koşulları içinde ve o günün belgeleri ile hatırlamak amacı ile hazırlanmıştır.

1969, “Yabancı Sermayeye Hayır” eylemlerinde ODTÜ’lüler ODTÜ öğrencisi, henüz ODTÜ’nün kuruluşunun ilk yıllarında yurtseverliği temel alan eylemleriyle, emekten yana tavırlarıyla ülke gündemine damgasını vurmaya başlamıştı. 1968, Elmalı Köyü: Toprak Reformu’nu destek hareketleri çerçevesinde Elmalı Köyü’nde gönüllü ODTÜ’lü öğrenciler Ağustos 1965: ABD’ye karşı petrolün ulusallaştırılması eylemi çerçevesinde ODTÜ’lü öğrenciler Petrol Ofisi bayilerinde gönüllü olarak çalışıyor 1969, “Yabancı Sermayeye Hayır” eylemlerinde ODTÜ’lüler

ODTÜ öğrencisini temsil eden Öğrenci Birliği 1960 yılında kurulmuştu.

ODTÜ Öğrenci Birliği’nde seçimleri; 1965, 1966 ve 1967 yıllarında Sosyalist Fikir Kulübü (SFK) üyeleri olan “Toplumcu Grup”, 1968’deki seçimi ise Sosyal Demokrasi Derneği (SDD) üyeleri olan “Ortanın Solu Grubu” adayları kazanmıştı. Mayıs 1969’da yeni dönem için Genel Kurul ve Seçimler yapılacaktı.

Öğrenci Birliği seçimleri, öğrenciler arasında siyasi boyutta hareketli geçerdi. “Üniversitelerde öğrenci birliklerinin öğrenci açısından birçok olanağı vardır. Devletten ve rektörlükten tahsisat alır. Üniversitenin olanaklarını kullanır. Paso ve kimlikleri belli ücretler karşılığında öğrenci birlikleri verir. Hukuksal ve resmi anlamda öğrenciyi her anlamda bu kurumlar temsil eder. Bu nedenle gruplar açısından öğrenci birlikleri, ele geçirilmesi gereken yerler olarak görülmüştür." Cumhuriyet Gazetesi, Nisan 1998, “Nurhak’ta Bir Şafak Vakti” yazı dizisi

Ancak Mayıs ayında yapılması gereken seçimlerin ertelenmesi sözkonusuydu. 6 Ocak 1969’da ABD büyükelçisi Komer’in arabasını yakılması sonrası gelişen “boykot ve işgal olayları” nedeni ile Üniversite 12 Nisan 1969'da Akademik Konsey tarafından kapatılmıştı.

15 Ağustos’ta açılmasına karar verdi. 30 Nisan 1969'da toplanan Akademik Konsey okulun 15 Ağustos’ta açılmasına karar verdi. “... son olaylar dolayısıyla bozulan çalışma şartlarının normale avdet etmesine ve üniversitenin daha verimli çalışmasına imkan hazırlamak üzere, 1969 yaz tatilinin öne alınıp, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında yaz dönemine girilmesine, yarım kalan sömestr için derslerin 15 Ağustos'ta başlatılmasına...”

15 Ağustos 1969 günü eğitime tekrar başlandığında Mütevelli Heyeti Başkanı Sadrettin Alpan öğrencilere şöyle sesleniyordu: “Mütevelli Hey’etimizin samimi inancı, memleketimizin iftihar ettiği bir ilim kuruluşu olan ODTÜ öğrencilerinin olgunluk seviyesinin ve memleket severliliğinin, onların uzun istikballerini etkileyecek sonuçlara varabilecek yeni gelişmeleri önlemek gücünde olduğu noktasında yoğunlaşmış bulunmaktadır...”

Aynı tarihte yayınlanan Öğrenci Birliği bildirisi daha basit bir söylem içermekteydi: “Bu tatil döneminde derslerden uzak olmamızın yeni döneme alışmamızı zorlaştıracağı açıktır. ... 15 Ağustos 1969 Cuma günü derslerin başlamasından sonra bir hafta, on gün süre ile işlenmiş konular tekrar edilecek, aylık imtihanlar öncesi döneme öğrencilerin intibakı sağlanacaktır.”

