FİNANSAL YÖNETİM FİNANSAL ANALİZ VE KONTROL , VEDAT ÖZALP 135100113 FİNANSAL ANALİZ VE KONTROL , FİNANSAL YAPIYI GÜÇLENDİRİCİ ÖNLEMLER

MALİ TABLOLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ , YORUMLANMASI Finansal Analizcilerin Tabloları Değerlendirirken kullanılan Üç Yöntem Cari yıl tablolarının Oransal ve Yüzdesel değerlendirilmesi. Geriye dönük geçmiş dönem mali tabloların dikkate alınarak ORAN , DİKEY ve YATAY analizi. Şirket oranlarının rakiplere göre sektöre ortalamalarına göre kıyaslanması . Sektöre göre zayıf ve güçlü yönlerin tespiti. Ayrıca ; DU PONT Kontrol Sisteminin kullanılması. Öz sermaye karlılığı sermaye karlılığını etki eden faktörler , karlılığın arttırılması için alınması gereken tedbirler , gider kontrolü.

DU PONT ANALİZİ Farklı alanlardaki oranların belli bir sistematik içerisinde izlenmesine olanak vermektedir. Bu analiz tekniğiyle  firmanın etkin bir maliyet sistemine sahip olup olmadığı, faaliyetlerinde yeterince etkin olup olmadığı, borçlanma politikalarının nasıl olduğu ve bir firmanın asıl hedefi olan özsermaye karlılığında başarı durumu incelenebilmektedir. Temel olarak 5 oranın neticelerinden oluşan dupont analizi; bu oranlamalarla şu sorulara cevap arar; 1)Firma etkin bir maliyet kontrolüne sahip mi?  2) Firma faaliyetlerinde başarılı mı?  3) Firma varlıklarını etkin bir şekilde kullanabiliyor mu? 4) Firma faaliyetlerini devam ettirmesi için gereken kaynağı nereden sağlıyor? Bu kaynak dağılımı ilerisi için bir risk oluşturuyor mu?  5) Firma yatırılan 1 birimlik sermaye ile ne kadar katma değer üretebiliyor?

Finansal Analizden Beklentiler Finansal analiz geçmiş ve bugünü değerlendirip geleceği projekte etmeyi çalışır. Firmanın zayıf ve güçlü yanlarını tespit etmeye çalışır. Rakamların ötesini görmeye çalışır. Hedef ( kar , hacim , Pazar payı v.s.) gerçekleşmelerini kontrol eder. Firmaların performansını ölçmeye çalışır. Muhtemel problem ve sıkıntılara yönelik uyarılarda bulunur.

Bölümde Geçen Finansal Terimler. Sayfa 102 – 103 ‘ te detay mevcut olup konu anlatımı içinde detay bilgi verilecektir.

Finansal Tabloların Analizinin Önemi . Firma hakkında cevaplanması gerekecek soruların cevaplanma / açıklanmasına yardımcı olmak. Firmanın sektör içindeki konumu. Firmanın rekabet gücü , gelecekti konumu. V.s. Sorulara cevap vermek. Ör: Sayfa 104

Finansal Tabloların değerlendirilmesindeki kriterler. Satışlar Stoklar Alacaklar Yatırımlar Borçlar Öz sermaye Likidite

Kimler Finansal Tablo Analizini Kullanırlar , Niçin Kullanırlar. Ortaklar ; mevcut durum tespiti. Geleceği planlamak için kullanırlar. Yatırımcılar ; elinde bulundurduğu likiditeyi işletmeye kanalize etmeyi planlayan , kar güdüsü ile yatırım kararı alanlar. Kreditörler; kısa ve/veya orta uzun vadeli kredi vermeyi planlayan finans kuruluşları. Diğer ; devlet kurumları , çalışanlar , denetçiler v.s.

Finansal Tablo Kullanımın Nedenleri. Firma faaliyet etkinliğinin ve başarısının ölçümü. Hedeflerin ne ölçüde başarı ile realize edildiği. Trend analizi , dönem takibi. Geleceğe yönelik planlama ve strateji tespiti. Borç ödeme gücünün tespiti. Büyüme oran tespiti. Faaliyetlerin denetim ve değerlendirilmesi. Birleşme , satın alma v.s. Kararların verilmesi.

