Deniz Ticareti Hukuku 21-22/1/2013 .

Deniz Ticareti Sözleşmeleri I. Sistematik 1. Yatırım (altyapı) sözleşmeleri a) Gemi Edinme Sözleşmeleri b) Bakım, Seyrüsefer ve Koruma Sözleşmeleri 2. Kazanç Sözleşmeleri a) İşletme (Devir) Sözleşmeleri b) Eşya Taşıma (Navlun) Sözleşmeleri c) Yolcu Taşıma Sözleşmesi ç) Diğer Kullanma ve Yararlanma Sözleşmeleri

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (1/12) A) Giriş Hızla gelişen sektör - Türkiye Doğu Akdeniz’de öne çıktı - Tuzla ve yeni bölgeler İng. Shipbuilding Contract/Agreement TTK’da özel hüküm yok → Basılı (matbu; tip) sözleşmeler (formlar), örn: SAJ (The Shipbuilders' Association of Japan) / AWES (Association of European Shipbuilders and Shiprepairers) (İngiliz Hukuku etkisinde)

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (2/12) B) Tarafları ve Konusu Gemi inşa ve teslimi / ödeme TBK m. 470: Yüklenici – İşsahibi (“İS”) TTK m. 986 vdm, 1013: “Tersane Sahibi” (“TS”) = Contractor (AWES), Builder (SAJ) İS = Purchaser (AWES), Buyer (SAJ) → Sebep?

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (3/12) → İngH : satış! “şeklen inşa sözleşmesi, ama hukuken satış” [McDougall v. Aeromarine (1958) 2 Lloyd’s Rep. 345]; Sale of Goods Act (1979) uygulanır. → TürkH (= İsvH): Malzemenin / projenin İS tarafından verilip verilmemesine göre çeşitli seçenekler → Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (4/12) C) Yapının Mülkiyeti Teslim aşamasına kadar “yapı” kimin? E-TTK: çelişkili hükümler SAJ 7(5): TS AWES 8: tarafların seçimi TTK: İS Örn. m. 986 f. 1 veya m. 990 f. 1 c. 1’deki cümle kalıpları: “malik veya TS”.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (5/12) Teşvik mevzuatı: TS (İS’nin olsa bile) Uygulamada sorun: TS’nin aczi veya iflası hâlinde alacaklılar yapıyı haczettirebilir mi? “Aleniyet” için çözüm: ?

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (6/12) Ç) Yapının Tescili SAJ, AWES: hüküm yok TTK m. 986 f. 1: maliğin istemi yeterli = Son derece önemli yenilik = Yalnızca mülkiyetin aleniyeti için tescil serbest bırakıldı.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (7/12) D) Teslim etme borcu / teslim alma (= tesellüm) hakkı TS: teslim etme borcu → yaptırım? İS: teslim alma edimi = ??? (TBK m. 484) → yaptırım? Dikkat: Uygulama (AWES ve SAJ): teslim ve tesellüm = borç!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (8/12) E) Tekeffül 1. Geminin hızı, yakıt tüketimi ve yük taşıma kapasitesi (AWES 5 ve SAJ 3) Aykırılık: Liquidated damages = ceza koşulu → TBK m. 179 Dikkat: TTK m. 22 f. 1 → TBK m. 182 f. 3 uygulanmaz → tenkis yok Belli orandan sonra: dönme.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (9/12) 2. Ayıba karşı tekeffül (genel) SAJ (9(1)): 12 ay → teslimden başlayarak; AWES (12(a)(ii)): taraf seçimi Yaptırım: Tamir / masraf (SAJ 9; AWES 12) Genel hükümler: → Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (10/12) F) Ücret 1. Muacceliyet TBK m. 479 f. 1 → teslim Gemi: taksit (AWES 7(b), SAJ 2 f. 4) → karşılıklı garanti mektupları veya akreditif 2. Miktar TBK m. 480 f. 1 → götürü Uyarlama = escalation (f. 2).

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (11/12) 3. Güvence TS’nin alacakları için “Kanuni ipotek hakkı” (TTK m. 1013) Yalnızca TS Sicile tescil: hangi siciller? Yabancı bayraklı gemiler? Tamamlayıcı: TMK m. 895-897.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi (12/12) G) Force majeure TS: AWES 6(d) / SAJ 8(1): katalog = Kalıcı ve geçici ifa imkânsızlığı → TBK m. 112 ve m. 119 f. 2 somutlaştırılıyor: Beklenmedik haller / mücbir sebepler önceden kararlaştırılıyor. Dikkat: uygulamada çok yaygın, sorun:???

III. Gemi Satış Sözleşmesi (1/12) A) Giriş SatıM / SatıŞ ?? E-BK m. 182: → “satıM” - TBK m. 207: “satıŞ” E-TTK m. 25 b. 5 ve m. 1133, TTK m. 23 → “satıŞ” Gemi satışı: TTK’da özel hüküm çok az.

