YILLIK BEYANNAME VERİLMESİNİN USUL VE ESASLARI İbrahim Değirmenci Yeminli Mali Müşavir

A- BEYANNAME VERİLME ESASI: 1- Mükellefiyet Türleri: a) Tam Mükellefiyet: b) Dar Mükellefiyet:

2- Gelirin Elde Edilmesi: a) Tahakkuk Esası (Ticari, Zirai Kazanç) b) Tahsil Esası ( SMK, GMSİ) c) Hukuki Tasarruf Esası (MSİ, Ücret)

3- Beyanname Verilmesi: a) Gelir Vergisi Beyannamesinin Verilmesi: Mükellefler, ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname verirler. (G.V.K. Mad: 85 ) Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça belirtilen kazanç ve iratlar, gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır (G.V.K. Mad: 2)

b) Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi: Kurumlar vergisi, mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur. Beyanname, ilgili bulunduğu hesap döneminin sonuçlarını içerir. (K.V.K. Mad:14) Her mükellef vergiye tâbi kazancının tamamı için bir beyanname verir. (K.V.K. Mad:14/2) Kurumlar Vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safi kurum kazancının tespitinde G.V.K.’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. (K.V.K. Mad: 6)

4- Beyannamelerin Verilme Zamanı: a) Gelir Vergisi Beyannamesinin Verilme Zamanı (Mad: 92): Bir Takvim Yılına Ait Yıllık Beyanname, İzleyen Yılın Mart Ayının Başından 25. Günü Akşamına Kadar, Gelirin Sadece Basit Usulde Tespit Edilen Ticarî Kazançlardan İbaret Olması Halinde, Şubat Ayının Başından 25. Günü Akşamına Kadar, Takvim Yılı İçinde Memleketi Terk Edenlerin Yıllık Beyannameleri, Memleketi Terke Takaddüm Eden 15 Gün İçinde, Yıllık Beyanname Ölüm Halinde, Ölüm Tarihinden İtibaren Dört (4) Ay İçinde,

b) Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilme Zamanı (K.V.K. Mad:14/3): Kurumlar Vergisi Beyannamesi Hesap Döneminin Kapandığı, Dördüncü ayın 1. Gününden 25. Günü Akşamına Kadar, mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine verilir.

5- Beyannamenin Verileceği Yer: a) Gelir Vergisi Beyannamesinin Verileceği Yer (Mad:106): Gelir Vergisi, mükellefin ikametgahının bulunduğu, İşyeri ve ikametgahı ayrı vergi daireleri bölgesinde ise iş yerinin bulunduğu, mahal vergi dairesince tarh edilir.

b) Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verileceği Yer: Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi, kurumun kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerin vergi dairesince tarh edilir. (K.V.K. Mad:14/6)

6- Beyanname Verilme Şekilleri: a) Elektronik Ortamda Verilecek Beyannameler: Kurumlar Vergisi mükelleflerinin, Kurumlar Vergisi Beyannameleri ve Geçici Vergi Beyannameleri Ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerinin Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri ve Geçici Vergi Beyannameleri, 5362 Sayılı Kanuna göre kurulan meslek odalarının ve birliklerinin, işletme hesabı esasına göre defter tutan üyelerine ait beyannameleri,

b) Kağıt Ortamında Verilecek Beyannameler: Ücretler için verilen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Gayrimenkul ve Menkul Sermaye İradı için verilen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Sair Kazanç ve İratlar için verilen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi

7- Beyanname Verilmemesinin Sonuçları: * Kesilecek Cezaların Türü: PARASAL CEZALAR Vergi Aslına Bağlı Olmayanlar Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları Vergi Aslına Bağlı Olanlar Vergi Ziyaı Cezası

B- G.V.K.’NA GÖRE BEYAN EDİLECEK GELİR UNSURLARI: Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır: (G.V.K. Mad:2) a) Ticari kazançlar, b) Zirai kazançlar, c) Serbest meslek kazançları, d) Ücretler, e) Gayrimenkul sermaye iratları, f) Menkul sermaye iratları, g) Diğer kazanç ve iratlar,

