TÜRK İHRAÇ ÜRÜNLERİ FUARI 01-05-MART 2011, ÜSKÜP

Makedonya Bayrağı Resmi Adı Makedonya Cumhuriyeti Bağımsızlık Tarihi 08 Eylül 1991 Politik Sistem Çok Partili Demokrasi Nüfus 2.114.550 Yüzölçümü 25.713 m² Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlarının etnik dağılımı Makedon %64.18, Arnavut %25.17, Türk %3.85, Roman %2.66, Diğer 4.14 - (2008) Başkent Üsküp Komşu Ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Kosova Makedonya Bayrağı

Makedonya’nın Tarihçesi Makedonya 8 Eylül 1991 yılında Eski Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyetin’den ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Bağımsızlığını ilan eden Makedonya, 2001 yılında yaşanan ‘iç anlaşmazlık’ dışında eski Yugoslavya ülkeleri ile herhangi bir sıkıntı veya sorun yaşamamıştır. Avrupa Birliği ülkeleri “Makedonya Cumhuriyeti” adı ile tanımamış durumdadır.

Makedonya’nın İklimi Makedonya’nın Kuzeyi’nde Kara İklimi, Güneyi’nde ise, Akdeniz İklimi hissedilmektedir. Yazları sıcak ve kuru, kışları ise, nispeten soğuk ve yağışlı olur. Ortalama sıcaklık : 12.6 C *2009 yılı en yüksek: +39.9 C *2009 yılı en düşük: -15.5 C *Üsküp Havaalanında yapılan ölçümler

AB ve NATO Üyeliği Avrupa Birliği Üyeliği Makedonya vatandaşlarının ve bütün siyasi partilerin ortak hedefidir. Makedonya'nın Kopenhag kriterlerini gerçekleştirmekle göstermiş olduğu gelişme sonucunda, Avrupa Komisyonu, Makedonya’ya AB üyeliği için aday ülke statüsü verilmesi önermiş ve 17 Aralık 2005 tarihinde, Makedonya’nın AB üyeliği hususunda resmi aday statüsü verilmesine karar verdi. 2010 yılı Temmuz ayında Makedonya’nın müzakerelere başlaması beklenmektedir. Not: 19 Aralık 2009 tarihinden itibaren Makedonya Cumhuriyeti vatandaşları Avrupa Birliği üye devletlerine vizesiz giriş hakkına sahip oldular. Makedonya Cumhuriyeti, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)’ya üye ülke olmayı hedeflemektedir. 2006 yılında Riga'da yapılan NATO zirvesinin kapanış bildirgesinde, Makedonya NATO Üyelik Eylem Planı'na (MAP) dahil edildi. Örgüt, Makedonya’nın bölgesel işbirliğini geliştirmek konusunda göstermiş olduğu çabanın yanısıra, uluslararası barış ve güvenlik operasyonlarına katkısını da takdir etmiştir. 2008 yılında Romanya’da düzenlenenNATO toplantısında, Yunanistan hariç tüm üye ülkeler Makedonyanın NATO üyeliğini kabul etmiştir. Yunanistan vetosunu kaldırdığında Makedonya Cumhuriyeti NATO üyesi olacaktır.

Makroekonomik Veriler (2009 yılı verilerine göre) GSMH: 9.226 milyar Dolar Kişi başına düşen milli gelir: 4.495 Dolar Enflasyon oranı: % -0,8 İşsizlik oranı: % 32,4 Dış Ticaret Hacmi: 7,735 milyar Dolar İhracat: 2,692 milyar Dolar İthalat : 5,043 milyar Dolar

Makedonyadaki Yaygın Sektörler Makedonya küçük bir Pazar olmasına rağmen oldukça çesitlendirilmiş ekonomik yapıya sahiptir. En çok yatırım yapılan sektörler: Otomotiv Bilgi ve İletişim Teknolojiler Sağlık Ürünleri Tarım ve Gıda Sanayii Mekanik Sanayii Tekstil –Deri Ürünleri Turizm Metal Sanayii Madencilik Kimyasal Ürünler Enerji Tütün Üretimi Emlak