III. Gemi Satış Sözleşmesi (2/12) Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanun (RG: T: 14/1/1982, Sayı: 2581) ve TUGS-K → gümrük vergisi ve diğer ithalat vergilerinden muafiyet → ithalat patlaması → satış sözleşmesi Basılı sözleşmeler: Saleform 1993 ve Nipponsale (Memorandum of Agreement = “MoA”) → İngiliz Hukuku’nun etkisi Kaynakça: KA, TTK m. 867-871 Hükümlerinin Tarihçesi ve Gemi Satım Sözleşmelerine Uygulanması, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, Ankara 2003, s. 357-389.

III. Gemi Satış Sözleşmesi (3/12) B) Tarafları ve Konusu Satıcı (“SC”) (sellers) ve alıcı (“AC”) (buyers) Geminin mülkiyetini ve zilyetliğini devir / semen ödeme → Borçlandırıcı işlem Basılı sözleşmeler aynı şekilde.

III. Gemi Satış Sözleşmesi (4/12) C) Semen ve Pey Akçesi Sebestçe belirlenir Banka masrafları → AC (Saleform’93 satır 26); Kapora (deposit) (Saleform’93 m. 2; Nipponsale m. 2) = Semenin %10’u ortak hesaba, faiz → AC; AC ifa etmezse SC’ye ait (Saleform’93 m. 13 satır 237; Nipponsale’93 m. 14) = Pey akçesi = bağlanma parası (TBK m. 177)

III. Gemi Satış Sözleşmesi (5/12) Ç) Hasarın Geçişi E-TTK m. 870 → E-BK m. 183: Sözleşme kurulunca! Uygulama: teslimle geçer (Saleform’93 m. 11; Nipponsale’93 m. 9) Teslimden önce geminin tam zıyaı → pey akçesi faiziyle birlikte AC’ye iade (Saleform’93 m. 5(d); Nipponsale’93 m. 8) = eski yasal kural daima değiştiriliyordu TTK: Gemi taşınır olduğundan (TTK m. 936 f. 1) TBK m. 208 f. 1 = zilyetlik geçince!

III. Gemi Satış Sözleşmesi (6/12) D) Tekeffül 1. Zapta karşı Aynî (GAH) ve kişisel yük ve borçtan “temiz” (Saleform’93 m. 9; Nipponsale’93 m. 13) GAH rehni → herkese karşı ileri sürülebilir (TTK m. 1321 f. 5, 1926/1993 Sözleşmeleri) → çözüm: TTK m. 1326 f. 2 b. (b) = tescilden başlayarak 60 gün.

III. Gemi Satış Sözleşmesi (7/12) 2. Ayıba karşı Sözleşmeyle kaldırılır (Saleform’93 m. 11; Nipponsale’93 m. 5, satır 98-99) Geçerli? TBK m. 221 (= TBK m. 115 f. 1): “Ağır kusur” (= kast ve ağır ihmal) dışında geçerli.

III. Gemi Satış Sözleşmesi (8/12) E) İfa “Aynı anda ifa” günü → “closing” (kapanış, bitirme) tarihi SC’nin teslim edeceği belgeler (Saleform’93 m. 8; Nipponsale’93 m. 3) Temel belge: “Bill of Sale” (“BOS”) (Saleform’93 m. 8(a); Nipponsale’93 m. 3(a)) → TTK m. 1001 f. 2’de öngörülen belge AC’nin teslim edeceği belgeler: kararlaştırılır

III. Gemi Satış Sözleşmesi (9/12) Aynı anda ifa: Geminin fiilen teslim edileceği (= zilyetliğin nakledileceği yer) (“place of delivery” = teslim yeri) (Saleform’93 m. 5(b) satır 57-58; Nipponsale’93 m. 4(a)) Semenin ödeneceği ve geminin mülkiyetinin nakledileceği yer (“place of closing” = ifa yeri) (Saleform’93 m. 8 satır 176; Nipponsale’93 m. 3 satır 40) Teslim/tesellüm hakkında “Protocol of delivery and acceptance” (Teslim ve kabul tutanağı) (Saleform’93 m. 8 satır 197-199)

III. Gemi Satış Sözleşmesi (10/12) F) Temerrüt TBK yerine basılı sözleşmeler: (1) AC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur aranmaz), pey akçesi satıcıya ait (Saleform’93 m. 13) (2) SC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur aranır) pey akçesi iade (Saleform’93 m. 14 satır 253-254)

III. Gemi Satış Sözleşmesi (11/12) (3) Mücbir sebep (“force majeure”) sebebiyle geminin tesliminde temerrüt: sözleşme hükümsüz (Nipponsale’93 m. 8).

III. Gemi Satış Sözleşmesi (12/12) G) Mülkiyetin Geçişi Dikkat: kanunlar ihtilafı kuralları TTK m. 996 f. 1: Türkiye’de kayıtlı gemi ve yapılar = Türk Hukuku = TTK m. 1001 f. 1-2 MÖHUK m. 22: Yabancı sicilde kayıtlı gemiler = sicili tutan Devlet’in Hukuku GSS ve mülkiyetin geçişi farklı olabilir.