EBEVEYN ÖLÜMÜ VE ÖĞRENCİ PSİKOLOJİSİ

Ölüm; doğum, hastalık ve sağlık kadar yaşamın bir parçasıdır. Ölüm, her canlının yüzleşeceği ve yaşayacağı bir mutlaklık taşır. Ölüm, kaçınılmazdır.

Bowlby’nin belirttiği üzere, psikanalizin doğuşundan ancak elli yıl sonra ölüme karşı oluşan tepkiler incelenmeye başlanmıştır Yas tepkilerinin ancak son yıllarda ele alınması, ölüm konusunun da cinsel konular gibi yasak bir konu olduğu yargısını güçlendirir.

Okul çağındaki çocuklar, her gün travma, ölüm ve kayıpla karşılaşmaktadırlar Bu durum onların gelişimi üzerinde önemli etkiler bırakabilmektedir

Günümüz Toplumunda Ölümün Yeri Ölüm, yadsınarak mücadele edilmesi gereken bir hastalık ya da aşılması gereken bir engel olarak algılamaktadır.

Ölüm Sistemi Durumlara ilişkin faktörler Kuramsal faktörler Ölüme Maruz Kalma Yaşam Süresi Beklentisi Kuramsal faktörler Bireyin Doğanın Gücü Üzerindeki Kontrol Algısı İnsan Olmanın Anlamını İdrak Etme

Ölüm Algısının Gelişimi Çocukların ölüm algılarını betimlemde kimi kavramlar öne çıkar Bunlar: 1-evrensellik, 2-geri döndürülemezlik; 3-işlevlerin durması; 4-nedensellik; 5- hayıtın devamlılığına ilişkin algı.

Okulöncesi dönemde ölüm algısı Bu dönem 0-5 yaşları arasındaki dönemi kapsar. 0-3 yaşına kadarki dönemde çocuk ölüme ilişkin pek birşey bilmez. 3-5 yaşlarını kapsayan kesimde ölüm algısı, uyku ve ayrılık kavramları içinde hapsolmuş durumdadır.

İlköğretim döneminde ölüm algısı Bu dönem 6–14 yaş aralığını kapsamaktadır. Bu yaşlarda çocuklar ölümün bir son olup olmadığını bilmek istemelerine karşın, ölümün bir son olmaması yönünde bir beklenti geliştirirler İlköğretimin birinci kademinin sonlarına doğru çocuk, ölümü önüne geçilmez biyolojik süreç olarak kavramaya başlar. Bu tür bir ölüm düşüncesi yaygın olarak 10-11 yaşlarına doğru ortaya çıkar.

Ortaöğretim döneminde ölüm algısı Ortaöğretim dönemi 14-18 yaşları arasını kapsar. Ergenleri içten içe ölümlü olma ve zamanın ilerlemesi gibi düşüncelerin eşliğinde ölümü yoğun olarak gündeminde tutar Ölüme duyulan ilgi, ölüme meydan okuma ile birlikte ortaya çıkar Yalom, bu durumu “zoraki kahramanlık” olarak nitelendirir.

Ebevey Ölümü ve Etkileri Birey, akraba veya yakınlarının ölümüne karşı farklı tepki verebilmektedirler. Ebeveynini kaybeden çocuklarda yaygın olarak bazı tepkiler görülür. Bunlara normal yas tepkileri adı verilir.

Elizabeth Kübler-Ross’a göre normal yas beş aşamadan geçer İNKAR: Bu olamaz!! ÖFKE: Bu adil değil!! PAZARLIK: daha iyi biri olacağım. Onları geri ver!! DEPRESYON: Öyle üzgünüm ki sanırım öleceğim KABUL: Bu kayıpla başa çıkacağım

BİR KAYBA KARŞI VERİLEN OLAĞAN YAS TEPKİLER DÖRT GRUPTA TOPLANABİLİR Davranışsal yas tepkileri Duyuşsal yas tepkileri Bilişsel yas tepkileri Fiziksel yas tepkileri

Saldırganlık, sinirlilik Uyku problemleri DAVRANIŞSAL YAS TEPKİLERİ Ağlama Saldırganlık, sinirlilik Uyku problemleri Akademik sorunlar, okula devam etmeme, bellek ve odaklanma sorunu yaşama Aile üyeleri arasındaki çatışmaları azaltma çabası Arkadaşlarıyla olma, olağan etkinlikleri yapma isteklerinde azalma

DUYUŞSAL YAS TEPKİLERİ Üzüntü, soyutlanma, geri çekilme, Korkular, kaygı, panik Ölüm ve duyguları hakkında konuşmaktan kaçınma, duyguları inkar.. Ölen kişiyi çok özleme Kaybı olmayan çocuklardan farklı olduğu duygusu

BİLİŞSEL YAS TEPKİLERİ Kendini suçlama Tekrarlayan düşünceler Başarısızlık ve ret edilmeye aşırı duyarlılık

FİZİKSEL YAS TEPKİLERİ fiziksel hassasiyet, fiziksel acılar biçiminde ortaya çıkar. Karın ağrısı, nefes darlığı, kaslarda yorgunluk, enerjisizlik, ağız kuruluğu, uykusuzluk, yemek yemenin azalması ya da yememe, depresyonun fiziksel belirtileri,

Yas tepkisi bir yıla yakın sürer.. Bazılarında daha uzun…

2. Kayıp asla yeniden kazanılmaz. Hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır..

3. Yas süreci, eğer yasın yaşanmasına izin verilirse daha kısa sürer

Yas çalışmaları şunları amaçlar Kaybedilen kişiden özgürleşmek Kaybedilen olmaksızın çevreye yeniden uyum sağlama, kabul etme ve yüzleşme. Yeni ilişkiler kurma..

Yas ve Kayıpla Başa Çıkmayı Öğrenme Yas ve kayıpla başa çıkmanın anahtarı trajediyi ret etmeme, acı dolu ayrılığı kabul etmedir.

Fiziksel ve psikolojik Bu amaçla bireyin; Fiziksel ve psikolojik belirtileri kontrol etme becerilerini öğrenmesi; Yasın normal ve gerekli bir duygu olduğu ve toparlanmanın zaman alacağı duygusunu kabul etmesi gerekir.

Fiziksel ve psikolojik belirtileri kontrol etme becerilerini öğretmek Bu amaçla bireyin; Fiziksel ve psikolojik belirtileri kontrol etme becerilerini öğretmek Yasın normal ve gerekli bir duygu olduğu ve toparlanmanın zaman alacağı duygusunu yerleştirmek

Kayıptan Önce Yapılması Gerekenler 1 1- Ölüm hakkında doğru bilgilendirmek. Açık ve dürüst bilgi verin ve ne biliyorsanız onu tanımlayın. Bazı soruların yanıtlarını kimsenin bilmediğini belirtin. Ölümle ilgili gerçek sözcükler kullanın ve daha iyi bir yere gitti gibi cümlelerden kaçının

Kayıptan Önce Yapılması Gerekenler 2 Tüm etkinliklere katılmasına izin verin 2- Doğru yaşantılar geçirmelerini sağlamak. Cenaze ritüellerini konuşun

Kayıptan sonra yapılması gerekenler 1- Acıyı ifade etmelerine imkan tanımak. 2- Kayıp sonrası duruma alışmalarını sağlamak. Duyguları ifade edecek bir ortam yaratmak Nesne ve Rol kaybının yarattığı durumlara karşı bireyi hazırlamak.