Sektörlerden Bazıları Tarım sektörü GSYİH nın %10’unu oluşturmaktadır Uzun vadeli işlenilebilir toprak kiralamalarında yatırımcıya 20 yıla varan vergi mufiyetleri sunulmaktadır Tütün, Tarım sektöründeki ihracata yönelik en önemli ürünlerden biridir. Yıllık ortalama 30.000 ton kadar üretilmektedir Yaklaşık olarak 10.000 ton ihrac edilmektedir inşaat Sektörü Yugoslavya Cumhuriyeti döneminde özellikle Ortadoğu ülkelerinde yapılan iş hacmi politik etkilerin de olumlu zemin hazırlamasından dolayı iyi seviyedeyken Makedonya Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandıktan sonra çöküş yaşamıştır 1999 yılında hükümet Kosova’yı da kapsayan ucuz konut projesini başlatarak sektöre katkıda bulunmuştur 2001 yılındaki iç anlaşmazlık tekrar sektörü düşüşe geçirmiştir 2004 yılından itibaren petrol fiyatlarındaki artış sonucunda; Gelir ve talebin arttığı Rusya başta olmak üzere çeşitli ülkelerden alınan işlerle sektörün yurtdışı gelirlerinde önemli oranda artış görülmüştür Sektörün ekonomi’ye katkı payı %7 iken istihdam içindeki payı ise %6’dır

Sektörlerden Bazıları Madencilik GSYİH’da madenciliğin payı düşüş göstermiştir (2007 de %3 iken son verilere göre %0,5 oranındadır) Kurşun – çinko, bakır, demir mineralleri, manganez, nikel, krom, altın titanyum ve uranyum Makedonyanın yeraltı kaynakları olarak bilinmektedirler Üretimin %70’i AB ülkelerine ihrac edilmektedir Mevcut fabrikalar ve üretimleri Üsküp Demir Çelik Fab. – 1.2 milyon ton sıcak ve soğuk haddedilmiş çelik HEK Jugohrom – 80.000 ton çelik alaşımlar FZC 11 Oktomvri – 200.000 ton çelik Jenimak – 14.500 ton ferro-nikel üretmektedirler. Gıda Sektörü Ülke ekonomisi için önem taşıyan sektördür Yıllık 25.000 ton meyve ve 30.000 ton işlenmiş sebze üretilmektedir Üretilen meyve ve sebzelerin %90’ı ihracata yöneliktir

Sektör Bazında Çalışan Sayısı 2009 verileri Tarım, avcılık ve ormancılık 119,046 Balıkçılık 103 Madencilik 5,672 Üretim 131,948 Elektrik, gaz ve su 15,895 İnşaat 44,984 Toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının onarımı 89,745 Oteller ve restoranlar 19,662 Ulaştırma, depolama ve haberleşme 37,532

Sektör Bazında Çalışan Sayısı 2009 verileri Finansal aracı kuruluş faaliyetleri 9,058 Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri 16,678 Kamu yönetimi, savunma, zorunlu sosyal güvenlik 42,699 Eğitim 33,645  Sağlık ve sosyal çalışma 33,011 Toplumsal, kültürel, genel ve kişisel hizmet faaliyetleri 19,385 Serbest meslek 380 Yurt dışı temsilcilikler 360

Sektörlerin Pazar Payı Makedonya'da şirketlerin yaklaşık olarak % 99’u küçük çaplı işletmeler olup, çalışan nufusun % 55’ini istihdam etmektedirler. İşletmelerin faaliyet kayıtlarına göre % 47’si Toptan ve Perakende Ticaret ile uğraşmaktayken % 13.1 İmalat sektöründe Yaklaşık olarak % 10’luk kısmını ise Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme sektörlerinde görülmektedirler. NOT: En çok istihtam sağlayan, özel imalat sektörüdür.

