Yeni Ekonomik Program ve Bekleyişler Faik Öztrak Hazine Müsteşarı

Enflasyon her 5 yılda bir üst platforma çıkıyor %79 %58 %39

REEL GSMH’NIN YILLIK YÜZDE DEĞİŞİMİ İstikrarsız Büyüme REEL GSMH’NIN YILLIK YÜZDE DEĞİŞİMİ (1987 Fiyatlarıyla) * TAHMİN

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE STOKU (2000, Milyar ABD $) 50 100 150 200 Türkiye Yunanistan Portekiz İspanya İtalya Malezya Tayland Kore Macaristan Polonya Arjantin Brezilya Meksika Mısır İsrail $

Enflasyonla Mücadele ve İstikrar Çabalarımız Haziran 1998 IMF Yakın İzleme Programı Aralık 1999 Stand- By Düzenlemesi 2000 Kasım Krizi 2001 Şubat Krizi Mayıs 2001 Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı

Güçlü Kamu Maliye Politikası Kamu Maliyesi Hesaplarının Olağanüstü Şekilde Kuvvetlendirilmesi Faiz Dışı Fazla (GSMH’ya oran) Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Faiz Dışı Fazla (GSMH’ye Oran) T= Program Tahmini P= Program

Aylık Kümülatif Cari Denge (Milyon ABD Doları) Cari Dengede Sürdürülemez Açıktan Fazlaya Dönüş Aylık Kümülatif Cari Denge (Milyon ABD Doları)

İddialı Yapısal Reformlar - Banka yeniden yapılandırma maliyetlerine ilişkin yasal dayanak sağlanması 26 Nisan 2001ü - Spesifik kredi karşılıklarının vergiden düşürülmesinin sağlanması 28 Mayıs 2001ü - Banka birleşmelerinin kolaylaştırılması 21 Haziran 2001ü - Kamu bankalarının mali yapılarının düzeltilmesi, bilançolarının küçültülmesi, zarar yaratan görevlerin iptal edilmesi ve özelleştirmeye hazırlanması, 21 Haziran 2001ü - AB standartları ile uyumlu bağlı krediler düzenlemesi 27 Haziran 2001ü - Mali Sektöre olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun 10 Ocak 2002ü Bankacılık Sektörü Reformu Kamu Maliyesi Reformu - Çok sayıda bütçe içi ve bütçe dışı fonların kapatılması 21 Haziran 2001ü - Vergi Kimlik Numaralarının yaygınlaştırılması 21 Haziran 2001ü - Merkez Bankası Kanunu 5 Mayıs 2001ü - Kamulaştırma Kanunu 5 Mayıs 2001ü - Elektrik Piyasası Kanunu 3 Mart 2001ü - THY iç hat tarifeleri 26 Nisan 2001ü - Doğal Gaz Piyasası Kanunu 2 Mayıs 2001ü - Şeker Piyasası Kanunu 19 Mayıs 2001ü - Tütün Kanunu 9 Ocak 2001ü - Kamu İhale Kanunu 22 Ocak 2002ü - Ekonomik ve Sosyal Konsey Kanunu 20 Nisan 2001ü - Uluslararası Tahkim Kanunu 21 Haziran 2001ü Özel Sektörün Rolünün Artırılması

11 Eylül’ün olumsuz etkileri alınan tedbirler sayesinde hızla giderilmiştir Faiz Oranları Döviz Kuru 11 EYLÜL Hisse Senedi Piyasası Üretim 11 EYLÜL

YENİ EKONOMİK PROGRAM

Temel Amaçlar: Krizlerden Korunma ve Sürdürülebilir Büyüme I. Kriz Riskini Azaltan Faktörler Dalgalı Döviz Kuru Sistemi - Faiz oranlarında istikrar Finansal Sistemin Güçlendirilmesi - Bankacılık sisteminin kırılganlığının azaltılması - Yurtiçi yatırım araçlarına güven Harcama ve Vergi Reformu - Mali uyum (yüksek faiz dışı fazlanın sürdürülebilmesi) - Borcun sürdürülebilirliği II. Makroekonomik İstikrar ve Sürdürülebilir Büyüme Mali Uyum Enflasyonla Mücadele Yapısal Reformlar

