“Türk-Amerikan Ekonomik İlişkileri ve ABD Pazarına Giriş” Davut Ökütçü 22 Kasım 2011 İktisadi Araştırmalar Vakfı İstanbul

Dünyanın en büyük ithalat pazarında Türkiye yeterli pay alıyor mu? Aramızda kan uyuşmazlığı mı var? Neler yapılmalı?

TÜRK-AMERİKAN TİCARET HACMİ – GENEL BAKIŞ

TÜRK-AMERİKAN TİCARET HACMİ – GENEL BAKIŞ Finansal kriz öncesi (2000-2008) döneminde, Türkiye’nin dış dünyaya ihracatı yılda ortalama %21.5 artarken, aynı dönemde yılda %7 büyüyen ABD pazarına ihracatımız yıllık ortalama %4 artışta kaldı. ABDnin Türkiye’nin toplam ihracatında payı 2000 yılında %11.3 iken 2008de %3.3% e gerilemiş, ABD ithalatında Türkiye’nin payı da %0.26% dan %0.20 ye gerilemiştir.

2000-2008 arasında yılda ortalama % 7,1 büyüyen ABD pazarı bugün de dünyanın en büyük ithalat pazarıdır. 2011 2.2 2,2 1.7 0.8 2011 0.5 Kaynak: McKinsey

Türkiye ihracatındaki büyüme ürün gruplarına göre önemli farklılıklar sergilemektedir   2000-2008 Ortalama Yıllık Büyüme 2 Toplam Türkiye ihracatı 2008 Toplam TR-ABD ye ihracatı 2008 Toplam Türkiye Toplam TR-ABD Toplam ABD Ürün Grupları 1 Milyar $ Milyon $ İhracatı İthalatı Elektronik 3 7,4 52,0 25,2 10,3 0,5 Otomotiv 18 78,7 36,2 18,4 2,1 Cimento/Insaat Malz. 319,8 24,3 15,2 6,0 Makina 8,6 580,1 27,2 12,4 6,5 Gemi 2,6 46,6 47 37,8 4,5 Metal Mamüller 4,8 124,6 28,9 11,7 8,0 Sebze ve Meyva 5,3 181,7 14,3 12,5 9,5 Demir ve Çelik 16,8 757,8 31,7 16,7 13,0 Petrol ve Gaz 422,5 47,9 29,6 17,6 Tekstil ve Giyim 23,0 812,1 10,6 -7,4 3,0 Mücevherat 1,7 191,8 19,9 -1,7 5,1 Televizyon/Telefon 2,2 9,4 11,3 -1 8,3 Diger 32,1 822,9 3,3 6,7 1 Seçilen ürünler Toplam Türk ihracatının % 80ini oluşturmaktadır 2 Yıllık Bileşik artış oranı Kaynak: TÜİK -McKinsey 3 Ofis makinaları, Otomatik veri işlem ekipmanı (Bilgisayarlar), elektrikli makina aksamı, aletler Türkiye elektronik, otomotiv gibi göreceli olarak durağan Pazar kesiminde ve büyümekte olan segmentlerde pazar payını arttırırken Türkiye geleneksel ihrac ürünlerinde in pazar payı kaybetmektedir Türkiye göreceli olarak durağan pazarda payını arttırmaktadır Türkiye büyüyen pazar segmentinde de payını arttırmaktadır Türkiye 'nin pazar payı kaybettiği sektörler

AB, Orta Doğu gibi bölgesel pazarlar Türk ihracatçıları için ABD’ye göre daha cazip. Nedenler Açıklamalar Türkiye’nin ana ihraç kategorileri emek yoğun (tekstiller) ve sermaye yoğun (demir ve çelik, otomotiv) iken ABD ithal kategorileri daha çok hammadde yoğun (petrol ürünleri) ve araştırma yoğun (makina, ilaç vb) ürünlerden oluşuyor. Değerler ve ürün gamı uyumsuzluğu Türkiye’nin ABD ye ihracatının Bölgeye olan ihracata ve Çin gibi aynı Pazar için rekabet eden ülkelere göre lojistik dezavantajı Doların Euro karşı değer kaybı AB pazarına göre ABD pazarını daha az cazip kılıyor. Lojistik /Kur dezavantajları Belli bazı faktörler ABD pazarına girişi zorlaştırmakta ve/veya bölgesel pazarları daha cazip yapmaktadır. ABD Pazarının diğer olumsuz faktörleri ABD Tüketicisi düşük fiyat yüksek kalite yanında tüketim alışkanlığına özgü tasarlanmış ürün talep etmektedir. ABD pazarı büyük hacim, düşük marjlarla işlem görmektedir . ABD perkendecilerinin yüksek düzeyde pazarlık gücü bulunmaktadır.