Ertelenen Öğrenci Birliği Seçimleri, 1 Eylül 1969 günü yapılacaktı. ODTÜ öğrencisi derslere intibakta zorlanabilirdi ama, seçimlere hazırlanmakta asla! Ertelenen Öğrenci Birliği Seçimleri, 1 Eylül 1969 günü yapılacaktı.

Hazırlık süreci başladı. Genel Kurul öncesi gruplar, dünya görüşlerini ve kendilerini tanıtıcı yayınlar yaptılar. Günlük olayları bildirilerinde, hazırladıkları kitapçıklarda yorumladılar.

Başkanlık Divanı seçilir, Tüzük gereği önce tüm öğrencilerin katılımına açık Genel Kurul toplanırdı. Başkanlık Divanı seçilir, eski Öğrenci Birliği Genel Kurul’a hesap verirdi. Daha sonra 4-5 günlük bir ara verilir, ardından Başkanlık Divanı gözetimi ve düzenlemesi ile tüm öğrencilerin katılabileceği seçim yapılırdı.

...ve Genel Kurul başladı. 26 Ağustos 1969 Salı günü Kapalı Spor Salonunda yapılan Genel Kurul’da oylama sonucu Başkanlık Divanı’na SFK üyesi öğrenciler seçildiler. Münir Ramazan Aktolga Divan Başkanı oldu. Oy sayımı sırasında spor salonunun üst sağ, üst sol ve alt kısmını sayacaklar, her gruptan temsilci olmak üzere isim isim belirlendi.

Yönetim Kurulu, çalışma raporunu sundu... Bir önceki dönemin İskender Odabaşoğlu başkanlığındaki Öğrenci Birliği yönetimi, yaptıkları çalışmaları bir kitapçıkta toplamışlardı.

Çalışmalar geniş bir yelpazeye yayılmıştı Çalışmalar geniş bir yelpazeye yayılmıştı. ODTÜ öğrencisi, her yere yetişmeyi biliyordu: “Öğrenci Birliğinin sıkı denetlemesi ile kar etmeye başlayan kafeterya”, “Bir öğrenci arkadaşımıza tokat atmaya yeltenen casus barış gönüllüsünün üniversitemizden atılması”, “Bu yıla kadar bazı karışıklıklara sebep olan ders proğramının bu yıl komputer’le ayarlanması”, “Bu sene bilhassa ders kitaplarının ucuz baskılı olanlarının (Japon baskısı) getirilmesi”...

ODTÜ’lünün sosyal yaşamına katkıda bulunulmuştu... “Cumartesi günleri gece saat 01.00’de otobüs konularak hafta sonu eğlenmek isteyen arkadaşların geç saatte dönmeye mecbur oldukları takdirde bu otobüsten faydalanmaları,” ...

... ama ODTÜ’lülük de ihmal edilmemişti: ”9 Eylül İzmir’in Kurtuluş gününde İzmir sularını, ziyaret maskesi altında, kirleten Amerikan 6.Filosunun tertiplenen miting ve yürüyüşlerle protesto edilmesi”...

Çalışma Raporu’ndan sonra sıra, Gelir Gider Tablosu’nun okunmasına gelmişti. Gelirler 267.558 TL gibi büyük bir rakamdı: Rektörlükten alınan 235.000 Şebeke satışı 15.557 Gider kalemlerinden bazıları ise şunlardı: ODTÜ amblemli sigara Komer olaylarında tutuklananların harcı Komer olayında tutuklananlara yemek İzmir 6. Filo mitingi Conk Bayırı abidesine yardım ODTÜ Arıcılık Kulubüne yardım...

Eski dönem yönetimi aklandı, Genel Kurul sona erdi. Seçimler 5 gün sonra, 1 Eylül 1969 Pazartesi günü yapılacaktı. Seçime kadar Öğrenci Birliği’nin çalışmalarını Başkanlık Divanı yönetecek, seçimlere giderken düzeni onlar sağlayacaklardı. Başkanlık Divanı, Öğrenci Birliği’nin barakasına yerleşerek çalışmalarına başladı. Öğrenci grupları ise 5 günlük propaganda süresini değerlendirmeye koyuldular...

