KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇU TCK m. 163
TCK m. 163 (1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. (2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Korunan Menfaat Otomatlar aracılığıyla sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanılması halinde, otomatın sahibi veya işleticisi tarafından ücretsiz olarak yararlanılmakla, anılan kimsenin sahip olması gereken geliri engellenerek ekonomik açıdan ona zarar verilmektedir. Aynı durum, telefon hatları veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli yayınlardan rıza bulunmaksızın yararlanma bakımından da geçerlidir. Bu suç ile korunan yarar, malvarlığı hakkıdır.
Maddi Unsur Fail Herhangi bir gerçek kişi bu suçun faili olabilir. Fail, otomatlar aracılığıyla sunulan hizmetten karşılıksız olarak yararlan veya telefon hatlarıyla frekanslarından veya elektro manyetik dalgalar aracılığıyla yapılan şifreli ve şifresiz yayınları sahibinin rızası olmaksızın kullanan kimsedir. Failin sıfatı, TCK m. 167 (kişisel cezasızlık halleri) bakımından önemlidir.
Mağdur Karşılıksız yararlanma suçunda suçun mağduru, otomatlar aracılığıyla hizmetten bedelini ödemeden yararlanma durumunda, otomatın sahibi veya zilyedi olan kimse, Telefon hatlarıyla frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan yararlanma suçunda ise, bu hizmetin bedelini ödeyen ve hizmeti sunan kimsedir. Bu kimse, abonenin kendisi olabileceği gibi, abone adına kendi hesabına bu hizmetten yararlanan kimse de olabilir. Kamu kurumlarının sahibi olduğu otomattan, telefon veya yayından yararlanılması durumunda bu tüzel kişiler ancak suçtan zarar gören olabilecektir.
Suçun Konusu 163/1 bakımından otomat, “öngörülen bedelin ödenmesiyle birlikte mekanizmasının kendiliğinden hareket geçerek bir mal veya hizmet arz eden teknik tertibattır.” 163/1 bağlamında suçun konusu, sadece hizmet otomatlarıdır. Müzik kutusu, ankesörlü telefon, taşıma otomatı, masaj otomatı, tartı otomatı vs. Mal otomatlarından bedel ödenmeden, PÜSKEVİT !!!, çikolata veya su gibi bir “mal” alınır ise, hırsızlık suçu oluşur. Otomatlar aracılığıyla sunulan bir hizmetin bedeli ödendiğinde yararlanılabilin bir hizmet olması gerekir. Bu hizmet, bedelli bir hizmet olmalıdır. Hizmet ücretsiz ise bu suç oluşmaz.
163/2 bakımından ise, kablolu veya kablosuz bir telefon hattı ya da telsiz frekansı ile (kamu veya özel kişiler tarafından) sağlanan bir şifreli veya şifresiz yayından “sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan faydalanma” olmalıdır. Bir başkasının telefonuna saplama (bağlantı) yapmak suretiyle o kimsenin telefonu üzerinden görüşmek yapmak 163/2 de yer alan karşılıksız yararlanma suçunu oluşturur. Başkasına ait bir internet bağlantısına (Wireless veya port vasıtasıyla) rızaya aykırı giriş yapmak da bu suçu oluşturur.
Hareket/Netice 163/1 (hizmet otomatları) bakımından, makinenin bedeli ödenmiş gibi, sahte para, teneke, tel, sahte kart, karton, düğme, film veya metal parçası ya da mıknatıs ile harekete geçirilmesi vb. suretiyle suç işlenir. Suç serbest hareketli bir suçtur. 163/2 Bakımından ise, telefon hatlarından ya da şifreli veya şifresiz yayınlardan “yararlanma” suç sayılmıştır. Bu fıkra kapsamındaki suç da, serbest hareketli bir suçtur. Telsiz frekansına girmek, hatta saplama yapmak veya şifreyi kırmak suretiyle bu suç işlenebilir. 163/1 ve 2. fıkrada yer alan suçlar kesintisiz suçlardır. Suç, fatura ödendiğinde değil, yararlanma sona erdiğinde sona erer.
Manevi Unsur Suç, kasten veya olası kast ile işlenebilir. Suçun taksirli hali kanunda düzenlenmemiştir.
Hukuka Aykırılık Unsuru 163/1 bakımından, rıza hukuka uygunluk nedenidir. 163/2 bakımından ise, “sahibinin veya zilyedinin rızası” tipiklikte yer alan unsurdur. Bu bağlamda, sahibinin veya zilyedinin rızasının varlığı halinde telefon veya elektromanyetik yayından hat çekerek yararlanma halinde tipiklik gerçekleşmeyecektir. Eylem tipik olmadığı için hukuka uygunluk sebebinin varlığını da aramaya gerek yoktur. Bu suç bakımından zorunluluk halinin uygulanabilmesi mümkündür. Durumu ağır olan bir yaralıyı yetkili mercilere veya bir başkasına bildirmek için bir başkasının telefonunun rızaya aykırı kullanılması durumunda zorunluluk hali söz konusudur.