1- Ticari Kazanç: a) Beyan Zorunluluğu: Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı; ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. (GVK. Mad: 85)

b) Kazancın Tespit Usulü:

c) Ticari Kazançlarda Vergi Matrahının Hesabı: Ticari Kardan Mali Kara Geçiş Tablosu Oluşturulmalıdır.

d) Matraha Eklenecek Unsurlar (KKEG): Bağış ve Yardımlar Vadesinde Ödenmemiş SGK Primleri Ayrılan Kıdem Tazminatı Karşılıkları Binek Oto Motorlu Taşıt Vergileri Her Türlü Para Cezaları, Vergi Cezaları, Gecikme Zamları, Gecikme Faizleri Özel İletişim Vergileri Örtülü Sermaye Üzerinden Hesaplanan Faiz, Kur Farkı ve Benzeri Giderler Örtülü Kazanç Dağıtımı

e) Vergiden İstisna Kazançlar: i. Yatırım İndirimi İstisnası: 193 sayılı Kanun’un geçici 69. maddesinin birinci fıkrasına eklenen “Şu kadar ki, vergi matrahlarının tespitinde yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yapılacak tutar, ilgili kazancın % 25’ini aşamaz.” biçimindeki cümle, Anayasa Mahkemesinin 9.2.2012 günlü, E.2010/93, K.2012/20 sayılı kararıyla iptal edilmiştir. Dolayısıyla GVK’nun 69’uncu maddesine göre; 31.12.2005 tarihi itibariyle mevcut olup kazanç yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamamış yatırım indirimi tutarları herhangi bir sınırlamaya tabi tutulmaksızın o tarihteki mevzuat hükümlerine göre gelir/kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

ii. İndirimli Kurumlar Vergisi İstisnası: Vergi İndirimine ilişkin yasal düzenleme 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesinde yer almaktadır. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesiyle düzenlenen vergi indiriminden kimlerin yararlanabileceği konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir. Bakanlar Kurulunca yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karara göre; Ekonomi Bakanlığı tarafından yatırım teşvik belgesine bağlanmış; büyük ölçekli ve stratejik yatırımlar ile bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek yatırım sahibi gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vergi indirimi uygulamasından yararlanabileceklerdir. Ancak aynı maddenin 8’inci fıkrasında “bu madde gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanır” hükmü yer aldığından gelir vergisi mükellefleri de vergi indiriminden yararlanabileceklerdir.

iii. İştirak Kazançları İstisnası: Kurumların; Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımlarından elde ettikleri kazançlar, Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun kârına katılma imkânı veren kurucu senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri kâr payları, Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları. Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad:5/1-a)

iv. Emisyon Primi Kazancı İstisnası: Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmı Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-ç)

v. Yatırım Fonu ve Ortaklık Portföy İşletmecilik Kazancı İstisnası: Türkiye'de kurulu; Menkul kıymetler yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, Portföyü Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, Emeklilik yatırım fonlarının kazançları, Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları, Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-d)

vi. Taşınmaz ve İştirak Hisseleri Satış Kazancı: Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-e) Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. (Taşınmazların kaynak kuruluşlarca kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile bu varlıkların varlık kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için bu oran %100 olarak uygulanır ve bu taşınmazlar için en az iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaz.)

vii. Yurtdışı Şube Kazançları İstisnası: Kurumların yurt dışında bulunan iş yerleri veya daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri aşağıdaki şartları taşıyan kurum kazançları Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-g) Bu kazançların, doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az % 15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, Kazançların elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması, Ana faaliyet konusu, finansal kiralama dahil finansman temini, sigorta hizmetlerinin sunulması veya menkul kıymet yatırımı olan kurumlarda, bu kazançların doğduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye'de uygulanan kurumlar vergisi oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması.