Gruplar, yönetim geldiklerinde yapacaklarını öğrencilere duyurmaya, kitapcıklarıyla, bildirileriyle kendilerini tanıtmaya başladılar... Her yere afişler, bez pankartlar astılar. O günün teknolojisine uygun olarak teksir edilmiş bildiriler dağıttılar, günlük olayları bildirilerinde yorumladılar.

Dağıtılan ilk bildirilerden birinde bazı yakınmalar başlamıştı. Ortanın Solu Grubu şöyle diyordu: “…Propaganda süresinin ilk gününde, iki yerde afişlerimizin yırtılmasını, Grubumuza sözlü tecavüzde bulunulmasını şiddetle kınarız. Bu olayları Genel Kurul Başkanlık Divanına aksettirip, gereken tedbirlerin alınmasını istedik…”

Toplumcu Grup seçime yönelik broşüründe öğrencilere sesleniyordu; Kardeşler, Bugün için barışa giden yol, ancak savaştan geçer. [...] Kim ki insan kasabı Komer’in arabasını yakan devrimcilerin karşısında durur, kim ki Amerika’nın kültür üssü ODTÜ’de Kurdaş’la kolkola gezer ve devrimcilere yapılan komplolara alet olur, kim ki forumlarda öğrencilerin demokratik yollarla aldıkları kararların karşısına dikilir, kitlenin özlem ve isteklerini hiçe sayar, gelişen hareket onları ezer geçer.

Ortanın Solu Grubu da seçim broşüründe şöyle diyordu: Sevgili arkadaşlar, ... Taşlı sopalı tartışmalar yerine fikir tartışması, eğitimi aksatan anarşist eylem yerine demokratik eylem, Türkiye dışındaki ülkelere, Vietnam’a değil, önce ODTÜ öğrencisi ve Türk halkı için çalışmak, temel felsefemizdir. ... Bir gençlik örgütü olarak eylemlerimizi halk için halkla beraber ve eğitimi aksatmadan gerçekleştirmeye çalışacağız. ... Karşımızdaki kimselerin yobazlıklarına karşı öğrenci çoğunluğunun desteğini kazanacağımıza inanıyoruz.

Toplumcu Grubun adayları SFK’nın tanınmış isimlerinden oluşuyordu.

Ortanın Solu Grubu adayları o kadar da tanınmış isimlerden oluşmuyordu.

1 Eylül 1969 Pazartesi günü, ODTÜ Öğrenci Birliği seçimleri yapıldı. Saat 17.00’de sandıklar kapatıldı ve oylar sayılmaya başlandı. Yıllar sonra bir yazı dizisinde seçim günü olanlar şöyle anlatılıyordu: ”İnşaat Fakültesinde kullanılan oylarda ise Ortanın Solu Grubu 72 oy farkıyla önde gitmektedir. ODTÜ Öğrenci Birliğinin üniversite içindeki olanaklarını ele geçirebilmek amacıyla Şükrü Işık ve sandık görevlisi Ahmet Sönmez bir bahaneyle olay çıkartır. Koray Doğan tabancasıyla havaya ateş eder. Çıkan olaylarda sosyalistler, sosyal demokratlara karşı ‘devrimci şiddet’ kullanırlar.” Cumhuriyet Gazetesi, Nisan 1998, “Nurhak’ta Bir Şafak Vakti” yazı dizisi

Sosyal Demokrasi Derneği’nin yayınladığı bildiride olaylar şöyle duyuruluyordu: “Sonuçların bu şekilde olması üzerine İnşaat ve Hazırlıktaki sandıklara saldırılmış, oylar, zabıtlar yırtılmış, tabanca ve sopalarla arkadaşlarımıza saldırılmıştır.”

“Dün üniversitemizde Öğrenci Birliği seçimleri yapıldı... Sosyalist Fikir Kulübü’nün bildirisinde ise olaylar daha basit anlatılıyordu: “Dün üniversitemizde Öğrenci Birliği seçimleri yapıldı... ...ve sonunda hadise çıktı.”