Finansal Analizde Kullanılan Analizler. I- ORAN (RASYO ) ANALİZİ II- KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ. III- EĞİLİM YÜZDELERİ ANALİZ.

Oran (Rasyo) Analizi. Analiz yapılırken geriye dönük olarak birkaç yıl dikkate alınmaktadır. Likidite dikkate alınır ( Likidite oranı ). Finansal kaldıraç oranı (toplam borçların özkaynaklara oranı). Aktivite oranı ( devir hızları ; alacak , stok v.s.). Sabit yükümlülükler ( karşılama oranı ). Karlılık oranı . Büyüme oranları ; satış , pazar payı v.s.

Likidite Oranları . Likit varlık ; pazarda kolayca nakde dönüşebilecek varlıkları ifade etmektedir. Dönen varlıklar ; likit özelliğe sahip aktiflerdir. Vadesi gelen borçların ödenip ödenemeyeceği konusunda bilgi veren en önemli rasyolar ; Cari Oran , Likidite Oranı , Nakit Oran ve Net Çalışma Sermaye Oranıdır. Likit varlıklar ; menkul kıymet , kasa , ticari alacaklar , stok v.s.

LİKİDİTE ORANLARI Cari Oran : Firmanın likiditesini ölçüp kısa vadede firmanın ödeme kabiliyetini test eder. Cari Oran : Cari Aktifler Cari Pasifler Cari Aktif : Nakit , menkul Değ. , alacak ve stok. Cari Pasifler: Kısa vadeli finansal borçlar , ticari borçlar , uzun vadeli borçların kısa vadeli hale gelen bölümleri , tahakkuk etmiş borçlar ve diğer borçlar Cari oran ne ölçüde büyük ise , firmanın vadesi gelen cari borçların ödeme gücü o oranda yüksektir.

Likidite ( Asit Test ) oranı : Cari aktifler içinde yer alan likiditesi nispeten düşük olan stokların döner değerlerden düşülmesi ile bulunur. Borçlar ödeme zamanında stokların likid hale gelmesi zaman alabilir bu firmanın finansal kayıplara uğramasına hatta iflas etmesine yol açabilir. Likidite Oranı: Cari aktifler – Stoklar Cari Pasifler

Nakit Oranı : En likit değerlerin ( para ve pazarlanabilir menkul değer , TL ve /veya YP ) cari borçlara bölünmesi ile bulunur. Şirket alacaklarının tahsil edilmemesi ve stokların paraya çevirilememesi durumunda şirketin mali durumunun ne olacağı ile ilgilidir. Nakit Oran : Nakit ve Nakit Benzerleri Cari Pasifler

Net İşletme (Çalışma) Sermayesi Oranı: Cari aktiflerden cari pasiflerin çıkarılması ile elde edilen sonucun satışlara bölünmesi ile bulunur. Likiditenin satışlara oranla ne seviyede olduğu bulunur. N.İ.S. Oranı : Cari aktifler- Cari Pasifler Satışlar

Likidite Oranlarının Mukayesesi. Firma oranları mukayese edilirken ; I- Yıllar itibarı ile firma kendi içerisinde , Sayfa - 112 II- Sektör ve rakip ortalamasına göre , Sayfa - 113 Değerlendirmeler genelde son üç dönem içerecek şekilde düzenlenir.

Aktivite Oranları (Devir Hızı Oranları ) Firmanın aktif varlıklarının hangi ölçüde etkin kullandığı sorularına cevap vermektedir. Devir hızı noksanlığı ; fonların israf edilip kaynakların etkin kullanılmadığı anlamına gelir. Bileşik faiz nasıl basit faize göre daha yüksek getiriye sahip ise yüksek devir hızı elde edilen gelirin oto finansman yöntemiyle özkaynağa dahil edilmesine imkan sağlamaktadır.

Önemli Devir Hızı Oranları; Alacak Devir Hızı ; Alacakların yılda kaç defa tahsil edildiğini gösterir. Alacak Devir Hızı : Satışlar / Ticari Alacaklar Alacak Tahsil Süresi : 365 / Alacak Devir Hızı Alacak tahsil süresi uzadıkça ; firma alacaklarını almakta zorlanmakta yada ek finansman ihtiyacı doğmakta. Bu durum firmanın her geçen gün likiditesini kaybettiğini ortaya koymaktadır.