viii. Yurtdışı İnşaat ve Onarma İşlerinden Sağlanan Kazanç İstisnası: Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye'de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar Kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-h)

ix. Eğitim Öğretim Kurumları ile Rehabilitasyon Merkezi Kazançları İstisnası: Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usûller çerçevesinde beş hesap dönemi itibarıyla elde edilen kazançlar Kurumlar vergisinden istisnadır. İstisna, belirtilen okulların ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyete geçtiği hesap döneminden itibaren başlar. (K.V.K. Mad: 5/1-ı)

x. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazanç İstisnası: 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6. maddesine göre, serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılır. Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca, 06.02.2004 tarihine kadar bu tarih dahil serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere faaliyet ruhsatı almış mükelleflerin, ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler dolayısı ile elde ettikleri kazançlar gelir veya kurumlar vergisinden istisnadır. 

xi. Ar-Ge İndirimi (G. V. K. Mad:89/9), (K. V. K xi. Ar-Ge İndirimi (G.V.K. Mad:89/9), (K.V.K. Mad: 10/1-a), (5746 sayılı Kanun): Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinin (a) bendinde “Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 100'ü oranında hesaplanacak Ar-Ge indirimi, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurumlar vergisi matrahından indirilir. Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devreder. TÜBİTAK tarafından incelenerek desteklenmesi uygun bulunmuş Ar-Ge projesi bulunan mükelleflerin bu projeler hakkında ayrıca bir inceleme yapılması için Gelir İdaresi Başkanlığına müracaat etmelerine gerek olmayıp, desteklenmesi uygun bulunmuş projelere ilişkin Ar-Ge değerlendirme raporları veya TÜBİTAK'dan alınan destek karar yazısının bir örneğinin YMM tasdik raporuna eklenmesi yeterli olacaktır.” hükmü bulunmaktadır.

xii. Sponsorluk Harcamaları: 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.06.1992 tarihli Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, matrahın tespitinde beyanname üzerinde indirim konusu yapılır. (G.V.K. Mad:89/8), (K.V.K. Mad: 10/1-b)

xiii. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Kazançlar: Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. (6170 Sayılı Kanun Mad:7)

xiv. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesi ve Devrinden Sağlanan Kazançlar: 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 5.12.1.1 bölümünde belirtildiği üzere 4490 sayılı Kanun’la oluşturulan Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden elde edilen kazançlar, faaliyetin gelir vergisi mükelleflerince (dar mükellefler dahil) yapılması halinde gelir vergisinden, kurumlar vergisi mükelleflerince (dar mükellefler dahil) yapılması halinde kurumlar vergisinden; Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin devrinden elde edilecek kazançlar da gelir ve kurumlar vergisinden istisna olacaktır hükmü yer almaktadır. 

xv. Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmetler: 6322 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununun 10’uncu maddesine eklenen (ğ) bendi ile 15.06.2012 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, iş yeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleriyle ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50'sinin beyan edilen kurum kazancından indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

xvi. Risturnlar: Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile aşağıda belirtilen kooperatiflerin ortakları için; Tüketim kooperatiflerinde, ortakların kişisel ve ailevî gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine, Üretim kooperatiflerinde, ortakların üreterek kooperatife sattıkları veya kooperatiften üretim faaliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların değerine, Kredi kooperatiflerinde, ortakların kullandıkları kredilere, göre hesapladıkları risturnlar kurumlar vergisinden istisnadır. (K.V.K. Mad: 5/1-i)

2- Zirai Kazançlar: 3- Serbest Meslek Kazancı:

4- Ücretlerin Beyanı: a) Beyan Edilecek Ücret Gelirleri: G.V.K’nun 61-64’üncü maddelerinde ücretlerin vergilendirme esasları belirtilmiştir. a) Beyan Edilecek Ücret Gelirleri: Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve birden sonraki işverenden aldığı ücretlerin toplamı 25.000 TL’yi aşanlar, Ücretlerini Yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı, İstisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetleri, Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesi gerekli görülen ücret ödemesi yapılanlar, Ücreti kesinti yoluyla vergilendirilmeyen yukarıda sayılanlar dışında kalan ücretliler.