Sosyal demokratların bir bildirisinde şu ifadeler yer alıyordu: Kimi bildirilerdeki ifadeler ‘ağır’dı. Sosyal demokratların bir bildirisinde şu ifadeler yer alıyordu: “ODTÜ’de kendilerine sosyalist süsü veren anarşist ve ne yaptığını bilmeyen bir avuç bunalım çocuğu 1 Eylül günü yapılan Öğrenci Birliği seçimlerini Ortanın Solu Grubunun kazanması üzerine sandıklara ve arkadaşlarımıza saldırmışlardır”. “Bele tabancayı asıp, şarabı çekip Üniversitenin çalışma düzenini bozmaya kimsenin hakkı yoktur".

Sosyalistlerin bildirisinde bunlara cevap veriliyordu: “Hiç bir devrimci eylem sahnesinde görünmeyen bu soytarılar, pasif ortamda bize olmadık çamurlar atmaya kalktılar”. “Şunu çok açık ortaya koyalım ki, sosyalistlerin şerefi üç-beş dejenere burjuva züppesinin oyuncağı olamaz.” “Bu seviyesiz adamlara gereken dersi vermek ve devrimcilerin karşısında ancak saygı duyulacağını öğretmek, devrimci görevlerimiz içindedir.”

Seçimlerin ertesi günü toplanan bir forumda da “hadise” çıkmıştı:   "2 Eylül 1969 günü İnşaat Mühendisliği Fakültesinde düzenlenen forum yine aynı grup öğrenci tarafından silah zoru ile dağıtılmış, Öğrenci Derneği Başkanı tabanca kabzası ile başından yaralanmış, bir öğretim görevlisine silah çekilmiştir.“

Sosyal Demokratlar Dernekler Masasına başvururlar. Ankara Valiliği 4 Eylül’de seçimi Ortanın Solu Grubu’nun kazandığına karar verir. 5 Eylül günü Rektörlük bunu öğrencilere duyurur. Sosyalistlere göre; “Bir grup ortanın solcusu Cemiyetler Masasına gidiyor ve sandık kurullarının zabıtları diyerek seçimleri kazandıklarını isbat için bir takım belgeler veriyorlar. Verilen belgeler sahtedir.”

Ancak, bu girişimden olumsuz yanıt alınır. Toplumcu Grup da Savcılık ve Danıştay’a başvurmuştur. Asliye Ceza Mahkemesi’nden tedbir kararı talep etmiştir. Bunun nedenini sosyalist Genel Kurul Başkanlık Divanı şöyle açıklar: “Devrimciler; hareketlerinin savunmasını hakim sınıfların çizdiği sınırlar içinde bir takım kaidelere dayandırarak yapmazlar ama bu sefer, bu işi yapanları sahte belge düzenlemek ve kanunsuz hareket etmekten mahkemeye verip, burjuva hukuku çerçevesi içinde bile yenilgiye uğratacağız”. Ancak, bu girişimden olumsuz yanıt alınır.

Sosyal Demokrasi Derneği barakası sosyalistler tarafından tamamen tahrip edilir. Sosyalist Fikir Kulübü, bildirisinde bu olay şöyle anlatılmaktadır: "Dün Kimya Mühendisliği Öğrenci Derneği Başkanı arkadaşımızın, içlerinde S.D.D. [Sosyal Demokrasi Derneği] Başkanının da bulunduğu bir grup ortanın solcusu tarafından dövülmesine sinirlenen bir iki arkadaşımız sosyal demokrasi derneğini tahrip etmişlerdir. Sosyalist Fikir Kulübü üyeleri ve yönetim kurulu bu harekete kesin olarak karşıdır. Bizim tasvibimiz ve haberimiz olmadan disiplinsizce yapılmış bir harekettir. Bütün samimiyetimizle kınarız..."

SFK üyeleri de Genel Kurul Başkanlık Divanı olarak girdikleri Öğrenci Birliği barakasındaki işgalini sürdürmektedir. Seçimi kazanan sosyal demokratlar bir bildirilerinde şöyle demektedirler: “Kendi gücümüzle veya savcılık kanalı ile Birlik binasını boşalttırabileceğimiz halde bunun sonucu iki grup arasında silahlı bir çatışmaya sebebiyet vereceği düşüncesi ile böyle bir teşebbüse girişmedik.”

Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan bir yazı dizisinde bu konu şöyle anlatılır: “Sosyal Demokratlar 5 Eylül 1969 Cuma günü bir gövde gösterisine girişir. [...] Göstericiler tabanca ile etrafa ateş ederek Öğrenci Birliği’ne doğru yürür. Ancak Toplumcu Gurup’tan bazı öğrencilerin Birlik etrafında ellerinde kırma av tüfekleri ile beklemeleri üzerine yürüyüşten vazgeçerek dağılırlar.”

Sosyalistler ise olayı şöyle anlatırlar: “Dün bir grup eli sopalı adam aldıkları sahte belgeye dayanarak Öğrenci Birliğini Altındağ’dan ve mensup oldukları partinin ilçe örgütlerinden topladıkları kişilerle birlikte basmak istemişler, fakat devrimcilerin direnişi karşısında Öğrenci Birliğinin yanına bile yaklaşamamışlardır.”

Sosyal Demokratlar öğrencileri bilgilendirmeye devam ederler: “Hiçbir meşru temele dayanmadan ve ancak yabancı işgal kuvvetlerine yaraşan metodlarla Birliği elinde bulunduranlar […] perişan olacaklar ve üniversitemizde barınamayacaklardır.” “Edepsizliğin bu Üniversitede yeri yoktur.” “Bütün arkadaşlarımız derslere devam etmeli ve sükunet yerleşmelidir.” Daha sonra sosyalistler işgalden vazgeçer ve Öğrenci Birliği barakasını Ortanın Solu Grubuna teslim eder.

Bu arada Disiplin Kurulu da çalışır, öğrencilere yazılar gelir: “Üniversitemiz Öğrenci Birliği seçimleri ile ilgili olarak 1-2 Eylül 1969 günü cereyan eden olaylar hakkında Öğrenci Disiplin Komitesince bilginize başvurulacaktır. Konu ile ilgili olarak 9 Eylül 1969 Salı günü saat 14.00’de Kayıt ve Kabul İşleri Müdürlüğünde bulunmanız gerekmektedir.”

Daha sonra karar açıklanır: Disiplin Komitesi, toplantı sırasında Toplumcu Grup tarafından baskına uğrar. Bu sırada ifade veren eski Öğrenci Birliği Başkanı İskender Odabaşoğlu da tartaklanır. Daha sonra karar açıklanır: "1969 Eylül ayında Orta Doğu Teknik Üniversitesinde meydana gelen tabanca atma, adam yaralama, öğrenci dövme ve ölümle tehdit etme gibi olaylarla ilgili olarak Üniversite Akademik Konseyi bir öğrenciyi üniversiteden tamamen ihraç cezası ile cezalandırmış, bir öğrencinin bir yıl süre ile, bir öğrencinin altı ay süre ile, iki öğrencinin beşer ay süre ile, iki öğrencinin üçer ay süre ile ve bir öğrencinin de iki ay süre ile Üniversiteden uzaklaştırılmalarına karar vermiştir..." 6 Ekim 1969 ODTÜ Rektörlüğü “Hadiseli seçim” süreci böylece noktalanır.

O gün, seçimlerde karşılıklı mücadele içinde olan ODTÜ’lüler, daha sonraki yıllarda olduğu gibi bugün de dayanışma içinde, ülkenin ve toplumun çıkarları için ortak uğraş veriyorlar. Sinan Cemgil Yusuf Aslan M. Kemal Şanlı Taylan Özgür Mehmet Sözen Bülent Yelken 1 Eylül 1969 “Hadiseli Seçim” listelerinde yer alan ve bugün kalplerde yaşayan ODTÜ’lüleri bir kez daha anıyoruz.

Bu sunu, arşivlerimizdeki belgelerden ODTÜ’nün 50. kuruluş yıldönümünde ODTÜ öğrenci belleğine katkı amacıyla hazırlanmıştır. 1956 – 2006 ODTÜ’nün kuruluşunun 50. yılı bellek dizisi Hazırlayanlar Levent TOSUN (Makina Müh. ’70) Nermin FENMEN (Kimya Müh. ’80) Müzik: The Ventures – “Walk, Don’t Run”, “Pipeline”, “Caravan”, “Dr. No” 23 Eylül 2006, Ankara