TACİR YARDIMCILARI (BAĞIMSIZ YARDIMCILAR) Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları ozlem@dogerlihukuk.com

BAĞIMSIZ YARDIMCILAR Bağımsız yardımcılar, kendi adına bir ticari işletmesi bulunmakla birlikte, faaliyet şekli itibarıyla diğer işletmelerin ürün ve hizmetlerinin satışına ve yeni müşteriler bulunmasına aracılık eden tacirlerdir. Bağımsız yardımcılar üç gruba ayrılırlar: Acente Simsar (Tellal) Komisyoncu

SİMSAR(TELLAL) Tanımı ve şekli MADDE 520- Simsarlık sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması hâlinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. Simsarlık sözleşmesine, kural olarak vekâlete ilişkin hükümler uygulanır. Taşınmazlar konusundaki simsarlık sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz. B. Ücret I. Hak etme zamanı MADDE 521- Simsar, ancak yaptığı faaliyet sonucunda sözleşme kurulursa ücrete hak kazanır. Simsarın faaliyeti sonucunda kurulan sözleşme geciktirici koşula bağlanmışsa ücret, koşulun gerçekleşmesi hâlinde ödenir. Simsarlık sözleşmesinde simsarın yapacağı giderlerin kendisine ödeneceği kararlaştırılmışsa, simsarın faaliyeti sözleşmenin kurulmasıyla sonuçlanmamış olsa bile giderleri ödenir. II. Ücretin belirlenmesi MADDE 522- Ücret, belirlenmemişse tarifeye, tarife yoksa teamüle göre ödenir. III. Simsarın haklarını kaybetmesi MADDE 523- Simsar, üstlendiği borcuna aykırı davranarak diğer tarafın menfaatine hareket eder veya dürüstlük kurallarına aykırı olarak diğer taraftan ücret sözü alırsa, ücrete ve yaptığı giderlere ilişkin haklarını kaybeder. IV. Evlenme simsarlığı MADDE 524- Evlenme simsarlığından doğan ücret hakkında dava açılamaz ve takip yapılamaz. V. Ücretten indirim MADDE 525- Sözleşmede aşırı bir ücret kararlaştırılmışsa, borçlunun istemi üzerine, bu ücret hâkim tarafından hakkaniyete uygun olarak indirilebilir

SİMSAR Simsarlık sözleşmesi simsarın, taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkanının hazırlanması ve kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşme Ör. emlakçılar

UNSURLARI Tacirin bağımsız yardımcısı Simsar ile onun hizmetinden yararlanan tacir arasındaki ilişki geçici niteliktedir. Ticari temsilci ise devamlılık vardır.---İşletmenin işlerini idare etmek üzere Aracılık yapan kişinin bir iş görme sözleşmesiyle belirli veya belirli olmayan bir süre için devamlı şekilde bağlı olması durumunda pazarlamacılık veya acentalık ilişkisi Aracılıkta Bulunma Tarafları bir araya getirme, pazarlık, sözleşme taslağının hazırlanması Simsarlık söz. Temsil yetkisi yok Özel yetkisi olmadan, kendisini görevlediren adına sözleşme yapamaz, bedeli tahsil edemez Aracılık Faaliyetini Meslek Edinme şelinde devamlı yapması gerekli değildir. Ücret Karşılığında Faaliyette Bulunma:

HAK VE BORÇLARI Hakları Borçları Ücret Talep Hakkı Yürütülen aracılık faaliyeti sonunda sözleşmenin kurulması gerekliliği– aksi kararlaştırılabilir Sözleşmenin hukuken geçerli olması gerekir Ücret: Sözleşmede belirtilmişse– söz. Yazılı miktar, belirtilmediyse tarifelere, yoksa mahalli teamül, o da yoksa hakim tarafından belirlenme Ankara Ticaret Oda Meslisinin 25.9.1978 tarih ve 43 sayılı toplantısında kabul edilen teamüle göre taşınmaz alım satımlarında özel bir anlaşma yapılmadığı sürece tarafların simsara %2 komisyon ücreti ödemeleri gerekir Masrafları İsteme Hakkı Kural: isteyemez, ücrete dahidir, istisna sözleşmede ayrıca ödenmeye ilişkin kayıt Borçları Sözleşme kurulması imkanının hazırlama ve kurulmasına Aracılıkta Bulunma Müvekkilin menfaatini gözetme

SimsarlIğIn sona ermesi Azil Simsarın azlinden sonra müvekkil simsasın bulduğu kişiyle sözleşme yaparsa simsarlık ücretini ödemek zorunda İstifa Taraflardan birinin ölümü, medeni hakları kullanma ehliyetinin son bulması, iflası

ACENTE TANIMI: “Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir.” (YTTK.m.102/1). Acentelik ilişkisi, ticari işletme sahibi ile onun adına faaliyette bulunacak kişi, yani acente arasında yapılan bir sözleşme (acentelik sözleşmesi) ile kurulur. Acentelik sözleşmesi, kanunda herhangi bir şekle bağlanmamıştır. ANCAK: acentaya sözleşme yapmak yetkisi de tanınmak isteniyorsa, bu yetkinin yazılı şekilde verilmesi ve belgenin acenta tarafından tescil ve ilan ettirilmesi gerekir (YTTK m. 107) Acenta gerçek kişi olabileceği gibi, tüzel kişi de olabilir

UNSURLARI Bağımsız tacir yardımcısıdır Faaliyet düzenini ve çalışma zamanını kendi ayarlar Müvekkilin doğrudan denetim ve gözetimi altında değildir. Müvekkil acentaya faaliyet ve çalışma düzeniyle ilgili talimat veremez ancak yapılacak sözleşmenin tür, içerik ve şartları hakkında talimat verebilir. Ticari işletmeyle ilgili işlere aracılık veya bizzat işlem yapma Müvekkil tacir konumunda değilse atanan bağımsız yadımcı- acenta hükümlerine tabi olamaz. Belirli bir yer veya bölge içinde faaliyet (tekel hakkı) Antlaşmayla bu kaldırılabilir. O nedenle unsur kapsamında değerlendirmek doğu değildir. Sözleşme--- Simsardan farkı Süreklilik Acentenin tacirin işletmesiyle ilgili sözleşmeleri yapabilmesi için aracılık faaliyeti göstermekle yükümlü tutulmuş olmasıdır TTK 109/1 “Acente, sözleşme uyarınca kendisine bırakılan bölge ve ticaret dalı içinde, müvekkilinin işlerini görmekle ve menfaatlerini korumakla yükümlüdür” Dolayısıyla, acenta aracılık hususunda faaliyet göstermeyi ihmal ederse müvekkil, acenteden tazminat isteyebilir, acentalık sözleşmesini haklı bir nedenin varlığına dayanarak feshedebilir. (YTTK m.121) Bir başkası adına

ACENTENİN HAKLARI Ücret Talep Etme Olağanüstü Masrafları İsteme Hapis Hakkı

ACENTENİN BORÇLARI Müvekkilin İşlerini Görme Bilgi Verme ve Talimata Uyma Önleyici Tedbirleri Alma Ödeme Borcu Rekabet Yasağı