Kurumlar Vergisi (mevcut durum) Ülke Vergi Oranı Son yıllarda yapılan ekonomik reformlarla Makedonya, Avrupa`nın, en düşük vergi oranlarına sahip ülkesi olmuştur. Kurumlar Vergisi (mevcut durum) Ülke Vergi Oranı Makedonya %10 Türkiye %20 Macaristan %16 Romanya Polonya %19 Slovakya Hırvatistan Çek Cumhuriyeti

Kişisel Gelir Vergisi (mevcut durum) Ülke Vergi Oranı Makedonya 10% Türkiye 15% - 35% Macaristan 18% - 36% Romanya 16% Polonya 18% - 32% Slovakya 19% Hırvatistan 15% - 45% Çek Cumhuriyeti 15%

Ekonomik Büyüme 2009 Ülke Büyüme oranı (%) Makedonya 5.0 Türkiye 4.2 Macaristan 0.5 Romanya 7.4 Polonya 4.9 Slovakya 6.6 Hırvatistan 2.4 Çek Cumhuriyeti 3.1

2008 Yılında İhracatın Gösterdiği Artış Kıyaslaması Ülke (%) Makedonya 19.0 Macaristan 5 Romanya 14 Polonya 12 Slovakya Hırvatistan Çek Cumhuriyeti 11

İhracatın Yıllara Göre Artış Oranı YIL Oran (%) 2008 19 2007 40 2006 18 2005 22 2004 23

Yıllık İhracat Verileri YIL Milyon Dolar 2008 3,978.2 2007 3,356.2 2006 2,400.7 2005 2,042.3 2004 1,675.8 2003 1,366.9

Türkiye – Makedonya Arasında yapılan İkili Ticari ve Ekonomik Anlaşmalar Turizm İşbirliği Anlaşması (27 Ekim 1993) Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması  (17 Mayıs 1994) Tarım Alanında Teknik, Bilimsel  ve Ekonomik  İşbirliği  Protokolü  (15 Haziran 1994) Hava Ulaştırma Anlaşması  (9 Aralık 1994) Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması  (3 Nisan1995) Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması  (23 Nisan 1995) Gümrük İdarelerinin Karşılıklı Yardımlaşmasına Dair Anlaşma  (9 Mayıs 1995) Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması  (26 Kasım 1996) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması  (27 Ekim 1997) Hayvan Sağlığı Alanında İşbirliği Anlaşması  (2 Ekim 1998) Bitki Koruma ve Karantina Alanında İşbirliği Anlaşması (2 Ekim 1998) Sosyal Sigorta (Güvenlik) Anlaşması (10 Şubat 1999) Serbest Ticaret Anlaşması  (7 Eylül 1999)

Uluslararası Anlaşmalar SAA (Stabilization and Association Agreement) AB üye ülkeleri ve AB adayı ülkeler pazarına ulaşım sağlayan anlaşma EFTA (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Linhenştayn ile yapılan anlaşmalar) CEFTA (Makedonya, Arnavutluk, Moldovya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Kosova arasında yapılan anlaşma) WTO (Dünya Ticaret Örgütü) üyesi (2003 yılından beri) Türkiye ve Ukrayna ile ikili ticaret anlaşması bulunmaktadır. Türkiye ve birçok devlet ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları yapılmıştır

Uluslararası Ticaret (İhracat) 2009 Ülke  İhracat Milyon $ Almanya  450.4 Sırbistan  337.6 Yunanistan 290 İtalya 217.9 Bulgaristan 216.9 Hırvatistan 152.7 Bosna 96.6 Arnavutluk 93.9 Hollanda 61.5 Türkiye 40.8 Dış Ticarete bağımlı bir ekonomik yapı İhracatı yapılan ürünler: Tütün, alkollü ve alkolsüz içecekler, tekstil, demir ve çelik. vs