Temel Ekonomik Göstergeler 1999 2000 2001T 2002P -6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0 -1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0 -39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0 -2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2 Büyüme (%) GSMH Deflatörü (%) TEFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) TÜFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) Ödemeler Dengesi (milyar ABD $) Cari İşlemler Dengesi İhracat İthalat Turizm Gelirleri Kamu Kesimi Faiz Dışı Dengesi (%GSMH) Konsolide Bütçe Faiz Dışı Dengesi* (%GSMH) Toplam Kamu Sektörü Net Borcu (% GSMH) Net Dış Borç Net İç Borç *TCMB karı, faiz gelirleri ve özelleştirme gelirleri hariç T: Tahmin P: Program

Mevsimsel Olarak Düzeltilmiş Değerler (1987 Fiyatlarıyla) Büyüme REEL GSMH Mevsimsel Olarak Düzeltilmiş Değerler (1987 Fiyatlarıyla) Tahmin

Temel Ekonomik Göstergeler 1999 2000 2001T 2002P -6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0 -1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0 -39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0 -2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2 Büyüme (%) GSMH Deflatörü (%) TEFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) TÜFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) Ödemeler Dengesi (milyar ABD $) Cari İşlemler Dengesi İhracat İthalat Turizm Gelirleri Kamu Kesimi Faiz Dışı Dengesi (%GSMH) Konsolide Bütçe Faiz Dışı Dengesi* (%GSMH) Toplam Kamu Sektörü Net Borcu (% GSMH) Net Dış Borç Net İç Borç *TCMB karı, faiz gelirleri ve özelleştirme gelirleri hariç T: Tahmin P: Program

Yıllıklaştırılmış Aylık Enflasyon (Mevsimsel Düzeltilmiş) Enflasyon Daha Düşük Bir Platforma Oturuyor Yıllıklaştırılmış Aylık Enflasyon (Mevsimsel Düzeltilmiş) 2002

Temel Ekonomik Göstergeler 1999 2000 2001T 2002P -6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0 -1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0 -39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0 -2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2 Büyüme (%) GSMH Deflatörü (%) TEFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) TÜFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %) Ödemeler Dengesi (milyar ABD $) Cari İşlemler Dengesi İhracat İthalat Turizm Gelirleri Kamu Kesimi Faiz Dışı Dengesi (%GSMH) Konsolide Bütçe Faiz Dışı Dengesi* (%GSMH) Toplam Kamu Sektörü Net Borcu (% GSMH) Net Dış Borç Net İç Borç *TCMB karı, faiz gelirleri ve özelleştirme gelirleri hariç T: Tahmin P: Program

Güçlü Kamu Maliye Politikası Kamu Maliyesi Hesaplarının Olağanüstü Şekilde Kuvvetlendirilmesi Faiz Dışı Fazla (GSMH’ya oran) Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Faiz Dışı Fazla (GSMH’ye Oran) T= Program Tahmini P= Program

Kamu Borcunun Hızla Düşmesi Beklenmektedir Net Kamu Borcu / GSMH

Kamu Borcunun 2001 yılında artması endişe yaratmıştır ancak kamu borcu sürdürülebilir bir yapıdadır... Borçtaki Artışın Kaynakları; Bankacılık Sektörünün Yeniden Yapılandırılması Devalüasyon Etkisi GSMH’daki Düşüş Yüksek Reel Faizler 2002 Programı ile Borç Oranı Hızla Düşecektir; Yüksek Faiz Dışı Fazla Reel Faizlerde Düşüş GSMH’daki Beklenen Artış Reel Kurun Bir Miktar Değerlenmesi