b) Beyan Edilmeyecek Ücret Gelirleri: Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve birden sonraki işverenden aldığı ücretlerin toplamı 25.000 TL’yi aşmayan ücretler, 31.12.2012 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemeler. (G.V.K. Geçici 72) 31.12.2012 tarihine kadar TJK tarafından organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine ödenen ücretler. (G.V.K. Geçici 68) Ücret Gelirinin istisna edilen kısmı (Gelir Vergisi Kanununun 23’üncü maddesinde sayılan ücret gelirlerinin gelir vergisinden istisna olması nedeniyle, bu gelirler için beyanname verilmez.)

ÖRNEK : Bayan (F), üç ayrı şirkette yönetim kurulu üyesi olup, 2012 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir. Ücret gelirlerinin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir. Birinci işverenden alınan ücret 35.000 TL İkinci işverenden alınan ücret 20.000 TL Üçüncü işverenden alınan ücret 6.000 TL Bayan (F), birden fazla işverenden ücret geliri elde etmiştir. Ücret gelirleri ile ilgili olarak birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretlerin toplamı (20.000 TL+6.000 TL) 26.000 TL, 25.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan ücret de dâhil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.

5- Gayrimenkul Sermaye İratlarının Beyanı: G.V.K’nun 70-74’üncü maddelerinde Gayrimenkul Sermaye İratlarının vergilendirme esasları belirtilmiştir. a) Beyanname Verilecek Gelirler: Tevkifata tabi tutulmamış gayrimenkul sermaye iratlarının yıllık toplamının 1.290,00 TL’yi aşması halinde yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir. 2012 yılı içinde elde ettiği konut (mesken) kira gelirinin 3.000 TL’yi aşması halinde yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir. İşyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırını (2012 yılı için 25.000 TL) aşanlar, bu gelirlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir.( Beyanname verme sınırı olan 25.000 TL’yi aşılıp aşılmadığının tespitinde, gelir vergisi tevkifatına tabi kira gelirleri(işyeri) ile konut(mesken) kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen tutarı aşan kısmı birlikte dikkate alınacaktır.)

b) Beyanname Verilmeyecek Gelirler: Tevkifata tabi tutulmamış gayrimenkul sermaye iratları yıllık toplamının 1.290,00 TL’yi aşmaması. Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 3.000,00 TL’sı gelir vergisinden müstesnadır. (Mad:21) Yıllık toplamı 25.000,00 TL’yi aşmayan ve Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan; gayrimenkul sermaye iratları. Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi menkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir.

c) Emsal Kira Bedeli: Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenen vergi değerinin % 5'idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve haklarının maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanunu'nun servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10'udur.

Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz: Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması; Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru ve kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.); Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi.

6- Menkul Sermaye İratlarının Beyanı: G.V.K ’nun 75-79 üncü maddelerinde Menkul Sermaye İratlarının vergilendirme esasları belirtilmiştir. a) Beyanname Verilecek Gelirler: Tevkifata tabi tutulmamış menkul sermaye iratları yıllık toplamının 1.290,00 TL’lik tutarı geçmesi halinde, Yıllık toplamı 25.000,00 TL’lik beyan haddini aşması halinde ve Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan; menkul sermaye iratları,

b) Beyanname Verilmeyecek Gelirler: G.V.K.’nun 75/15 belirtilen menkul sermaye iratları. G.V.K.’nun Geçici 67. maddesi kapsamındaki menkul sermaye iratları.(Mevduat Faizi, Repo, Hazine Bonosu, Fon Geliri vb) Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi menkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır. (G.V.K. mad:22)