Diğer Suçlardan Ayırt Edilmesi Fail, otomatlar aracılığıyla sunulan bir hizmetten bedel ödemeksizin faydalanmak amacıyla otomata zarar verir ise bu halde hem mala zarar verme hem de karşılıksız yararlanma suçları oluşur (gerçek içtima). Bu durumda geçitli suç ilişkisi söz konusu olur. Dolandırıcılık suçu ile iki noktada ayrılmaktadır. İlk olarak dolandırıcılık suçunda korunan menfaat iki yönlüdür. Malvarlığı hakkı ve irade özgürlüğü. Oysa karşılıksız yararlanma suçunda sadece malvarlığı hakkı korunmaktadır. İkinci olarak da, dolandırıcılık suçunda hileli hareketle ve aldatma bir gerçek kişiye karşıdır. Oysa karşılıksız yararlanma suçunda hileli hareket ve aldatma otomata karşı yapılmaktadır.
Karşılıksız Yararlanma Suçu/Bilişim Suçu Ayrımı Banka ve kredi kartı dışındaki kartlarda, örneğin; telefon kartı, mağaza kartı, doğalgaz kartı, su kartı gibi kartlar üzerinde başka suçlar işlenebilir ise de, TCK’nın 243’inci maddesinde düzenlenen suç işlenemez. TCK m. 243 e göre: “Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren ve orada kalmaya devam eden kimseye bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir. (2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiillerin bedeli karşılığı yararlanılabilen sistemler hakkında işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. (3) Bu fiil nedeniyle sistemin içerdiği veriler yok olur veya değişirse, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
TCK m. 243’te yer verilen suç tipinin işlenebilmesi için, eylemin bilişim sistemi üzerinde gerçekleşmesidir. Bu bağlamda bilişim sistemi: Verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağını veren manyetik sistem olarak tarif edilmiştir. Karşılıksız yararlanma suçu bakımından ise, kablolu şifreli veya şifresiz yayın, internet bağlantısı bilişim sistemi olarak kabul edilemez. Ancak internet bağlantısına giriş yapıldıktan sonra, bağlantı sahibinin bilgisayarına veya web sitesine erişilir ise bu halde bilişim sistemine girme suçu (TCK m. 243) oluşur.
Yargıtay Kararları Sanığın sözleşme ile evinde kullanmak üzere aldığı DİGİTÜRK aboneliğinden yararlanarak aynı sistemi işyerine kurup sözleşme hükümlerine aykırı olarak kullanıma sunmaktan ibaret eylemi karşılıksız yararlanma suçunu oluşturmaz. Eylem hukuki uyuşmazlıktır. (Yar. 6 CD. 10.10.2006 tarih ve 2004/1149) Sanığın bir başkasın ait sabit telefon hattının kablosunu keserek evindeki telefon makinesine bağlayarak görüşme yapması TCK m. 163/2’de yer alan suçu oluşturur. (Yar. 6 CD. 11.02.2010 tarih ve 2008/22794) Sahte telefon kartları (manyetik kart) ile haksız yere ankesörlerden konuşma yapmak, TCK m. 163/1 kapsamındadır. (Yar. 11 CD. 19.03.2007 tarih ve 2005/8984)
Sosyal Mesaj “Ceza kanunları yalnızca suçluların kanunu iken, Ceza Muhakemesi kanunları dürüst insanların da kanunudur.” Ferri, Sociologia Criminale, 1930
Vizeye Kadar İşlenmesi Planlanan Suç Tipleri SUÇ EŞYASININ SATIN ALINMASI VEYA KABUL EDİLMESİ (165) BİLGİ VERMEME (166) TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA (179) İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERE İLİŞKİN SUÇLAR ZEHİRLİ MADDE KATMA BOZULMUŞ VEYA DEĞİŞTİRİLMİŞ GIDA VEYA İLAÇLARIN TİCARETİ KİŞİLERİN HAYATINI VE SAĞLIĞINI TEHLİKEYE SOKACAK BİÇİMDE İLÂÇ YAPMA VEYA SATMA
Vize Sonrası İşlenmesi Planlanan Suç Tipleri Parada ve Evrakta Sahtecilik Suçları Hayasızca Hareketler, Fuhuş ve Müstehcenlik İhaleye Fesat Karıştırma Tefecilik Bilişim Suçları (243, 244, 245) Zimmet, Rüşvet, İrtikap, Yetkili Olmadığı İş İçin Yarar Sağlama, Görevi Kötüye Kullanma Adliyeye Karşı Suçlar (İftira, Yalan Tanıklık, Suç Uydurma ve Suç Üstlenme, Delilleri Yok Etme ve Değiştirme, Kamu Görevlisinin ve Sağlık Meslek Mensuplarının Suçu Bildirmemesi)