Alacakların yaş çizelgesi ; Alacaklar ile ilgili yaşlandırma yapılıp alacakların zamanında tahsil edilip edilmediği gözlemlenir. Sayfa 114 Stok Devir Hızı : Stokların yılda kaç kez yer değiştirdiği gözlemlenir. Stokların etkin kullanımı , özellikle düşük enflasyon ortamında stok maliyetinin minimize edilmesi için önemli bir göstergedir. Firmanın stok devir hızı ne kadar yüksekse karlılığı ve likiditesi o oranda yüksektir. Stok Devir Hızı : SMM / Ort. Stok Stok Devir Süresi : 365 / Stok Devir Hızı

Aktif Devir Hızı:Toplam aktifin yılda kaç kez döndüğü ile ilgilidir Aktif Devir Hızı:Toplam aktifin yılda kaç kez döndüğü ile ilgilidir. Yüksek devir hızı firma aktiflerinin etkin ve verimli kullandığını işaret eder. Aktif devir hızının yüksek olması kapasite kullanım oranının yüksek olduğunu göstermektedir. Aktif Devir Hızı : Satışlar Aktif Toplamı

Sabit Varlıklar Devir Hızı : Sabit aktiflere aşırı yatırım yapılıp yapılmadığını göstermektedir. Devir hızının düşük olması işletmenin verimini düşürecek olup yanlış kapasite kullanımını göstermektedir. Sabit Aktif Devir Hızı: Satışlar Toplam Sabit Aktifler Sabit aktifin bilançoya giriş zamanı rasyo üzerinde önemli değişikliğe neden olacaktır. Bilançoya giren yeni varlıklar oranı yukarı çekecek olup bu da bizim değerlendirmemizde hata yapmamıza neden olacaktır.

Ticari Borçlar Devir Hızı : Borçların yılda kaç kez ödendiğini göstermektedir. Borç ödeme süresi ile Alacak tahsil süresinin değerlendirmesinde borç ödeme süresi lehine oluşan fark firmanın yabancı kaynak talebinin azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle bu süre ne kadar yüksek olursa işletme için o kadar avantajlıdır. Borç Devir Hızı : SMM / Ticari Borçlar. (SMM: Kredili Alışlar : Bütün Alışlar ) Yukarıda belirtilen oranlar dışında öz sermaye , işletme sermayesi ve N.İ.S v.s kalemlerde dikkate alınır.

Aktivite Oranlarının Mukayesesi. Firma aktivite oranlarının ; a) Kendi içinde yıllara göre , b) Sektöre veya rakip firma ortalamalarına göre , Değerlendirilip firma kaynaklarının etkin kullanımı bakılır. Ör: Sayfa 117

Finansal Yapı ile İlgili Oranlar ( Finansal Kaldıraç Oranları). Firma varlıklarının ne kadarının borçlarla ne kadarının öz sermaye ile finanse edildiğini gösterir. Ağırlıklı öz sermaye finansmanı ; I) Firma yönetim ve kontrol sermayedardadır. II) Güçlü sermaye kreditörlerdeki yatırım iştahını arttırır. III) Güçlü sermaye , düşük yabancı kaynak , düşük finansman gideri , yüksek sermaye getirisi. Yüksek yabancı kaynak finansmanı ; yüksek faiz yükü , borcun ödenmeme riski , kreditörlerin şüphe ile yaklaşımı

Önemli Kaldıraç Oranları Toplam Borçlar / Toplam Aktifler Toplam Borçlar / Öz Sermaye Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Borçlar Kısa Vadeli Borçlar / Aktif Toplamı Öz Sermaye Çarpanı.

Borç Oranı : Aktiflerin hangi oranda borçlar ile finanse edildiği. Kreditörler bu oranın düşük olmasını tercih eder. Borçlar kısa ve uzun vadelilerin tümüdür. Borçlanma oranı sermaye maliyetini yükseltir. Borç Oranı : Toplam Borçlar Toplam Aktifler

Borçlar / Öz Sermaye Oranı ( Kaldıraç Oranı ) Borç oranının başka bir versiyonudur. Sermayedar harici kreditörün işletmeye gösterdiği ilgi ile ilgilidir. Diğer yönüyle Finansal Kaldıraç derecesi denir. Kaldıraç Oranı : Toplam Borçlar Öz Sermaye ile ifade edilir.