7- Diğer Kazanç ve İratların Beyanı: G.V.K ’nun 80-82’nci maddelerinde Diğer Kazanç ve İratların vergilendirme esasları belirtilmiştir. Bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının 8.800,00 TL’si gelir vergisinden istisnadır. (G.V.K. mükerrer 80. madde) (Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç.) Bir takvim yılında elde edilen arızi kazançların 20.000,00 TL’lik kısmı gelir vergisinden müstesnadır. (G.V.K. mad:82)

C- BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILACAK İNDİRİMLER: 1- Mahsup Edilecek Geçmiş Yıl Zararları: Beş Yıl Geçmemek, Beyannamede Gösterilmek Koşuluyla, beyannamede indirim konusu yapılabilir.

2- Şahıs ve Bireysel Emeklilik Sigorta Primleri: Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri, gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir. (G.V.K. Mad:89/1)

3- Eğitim ve Sağlık Harcamaları: Beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir. (G.V.K. Mad:89/2)

4- Bağış ve Yardımlar: Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir. (G.V.K. Mad:89/4) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı kurum kazancından indirilir. (K.V.K. Mad:10/1-c)

Eğitim, Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar (G.V.K. Mad:89/5), (K.V.K. Mad. 10/1-ç) Gıda Bankacılığı Kapsamındaki Bağış ve Yardımlar (G.V.K. Mad:89/6), Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar (G.V.K. Mad:89/7), (K.V.K. Mad. 10/1-d) BKK. Uyarınca Başbakanlık Aracılığıyla Yapılan Bağış ve Yardımlar (G.V.K. Mad:89/10), (K.V.K. Mad. 10/1-e) Türkiye Kızılay Derneği ile Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar (G.V.K. Mad:89/11), (K.V.K. Mad. 10/1-f)

5- Girişim Sermayesi Fonu: Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan kısmı gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir. (G.V.K. Mad:89/12)

6- Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi: 31.12.2017 tarihine kadar, 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun ek 5’inci maddesi kapsamına giren bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75'ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebilirler. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanır. (G.V.K. Geçici Mad:82) Uygulama esaslarına ilişkin yönetmelik 15.02.2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

7- Diğer İndirimler: Ödenen Kıdem Tazminatı Karşılıkları: Ödenen Geçmiş Yıllar SGK Primleri:

D- BEYANNAMEYE EKLENECEK BİLDİRİM VE BELGELER: 1- Finansal Tablolar: Tacirlerin çıkarmak zorunda oldukları “açılış bilançosu” ile “Yılsonu Finansal Tabloları”nın tabi oldukları özel hükümler yeni TTK’nun 68-82’nci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Ancak bu bölümde düzenlenen hükümler asgari hükümler olup, Kanunun 514’üncü maddesinde; “Türkiye muhasebe standartlarında öngörülmüş bulunan finansal tablolara” atıf yapılmıştır. Diğer taraftan TTK.’nun 88’inci maddesiyle Kamu Gözetim Kurumu’na değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar için özel ve istisnai standartlar koyma yetkisi verilmiş olduğundan, Kamu Gözetim Kurumunca bu kapsamda belirlenecek standartlara göre farklı finansal tablo düzenleme yükümlülüğü de olabilecektir.

Ancak KGK. farklı standart belirleme yerine, yayınladığı bir kararla; “660 sayılı KHK’da belirtilen kamu yararını ilgilendiren kuruluşların, 6102 sayılı Kanunun 397’nci maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararıyla bağımsız denetime tabi olacakların ve aynı Kanunun 1534’üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan şirketlerin münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamasına,  Yukarıdaki kapsama dâhil olmayanlar için Kurumca bir belirleme yapılıncaya kadar yürürlükteki mevzuatın uygulanmasının devamına,” karar vermiştir. Bu durumda “YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUAT” nedir sorusunun cevaplanması gerekmektedir.

“Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, VUK “Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, VUK.’nun 175’inci maddesinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır.” (TTK Mad:64/5) “Maliye Bakanlığı; muhasebe standartları, tek düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bunları mükellef, şirket ve işletme türleri itibariyle uygulatmaya ve buna ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. (VUK. Mad:175) Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre; aşağıdaki mali tabloların düzenlenmesi gerekmektedir.

a) Temel Mali Tablolar ve Dipnotları: Gelir Tablosu (Ayrıntılı ve Mukayeseli) Bilanço Satışların Maliyeti Tablosu Dipnotlar

b) Ek Mali Tablolar: Nakit Akım Tablosu Özvarlıklar Değişim Tablosu Kar Dağıtım Tablosu

c) Ek Mali Tabloları Düzenlemek Zorunda Olanlar: 2012 yılı Aktif Toplamı 11.377.000 TL’nin ve Net Satışlar Toplamı 25.285.000 TL’nin altında kalan işletmeler yukarıda belirtilen ek mali tabloları düzenlemek zorunda değildir. Ancak ek mali tabloları düzenlemek zorunda olan mükellefler, verecekleri yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine söz konusu tablolardan sadece “Kar Dağıtım Tablosu”nu ekleyeceklerdir.

2- Kesin Mizan: Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri elektronik ortamda kesin mizan bildirimi vermek zorundadırlar. (403 Sıra Nolu V.U.K. Genel Tebliği)

E- MALİ TABLOLARA İLİŞKİN ANALİZ HÜKÜMLERİ: 1- Borca Batıklık Durumu: Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar. (TTK Mad: 376/1) (Sermaye + Kanuni Yedek Akçeler) / 2 < Zararlar Toplamı

Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer. (TTK Mad: 376/2) (Sermaye + Kanuni Yedek Akçeler) / 3 < Zararlar Toplamı

Şirket aktiflerinin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması halinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer, Asliye Ticaret Mahkemesi’ne bildirir ve şirketin iflasını ister. (TTK Mad:376/3) Esas sermayenin kaybı ya da borca batık olma hâllerinde anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümler kıyas yoluyla Ltd. Şti.’ye de uygulanır. (TTK Mad: 633)

2- Kamu İhale Kurumu Rasyoları: a) Cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması, b) Öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması, c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması, gerekir.

F- ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUP VE İADESİ: 1- Yurtiçinde Ödenen Vergilerin Mahsup ve İadesi: Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu kanuna göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi'nden mahsup edilir. Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisi'nden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade olunur. Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, inceleme raporuna, yeminli mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.

2- Nakden İade İçin Eklenecek Belgeler: Ücretlere ilişkin olması halinde işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını gösteren yazının, Gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olması halinde kira kontratının, Menkul sermaye iradına ilişkin olarak kesintiyi yapan bankalar, özel finans kurumları, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin, Serbest meslek kazancına ilişkin olarak vergilerin sorumlu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının, Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin, ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.

3- Yabancı Memleketlerde Ödenen Vergilerin Mahsup ve İadesi (Mad:123): Tam mükellefiyete tabi mükelleflerin yabancı memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratlardan mahallinde ödedikleri benzeri vergiler, Türkiye'de tarh edilen Gelir Vergisi'nin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından indirilir. Birinci fıkra hükmünce indirilecek miktar Gelir Vergisi'nin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından fazla olduğu takdirde, aradaki fark nazara alınmaz. Gelir Vergisi'nin yabancı memlekette elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmı, bunların gelire olan nispeti üzerinden hesaplanır. Yabancı memlekette ödenen vergilerin gelir üzerinden alınan şahsi bir vergi olması; Yabancı memlekette vergi ödendiğinin yetkili makamlardan alınan ve mahallindeki Türk elçilik veya konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan memleketin aynı mahiyetteki temsilcileri tarafından tasdik olunan vesikalarla tevsik edilmesi; şarttır.

BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM