KREA GRUP Hyatt Regency, İstanbul 20 Mayıs 2008
Dünya piyasalarında görünüm Türkiye piyasaları Krea ve yatırım stratejisi Ekler Türkiye Ekonomisine Genel Bakış Konut Pazarı AVM Pazarı Ofis Pazarı İçindekiler
Dünya piyasalarında görünüm Piyasa Dinamikleri Gayrimenkul Piyasası Mortgage ve sub-prime piyasalarında krizde sona yaklaştık Krizde iki faktör sözkonusu idi : fiyatlama ve likidite Likidite riskine dayalı kriz bitti, fiyatlamaya dayalı sorunlarda henüz sonu görmedik Toplam zarar, assetlerin yeniden değerlemesi ile birlikte 800 milyar doları bulabilir Krizden çıkış süreci yavaş ve kademeli olacak Kredi piyasaları yavaş yavaş açılıyor Kredi maliyetlerlerinde 100 – 250 pb artış var Risklere göre fiyatlama farkı daha fazla olacak Bankalar ve yatırımcılar daha seçici olacak Gelişmekte olan ülkeler yatırım açısından cazibesini koruyacak
Türkiyede görünüm Piyasa Dinamikleri Gayrimenkul Piyasası Mortgage pazarı halen yolun başında (30 milyar dolar, GSMH’nın % 6sı) Bankacılık sektörü iyi durumda Gayrimenkul sektöründe sindirim dönemindeyiz 2008 kolay bir yıl değil ancak sermaye yapısı güçlü olan kuruluşlar daha güçlü çıkacak Türkiye yatırım açısından cazibesini koruyor İç siyasetteki belirsizlikler temel sorun Avrupa’ya göre halen ucuz ve büyüyen bir pazarız Bankalar ve yatırımcılar daha seçici olacak Konutta fiyatlar bölgeler ve projelere göre farklı trend izleyebilir Fiyatlarda ciddi bir düşüş olmaz Faizlerin kısa vadede düşmesi beklenmiyor AVM piyasalarındaki tek sorun AVM adedi değil Perakendedeki hızlı büyüme, tüketimin düşüşü ve konsept hataları AVM adedinden daha kritik sorunlar
Krea ve yatırım stratejisi Piyasa Dinamikleri Gayrimenkul Piyasası 2007de 6 projeye imza 4 AVM, 2 konut-otel projesine yatırım Toplam yatırım tutarı 1 milyar doları bulacak Bu yatırımlar Bosphorus fonunun (BREF) kapasitesinin %65ine tekabül ediyor Yeni yatırım ve projelerde daha seçici olmakla birlikte yatırımlara devam BREF 2 fonu üzerinde çalışmalara başladık. BREF 2 ile birlikte toplam yatırım kapasitesi 3 miyar doları bulacak İstinye’de 150 ünitelik projenin satışı Haziranda başlıyor Butik otel konsepti : SPA, consierge, otel hizmetleri (bir bölümü kiralama için tutuluyor) Güneydeki projede otel, golf ve 800 villa yer alacak Neo AVM zincirinde ikinci NEO Pendik’te 2008 sonu açılıyor (Carrefour...) Neolarda toplam kiralanabilir alan m2 Yeni yatırımlar geliyor
GSMH Büyüme Oranı Piyasa Dinamikleri Türkiye Ekonomisine Genel Bakış Tüketici Enflasyonu Merkez Bankası verilerine göre 2007 yılında 659 milyar dolarlık GSMH ile 180 ülke içerisinde dünyanın en büyük 17. ekonomisi Dünya pazarındaki dalgalanmalara karşın halen istikrarını koruyan bir ekonomi Halen devam eden yüksek reel faiz 2001 yılından sonra enflasyonda görülen düşüş 2008 yıl sonu enflasyon beklentisi %9,3. Halen devam eden cari açık sorunu (2007 yılında bir önceki yıla göre cari açıkta %17,7 artış) Kaynak: Merrill Lynch, TUIK, Merkez Bankası, Krea
Konut Pazarında Arz-Talep 2015 yılına kadar 5,5 milyon ünite konut ihtiyacı ile Avrupa’da birinci sıra Son yıllarda inşaat izinlerindeki artışa rağmen yıllık konut ihtiyacı Başlangıç safhasında yazlık konut piyasası Alt gelire yönelik arz eksikliği Piyasa Dinamikleri Konut Pazarı Konut İhtiyacı Sadece İstanbul’da halen yenilenmesi gereken %60’lık konut stoğu Deprem riski taşıyan bölgelerde yaşayan nüfusun %50si Bölgelere ve segmentlere göre arz fazlası 2007 yılında 26milyon$lık konut kredisi hacmi ve 2008 yılında %38’lik büyüme beklentisi Kaynak: DPT, GYODER, TUIK, Raymond James, Krea
AVM Kiralanabilir Alan (m²/1000 kişi) Piyasa Dinamikleri AVM Pazarı AVM Tipleri Avrupa ülkelerinde 1,000 kişi başına düşen kiralanabilir alan ortalama 205 m², Türkiye’de 1,000 kişi başına düşen kiralanabilir alan ortalama 46 m² Sadece AVM bulunan şehirler içinde kişi başına düşen 68m² kiralanabilir alan Toplam AVM’lerin yaklaşık 2/3’ünü oluşturan büyük şehirlerdeki AVM’ler AVM’de %40 İstanbul, %16 Ankara, %8 İzmir payı Aralık 2007 itibariyle 3.4 milyon m²’lik stok, toplamda 145 adet AVM Bir önceki yıla göre %28’lik artış 2010 yılı itibariyle 5.5 milyon m²’lik stok, toplamda 214 adet AVM beklentisi Artan Rekabet Kaynak: DTZ Pamir&Soyuer, Krea Yeni açılanToplam AVM
Boşluk Oranları (İstanbul %) Piyasa Dinamikleri Ofis Pazarı Ortalama Kira Seviyesi (İstanbul) 2.1 milyon m²’lik A sınıfı ofis stoğu ve 2007 sonu itibariyle %11,3 seviyesinde boşluk oranı Yeni yatırımlarla önümüzdeki iki yılda beklenen yaklaşık m²’lik ofis stoğu Özellikle A sınıfı ofislerde düşen boşluk oranlarına karşılık yükselen kira seviyesi Avrupa Yakası A sınıfı ofislerde 22 $/m².ay ortalama kira Anadolu Yakası A sınıfı ofislerde 22 $/m².ay ortalama kira Kaynak: Colliers International, Krea Avrupa Yakası A sınıfı Q1 Euro/m²/yıl Q2Q3Q4 Avrupa Yakası B sınıfı Anadolu Yakası B sınıfı Anadolu Yakası A sınıfı Avrupa Yakası A sınıfı Q1Q2Q3Q4 Avrupa Yakası B sınıfı Anadolu Yakası B sınıfı Anadolu Yakası A sınıfı $/m²/ay