Türkiye’nin ihracat profili ABD nin ithalat profili ile uyuşmuyor Türkiye’nin ihracat profili ABD nin ithalat profili ile uyuşmuyor. Uyuştuğu yerlerde de diger ihracatçıların keskin rekabeti ile karşı karşıyadır. Ürün Kategorisi 1 Örnekler Emek yoğun mallar Emek yoğun mallar Tekstil/Giyim Cimento/Inş Mlz Metalden mamül eşya Mücevherat Türkiye’nin ABD ye ihracatı diger ülkelere yaptığı ihracat profilinden farklı değil. Türkiye’nin en büyük ihracat kategorisi %39,2 ile emek yoğun üründür. Çin düşük işçilik nedeniyle bu alanda daha rekabetçidir. ABD’nin en büyük ithalat kategorisi %28,4 İle hammadde yoğun ürünlerdir. Türkiye’nin bu kategoride rekabet etme gücü çok sınırlıdır. Sermaye yoğun mallar ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi kolay ürünler Demir ve çelik Otomotiv Sermaye yoğun mallar Petrol Gaz Sebze ve Meyva Hammadde yoğun mallar Elektronikler, güç jeneratörleri, endustriyel makinalar ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi zor ürünler ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi zor ürünler Hammadde yoğun mallar ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi kolay ürünler Organik kimyasallar Plastik mamüller, TV/Telefon Elektronikler (Bilgisayarlar)

Türkiye göreceli yüksek işçilik maliyeti ile Çin ve Hindistan gibi diğer gelişmekte olan ülkeler karşısında dezavantajlı konumdadır 2008 imalat sanayiinde işçi saati maliyeti ABD $ 2008 Emek yoğun ürün hacmi Milyar ABD $ Düşük işçilik nedeniyle Çin ve Hindistan sürekli olarak Pazar paylarını attırıyorlar 2004 te 1,1 Milyar $ pamuklu giysi ve ev tekstilleri 2008 de 454 milyon $a düstü...

ABD ye yönelik Türkiye ihracatı alternatif pazarlara ve rakip ihracatçılara göre dezavantajlı konumdadır Türkiye’den Navlun ücretleri ve tahmini teslim süresi1 Bölgesel pazarlara navlun daha ucuz ve teslim süresi daha kısadır ABD ye ihracat yapan diger ihracatçılar daha ucuz navlun ve teslim süresine sahiptir. Toplam tahmini lojistik maliyeti Haftada 150 palet oto motiv parçasını Chicago’ya nakliyesi, endekslenmiş maliyetler

ABD tüketicisinin Avrupalı tüketicilere göre talepleri daha fazladır Tüketici araştırması : parakendiciden degişik parametrelerin önemi sorgulanmıştır. İlgili parametreye “çok önemli” diyenlerin yüzdesi ABD Tüketicisi Avrupa Tüketicisi Parametre Kriter Fiyat Dürüstlük En ucuz fiyat Perakendeci sürekli iyi kalite mal veriyor Perakendecigeniş mal gamı bulunduruyor Tüm dükkanda üstün kalitede mal bulunduruyor ABD Tüketicisi fiyat, kalite,ve servise Avrupa tüketicisinden daha çok önem veriyor. Ürün Koşulsuz olarak mal iadesi yapabiliyorsunuz Mal iadesi hızlı ve sorunsuz gerçekleştiriliyor Dükkanlar temiz ve bakımlıdır Fiyat etiketi kolay görünüyor ve iyi işaretlenmiş Çalışanlar nazik ve saygılı Değerli bir müşteri muamelesi görüyorsünüz Personel sorunlara olumlu yaklaşıyor Servis Beklenti

ABD pazarında talep edilen ürünlerin özellikleri Avrupa’dakilerinden farklıdır, üreticinin bu pazara ihracat yapabilmesi için üretim hattında değişiklik yapması gerekir Tüketici Tercihleri Beyaz Eşya Örnekleri ABD Avrupa Çift kapılı geniş modeller Üst ve alt kapılı dar modeller Buzdolabı Üstten besleme, geniş kapasite önden besleme, düşük kapasite Çamaşır Mk Geniş, tek başına ünite Dar, artan trendle ankastre Fırın Yüksek gövdeli, plastik kaplama Standart alçak gövdeli, çelik kaplama Bulaşık Mak.