Uluslararası Ticaret (İthalat) 2009 - İthalatı yapılan ürünler: Makine ve ekipman, petrol ve petrol ürünleri, kimyasal ürünler, gıda, otomobil ve yedek parçaları, kozmetik v.s. Ülke İthalat Milyon $ Almanya  517.5 Yunanistan 439 Sırbistan 397 İtalya 361.7 Türkiye 250.7 Bulgaristan 242.6 Hırvatistan 118.3 Hollanda 70.4 Bosna-Hersek 46.5 Arnavutluk 24.1

Güneydoğu Avrupa Ülkelerinin Ortalama Aylık Brüt Ücretleri Makedonya 428 € Macaristan 791 € Romanya 474 € Polonya 843 € Slovakya 697 € Hırvatistan 1.044 € Çek Cumhuriyeti 944 €

1997 – 2007 Yılları Arası Doğrudan Yabancı Yatırımların Oranları Ülke Yatırım oranları (%) Hollanda 16.9 Macaristan 16.6 Yunanistan 15.2 Avusturya 9.4 İsviçre 6.6 Slovenya 6.5 İngiltere 4.0 Almanya 3.4 Lüksemburg 2.8 Sırbistan 2.6 Diğer 16.0

Yıllara Göre Doğrudan Yabancı Yatırımların Miktarları Mil. $ 2008 598.5 2007 699.1 2006 424.2 2005 97.0 2004 323.0 2003 117.8 2002 105.6

Önde gelen yabancı yatırımlar TAV (Türkiye) Ziraat Bankası A.Ş. (Türkiye) İK Banka (Demir Halkbank iştiraki) Johnson Matthey (UK) Mobilkom Austria (Avusturya) EVN (Avusturya)  T-Home (Almanya) Societe Generale (Fransa) Johnson Controls (ABD) the National Bank of Greece (Yunanistan) Hellenic Bottling Company S.A. (Yunanistan) Titan Group (Yunanistan) QBE Insurance Group Limited (UK) Mittal Steel (Hollanda) Duferco (İsviçre)

Serbest Bölgeler ve Yatırım Avantajları (TIDZ) Bacasız üretim faaliyetlerinin yoğunlaşmış olduğu ve yeni teknolojilerin geliştirildiği merkezlerdir. Bu bölgelerde yatırım yapan şirketler; Kurumlar ve kişisel gelir vergilerinden 10 yıl süreliğine muafiyet hakkına sahiptirler, Bölge içindeki araziler 99 yıllığına metrekaresi 10 avro sent olarak tahsis edilir Hammadde, ekipman ve makine ithalatında KDV ve gümrük vergilerinden muaf olmaktadırlar, Bu bölgelerin altyapıları (doğalgaz, su, elektrik vs.) devlet tarafından bölge sınırına kadar getirilir, Şantiye kurulum izin belgesi ücrete tabi tutulmamakta, Hükümet, bilişim alanında (yazılım geliştirme, donanım montajı, dijital kayıt, bilgisayar işlemcileri ve benzeri) üretim faaliyetlerine, bilimsel araştırma faaliyetlerine ve yüksek çevre standartları olan yeni teknolojilere önem verdiğinden dolayı, bu alanlarda faaliyet gösteren TIDZ yatırımcılarına tanıdığı ek kolaylık; süreli veya geçici ithalatı yapılan malzemeler için teminat verme yükümlülüğünden muaf tutmaktadır.

Serbest Bölgelerin Bulunduğu İller

Neden Makedonya? Yapılan refomlar ve imzalanan uluslararası anlaşmalar ile iki milyonluk Makedonya pazarı 650 milyon’luk tüketici pazarına açılan kapı olmuştur. “Doing Business 2010” verilerine göre yatırım yapılması tavsiye edilen ülkeler sıralamasında (182 ülke arasında) Makedonya 32’ci sırada bulunmuştur. Coğrafi konumu gereği Doğu Avrupa ve Türkiye’ye nakliyat, bir gün zarfında, Batı Avrupaya ise iki gün zarfında gerçekleştirilebilmektedir.