Kısa Vadeli Borçların Ağırlıklı Oranı Kısa vadeli borçların toplam borçların ne kadarını oluşturduğunu açıklar. Yüksek oran kısa vadeli borç ödeme yükümlülüğünün daha fazla olduğunu , fon ihtiyacının gereksinimi ve tedbir alınması ihtiyacının ortaya çıkacağını göstermektedir. Ek detay bilgi : Sayfa 119

Öz Sermaye Çarpan Oranı Aktif toplamının , öz sermayenin kaç katı olduğunu gösterir. Öz sermaye : Aktif toplamı – Toplam Borçlar Düşük oran lehte durumdur. Öz Sermaye Çarpanı : Aktif Toplamı Öz Sermaye

Kaldıraç Oranlarının Mukayesesi. Ör: Sayfa 119 Her ne kadar Yıldız A.Ş. Borçlanması düşüş eğiliminde olsa da Karanfil A.Ş. ‘ ye göre daha yüksek borçlulukla çalışmaktadır. Bunun doğal sonucu kriz ve dış tehditlere daha açıktır. Bununla beraber ekonominin iyi olduğu dönemlerde düşük borçlanma aynı zamanda düşük karlılığa da neden olmaktadır. Yabancı kaynak kaldıraçından faydalanan firmalar stabıl ekonomilerde ilave kar elde edebilir.

Sabit Yükümlülükleri Karşılama Oranı. Bu oran firmanın faiz , borç , kiralama gibi sabit yükümlülükleri bir yıl içerisinde kaç defa karşılayacak kar elde ettiğini gösterir. Bu oranlar ; Faiz Kazanç Gücü Oranı : Faizden vergiden önceki kar ( FVÖK) faiz giderlerine bölünmesi ile bulunur. Faiz Kazanç Gücü Oranı : FVÖK Faiz Gideri Bu oran ne kadar yüksek ise faiz ödeme gücü o oranda yüksektir. Finansal risk o oranda düşüktür. Bu oran düşük olursa firmanın yeterince kar edemediğini ifade eder.

2.Borç Servis Oranı (Sabit Giderleri Karşılama Oranı) (BSO) Firmanın faiz , kira , vergi , diğer borç taksitlerini kaç defa karşılayacak gelir elde ettiğini gösterir. Kısa vadeli borçlar içinde yer alan bankalara kalemi bu oranın en önemli bileşenidir. Bu sayede bankalar mevcut kredi stoğuna yenisinin ilave edilip edilmeme kararını verir. Borç Servis Oranı : AFVÖK +Kira ve Taksit ödemeleri Faizler +Anapara Öde. +Kira Öde.

3.Nakit Akım Karşılama Oranı (NAKO) Firmanın işletmeden sağladığı nakit akımlarının ; Kira ödemeleri, Faiz ödemeleri , İmtiyazlı hisse senedi temettü ödemeleri Borç ödemelerine bölünmesi ile bulunur. NAKO : FVÖK + Kira Öde. +Amortismanlar Kira Öde. + Faizler + İHS temettü + Borç Öde. Ör: Sayfa 121

Karlılık Oranları. Kar , bir firmanın faaliyet ve politikalarının somut bir sonucudur. İşletmeler için olmazsa olmaz olan kar , ticari faaliyetlerin devamı ve sağlıklı bir nakit akım için en önemli unsurlardan biridir. Karlılık , firma varlıklarının etkin kullanımını ve aynı zamanda işletme performansının ölçümünde ki en önemli kriteridir.

Brüt Kar Marjı. Net satışlar ile satılan malın maliyeti arasındaki farkın satışlara bölünmesi ile bulunur. Brüt Kar Marjı : Satışlar – SMM Satışlar Firma için asıl olan işletme karının sonucu olan brüt kar ; üretim , hizmet veya ticari giderlerin karşılanması için gereklidir. Bu oran ne kadar yüksek ise işletme o derece kaynaklarını etkin kullandığı ve faaliyetlerinin verimli olduğu ifade edilir.