Etkin Borç Yönetimi Hazine’nin İç ve Dış Borçlanmadaki Performansı Kamu Borcunun Çevrilmesine İlişkin Endişelerin Ortadan Kalkması Ortalama Vadenin Uzatılması Yatırımcı Tabanının Genişletilmesi Yeni Adımlar Borçlanmada Yatırımcıların İhtiyaçlarını Karşılamaya Öncelik Verilmesi Vadenin Uzatılması ve DİBS Likiditesinin Artırılması İstikrarlı Bir Yatırımcı Tabanı Oluşturulması Amacıyla Yatırımcı Tabanının Genişletilmesi

FİNANSMAN GEREKSİNİMİ Toplam Borç Servisi İç Borç Servisi Anapara Faiz Piyasalara Kamu Kesimine Dış Borç Servisi Finansman İç Borçlanma Piyasalardan İç Borçlanma Kamu Kurumlarından Borçlanma Diğer Faiz Dışı Fazla Özelleştirme Uluslararası Kuruluşlar Dış Borçlanma Kasa Kullanımı Toplam İç Borçlanma / İç Borç Servisi Piyasalardan İç Borçlanma / İç Borç Servisi 2001 2002 geçici tahmin 83,5 114,3 70,5 98,2 43,2 60,4 27,3 37,8 70,4 98,2 44,5 73,9 25,9 24,3 13,1 16,1 9,4 10,5 3,7 5,6 83,5 114,3 53,3 74,4 43,3 63,6 10,0 10,8 30,2 39,9 11,1 16,3 1,4 1,3 14,3 16,6 3,7 5,2 -0,3 0,6 %76 %76 %97 %85

Başlanılan reformların geliştirilerek hızla tamamlanması Yapısal Reformlar : Başlanılan reformların geliştirilerek hızla tamamlanması - Bankacılık Sisteminin yeniden yapılandırılması ve güçlendirilmesi - Kamu bankalarının operasyonel olarak yeniden yapılandırılması ve nihai olarak özelleştirmeye hazırlanması - TMSF bünyesindeki bankaların çözüme kavuşturulması - Özel bankaların güçlendirilmesi - İstanbul Yaklaşımı - Yasal ve kurumsal düzenlemeler ile denetimin geliştirilmesi Bankacılık Sektörü Reformu Kamu Maliyesi Reformu - Kamu maliyesinde etkinliğin ve şeffaflığın artırılması, - Harcama disiplini, personel reformu - Vergi sistemi reformu ve bütçe dışı kamu kesiminin etkinliğinin artırılması Özel Sektörün Ekonomideki Rolünün Artırılması - Özel sektörün girişimciliğinin desteklenmesi - Doğrudan yabancı yatırımların artırılması - Özelleştirme programına hız verilmesi - Yatırımların önündeki idari engellerin kaldırılması - Özel sektörde iyi yönetişim: - Şeffaflığın ve iyi yönetişimin kamu ve özel sektör kesimlerinde eşzamanlı olarak geliştirilmesi - Hissedar hakları, yönetim kurulu denetiminde etkinlik ve hesap verilebilirlik, şirket faaliyetlerine ilişkin zamanlı ve doğru açıklamalar

Ekonomide sağlanan iyileşme sürecinin kalıcı hale gelebilmesi için: Enflasyonun düşürülebilmesi ve sürdürülebilir büyüme ortamının sağlanması Ekonomide sağlanan iyileşme sürecinin kalıcı hale gelebilmesi için: Güçlü kamu maliyesi politikaları sürdürülmelidir Başta mali sektör olmak üzere yapısal reformlar tamamlanmalıdır. Enflasyonla mücadele toplumun tüm kesimlerinin katılımı ile kararlılıkla sürdürülmelidir. Gelirler ve fiyatlar politikasıyla ilgili olarak: Ücretler ve maaşlar geriye doğru endekslenmemelidir Kamunun diğer transfer kalemlerindeki artış hedeflenen enflasyona göre belirlenmelidir Özel kesimin de hedeflenen enflasyonu baz alması enflasyonun düşürülmesi için önemlidir