Neden Makedonya? Makedonyanın merkezi ve ideal coğrafi pozisyonu, Üsküp’ün Balkanların merkez (HUB) havalimanı olma potansiyeli, Genç nüfus oranının yüksek seviyede olması, (45% 30 yaş altı) Eğitim seviyesinin yüksek olması, Yabancı dil bilgisinin yaygın durumda olması, Ücretlerin düşük seviyede olması (aylık ortalama 428 Avro brüt) AB ye üyelik müzakerelerinin kısa sürede olumlu sonuçlanma ihtimali ve bunun ileriye dönük sunacağı avantajlar,

Neden Makedonya? Avrupa Birliği vize uygulamasının kaldırılması, Avrupa Birliği Ülkeleri ile gittikçe azalan ve sıfırlanacak olan vergi oranları, Ukrayna ile gümrük vergilerinin %0 olması, Tekstil ürünlerinin Amerikaya ihracatında gümrük vergi oranının %0 olması Politik istikrarın bulunması ve ekonominin büyüme göstermesi, Şirket kurma işlemlerinin çok seri (maksimum bir hafta) tamamlanması, Şirket Sicil kayıt başvurularının tek kuruma yapılıp, aynı kurumdan onay alınması, Avantajlı vergi oranları (Kurumlar ve Gelir Vergi oranları 10%)

Altyapı şartlarının memnun edici durumda olmaları, Neden Makedonya? Altyapı şartlarının memnun edici durumda olmaları, Türkiye ile yapılan Serbest Ticaert Anlaşması gereğince, sanayi ürünlerine gümrük vergisi %0 olarak belirlenmiş olması, Serbest Bölgeler ve avantajları, Doğal kaynakların yeterli seviyede olmaları, İklim koşullarının elverişli olması, Ulaşım sıkıntısının olmaması; Demiryollarının uzunluğu 700 km Karayollarının uzunluğu 12.522 km Makedonya, Güneydoğu Avrupa Bolgesinde önemli iki koridorun (Avrupaya entegrasyon için önem taşıyan 8. ve 10. koridor) kesişme noktasında yer almaktadır.

FUAR ALANI

Üsküp Fuar (Skopsi Saem) merkezi 16 Üsküp Fuar (Skopsi Saem) merkezi 16.000m2’si kapalı olmak üzere, toplam 25.000m2 alana sahiptir. Kapalı alanlar altı adet birbirine bağlantılı salondan oluşmaktadır. 19 Uluslararası ve 3 yerel ile özel fuar organizasyonunu ayrıca fuarlar’ın haricinde basın toplantılarına, konferanslara, sempozyumlara, seminerlere ve tanıtımlara evsahipliği yapmaktadır. Yılboyu ortalama 2.000 yerli ve yabancı şirketin tanıtımı yapılmaktadır. Son yıllarda ortalama ziyaretçi sayısı 500.000 kişi kadardır. Üsküp Fuarı (Skopsi Saem) her yıl yabancı ülke fuarlarına milli katılımlara da iştirak eder. Bölgede önde gelen fuar organizatörleri ile de ortak çalışmalarda bulunmaktadır 1995 yılından itibaren “Uluslararası Fuar Birliği”ne üye olan kuruluştur.

MATTO Türkiye ve Makedonya Arasında bir İşbirliği Köprüsüdür

МАТТО Yönetim Kurulu Başkanı Sn.Tuna Eyüp KAHVECİ МАТТО Yönetim Kurulu Başkanı

Makedonya-Türkiye İş Forumu Ohri

“Güney Doğu Avrupa Ülkeleri İşadamları Platformu” 10 Nisan 2010 Tarihinde Üsküpte İmzalandı.

www.matto.com.mk 42