2. Net Kar Marjı Satılan her bir birim malın yüzde kaçının vergi sonraki net kar olduğunu gösterir. Net Kar Marjı : Net Kar Satışlar Burada dikkate edilmesi gereken durum şirketlerin varlıklarını nasıl finanse ettiğidir. Yabancı kaynak kullanımı durumunda ; yüksek faiz giderine karşılık aynı zamanda yüksek sermaye getirisine de imkan sağlayacaktır ( Kaldıraç Oranı ).

3. Aktif Karlılık Oranı. Aktif Karlılık Oranı : Net Kar Aktif Toplamı Aktife yapılan yatırımdan dönem içerisinde ne kadar kar elde edildiği. Aktiflerin etkin kullanılıp kullanılmadığı. Sermayedar açısında OPPURTUNITY COST un değerlendirilmesi. Aktif Karlılık Oranı : Net Kar Aktif Toplamı

4. Öz Sermaye Karlılık Oranı. Ortaklarca firmaya aktarılan kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığının göstergesidir. Diğer rasyolarla yakın ilişkili olan bu oran kaldıraç oranı ile daha yakın ilişkiye sahiptir. Kaldıraç oranı iyi olan firmaların öz sermaye karlılığı daha yüksektir. Aktif karlılığı için geçerli olan FIRSAT MALİYETİ öz sermaye içinde geçerlidir. ÖKO : Net Kar Öz Sermaye Toplamı

5. Hisse Senedi Başına Kar. Vergiden sonraki net karın hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunur. Yatırımcının yatırım planı için en önemli unsurdur. HBK : Net Kar Hisse Senedi Sayısı Ör: Sayfa 123

Büyüme Oranları , Satışların Yüzdesi Oranları , Pazar Değeri oranları. Büyüme Oranları : Firma mali tablolarında yer alan kalemlerin yıllara göre değişimi. Trend analizi , lehte ve alehte olan değişimlerin takibi. Büyüme oranlarının önemlileri ; Karlardaki büyüme, Aktifteki büyüme, Öz varlıklardaki büyüme, Hisse başına düşen kar ve temettüdeki büyüme, Büyümenin hesaplanması ; X Büyüme : Xt+1 – Xt Xt Ör: Sayfa 124

Satışların Yüzdesi Oranları. Satışların Yüzde Büyümesi : Önemli bilanço kalemlerinin satışlara bölünmesi ile bulunur. Nakit / Satışlar Stok / Satışlar Sabit Değerler / Satışlar Borçlar / Satışlar Öz Sermaye / Satışlar Yönetim Gideri / Satışlar Faiz Gideri / Satışlar Net Kar / Satışlar v.b. Yukarıda görüleceği üzere işletmenin temel çıktısı olan satışlar kaynakların etkin ve verimli kullanılıp kullanılmadığının temel kontrolünü oluşturmaktadır.

Pazar Değeri Oranları. Hisse senedine düşen kar ve temettünün Pazar fiyatına bölünmesiyle ve Pazar fiyatının defter değerine bölünmesi ile hesaplanır. Fiyat/Kazanç Oranı : Hisse Senedinin Pazar Fiyatı Hisse Başına Kar Hisse Senedi Getirisi : Hisse Başına Kar Pazar Fiyatı Temettü Getiri Oranı : Hisse Başına Temettü Hisse Senedinin Pazar Fiyatı Pazar Değeri / Defter Değ. Oranı: Hisse Senedi Pazar Fiyatı Hisse Senedi Defter Değeri

Du Pont Analizi. Net kar marjı ile aktif devir hızının çarpımı Du Pont eşitliği olarak tarif edilir. Bu bize öz sermaye getiri oranını (ÖSGO) verir. Aktif Getiri Oranı (AGO): Net kar Satışlar Satışlar Toplam Aktifler Firma aktif getiri oranın artması gelir – gider dengesinde gelir lehine olumlu fark oluşturmaktadır. AGO ne kadar yükselirse karlılık o derece artar. Benzer şekilde Öz sermaye getiri oranı da mevcut olup Sayfa 126 ‘ da yer almaktadır. Öz sermaye getiri oranının yüksek olması kaynakların etkin kullanımı ve yatırımların doğru kanalize edildiğinin ifadesidir. Yatırımcı açısından işletmeye yönelik bakış açısını olumlu olmasına neden olmaktadır.

SORULARINIZ İÇİN BEKLİYORUM. TEŞEKKÜRLER. SORULARINIZ İÇİN BEKLİYORUM.