Konsolidasyondan gelen pazarlık gücü ve düşük marjlar nedeniyle ABD pazarının Türk ihracatçıları için cazibesi az.. Süpermarket zincirleri İlk 5 şirket 1.401 milyar $ pazarın %30,2 sine sahiptir Konsolidasyon kar marjlarını aşağı çekmiştir (VAFÖK %2) Türk ihracatçısının yüksek hacimli perakendeciler ile pazarlık ta dezavantajlıdır. İlk 5 şirket 1.876 milyar $ pazarın %18,7 sine sahiptir Kar marjları ABD ye göre daha yüksektir (VAFÖK %4-7) parçalanmış pazarda Türk ihracatçısının pazarlık gücü daha fazladır.

Türk ihracatçılarının karşılaştıkları tüm güçlüklere rağmen, ABD pazarı en büyük olma özelliği ile pay alınması gereken çekici bir pazardır. 2023 Ihracat hedefine ulaşmak için ABD ithalatı içindeki %0,2 lik payını en az %1 e çıkarması şarttır. ABDye ihracatta karşılaşılan dezavantajlar giderilebilirse , pazarın büyüklüğü bu pazarı Türk ihracatçısı için stratejik hedef haline getirebilir.

Türkiye’den ABD ye ihracatı arttırabilmek için kısa-orta vadede ele alınması gereken dört konu Açıklama Uygulama Kısa Dönem Yeni ticaret anlaşmalar ı yapmak (QIZ) veya Mevcut anlaşmaları genişletmek/uzatmak yoluyla diger ihracatçı ülkeler karşısında rekabetçi avantaj elde etmek (örnek; GSP Tercihli ihracat avantajı) İhracatı teşvik politikalarını genişletmek., Ticaretin önündeki engelleri en aza indirmek ve karşılıklı ticaret anlaşmaları yapmak Ticaret Engelleri ve anlaşmalar Tedarik Zinciri verimliliği ve esnekliği Tedarik zinciri verimliliği ve esnekliğini arttıracak organizasyonlar yapmak ABD de kurulacak altyapılar ve ticari organizasyonlarla küçük ve orta ölçekli kuruluşlara dağıtım ve lojistik desteği sağlamak. APEX ‘in Miami ve Dubai de kurduğu ticaret merkezleri buna güzel örnektir. Orta Dönem Çin ve Hindistan karşısında ucuz işçilik ülkesi olmaktan uzaklaşan Turkiye ürün portföyünü gözden geçirip araştırma yoğun, yerli hammadde avantajlı ve ABD den güçlü talebi olan ürünlere yönelmelidir. Araştırma yoğun ilaç ve medikal ürünlere yönelerek yıllık ihracatını %15 arttıran Avusturya güzel bir örnektir. Yatırımları emek yoğun ürünlerden, Türkiye’nin rekabetçi olacağı alanlara yönlendirmek Değer önermeleri ABD yi şirketlerin stratejik hedefleri arasında ayrı bir yere koyarak bu pazarın özel talep ve rekabetçi taleplerine cevap vermek Kurumsal yatırım/pazarlama stratejileri ABD’li firmalarla ortaklıklar (JV) kurarak pazara yönelik ürünler geliştirmek Pazara nüfuz için özel stratejiler geliştirmek Örnek: Ford Otosan

Ürdün ve Mısır Nitelikli Sanayii Bölgesi (NSB-QIZ) anlaşmalarından yararlanarak ihracatlarını arttırdılar ABD ye ihracattaki artış (2000-2008) Milyon $ NSB lerde üretilen ürünler vergisiz olarak ithal edilmektedir Üretim maliyetinin %35inin NSB de belirlenmiş şekilde oluşması lazım. Ürdün’ün NSB si 1999 da kuruldu Mısır’ın NSB si 2005 te kuruldu Ülkelerin ekonomik gelişmesine katkı sağlamak NSB ülkeleri arasında siyasi ve ticari ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmak (Mısır, Ürdün, Israil)

ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi kolay ürünler Ispanya benzeri ülkeler, ürün portföyünde ABD nin ithalatına uyum sağlayacak şekilde değişikliğe giderek ihracatlarını arttırdılar Emek yoğun mallar ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi kolay ürünler Sermaye yoğun mallar Ispanya toplam portföyündeki emek yoğun malları %30 dan %20nin altına çekip araştırma yoğun üretim çabalarını önemli şekilde arttırmıştır. Hammadde yoğun mallar ARGE yoğun mallar – Taklit edilmesi zor ürünler

Dış yatırımcılarla (JV) ortaklıklar kurmak ABD ye ihracatın arttırılması için yeni fırsatlar yaratabilir. Ford Otosan Koç Holding, %41 Ford, %41 Halka açık %18 1959 daki kuruluşundan beri ortaklık gelişerek iki üretim tesisi, bir yedek parça dağıtım şirketi ve teknoloji merkezini kapsamıştır. Kocaeli üretim tesisi 2001 de kuruldu, Transit üretimine 2002 de geçti Magna Avusturya’da otomotiv üretimine sahiptir. Şirket sözleşmeli olarak araç üretmektedir. Ürünler genelde üretim tesisinde yapısal değişiklik gerektirmeyen niş ürünlerdir. BMW X-3 üretimini fason olarak Magna’ya yaptırma kararı aldı. Tusaş Motor Sanayii, General Electric ve TAI arasındaki bir JV ortaklık anlaşmasıdır. TAI, %50,5 GE, %46,2 Diger,%3,3 Anlaşma Detayları Araştırma yoğun ürüler: Motor parçaları Motor montaj/bakımı Tasarım işleri Ürün Satış gelirleri 2008 de 300 milyon $ı geçti, 170 milyon $ı ihrcattan geldi. Türkiye’den ABD ye ihracat yapan ilk 5 arasında yerini aldı Toplam ihracat 2003 te 0,9 Milyar $ dan 2011 de 4,2 Milyar $ a ulaştı. 2009 da ABD ye ihracatına başladığı Transit Connect üretim merkezi olacak. Magna 2004 ten itibaren yakl. 30.000 ad X-3 ABD ye ihraca başladı. Chrysler, Volvo, Mini de Magna ile üretim anlaşması yaptı. İhracata etkisi

TEŞEKKÜR EDERİM

End-Use Code % of Total Value 2004 Value 2005 Value 2006 Value 2007 Value 2008 (12070) Other (tobacco, waxes, nonfood oils) 3,1% 154.357 189.027 161.489 183.548 121.561 2,6% (12100) Cotton cloth and fabrics, thread & cordage 1,2% 61.000 55.814 45.760 44.862 45.606 1,0% (12150) Finished textile industrial supplies 1,9% 95.783 98.645 53.171 54.107 50.527 1,1% (13120) Nontextile floor and wall tiles and other covering 51.258 61.144 55.125 45.400 34.345 0,7% (14100) Iron and steel mill products-semifinished 18,0% 887.697 458.677 918.807 269.422 592.309 12,8% (15000) Iron and steel products, except advanced manufacts 1,8% 88.332 104.219 110.802 34.262 62.374 1,3% (40000) Apparel and household goods-cotton 22,6% 1.116.483 931.808 698.523 589.555 414.811 8,9% (40010) Apparel and household goods-wool 1,5% 74.308 85.107 52.094 58.528 56.309 (40020) Apparel and household goods-other textiles 5,5% 270.213 250.315 290.112 211.428 175.146 3,8% (41310) Jewelry (watches, rings, etc.) 7,5% 369.871 405.893 359.828 358.026 206.305 4,4% TOTAL 64,2% 3.169.302 2.640.649 2.745.711 1.849.138 1.759.293 37,9%

Türk ihracatçılarının karşılaştıkları tüm güçlüklere rağmen, ABD pazarı en büyük olma özelliği ile pay alınması gereken çekici bir pazardır. (2010) 2023 Ihracat hedefine ulaşmak için ABD ithalatı içindeki %0,2 lik payını en az %1 e çıkarması şarttır. ABDye ihracatta karşılaşılan dezavantajlar giderilebilirse , pazarın büyüklüğü bu pazarı Türk ihracatçısı için stratejik hedef haline getirebilir. Kaynak: US Census Bureau