KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARI Özge TAŞTAN Özel Eğitim Öğretmeni

ÖZEL EĞTİM VE KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARINDA OKUL İDARESİ VE ÖĞRETMENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların eğitimleri bu güne kadar ; özel eğitim okullarında, normal okullarda düzenlenen özel eğitim sınıflarında ve kaynaştırma eğitimi programıyla devam etmektedir.

Engelli bireylerin özel eğitim hizmetlerini yeterli biçimde alabilmeleri, bireyin yerleştirildikleri en az kısıtlayıcı eğitim ortamının uygunluğuna ve kaynaştırmanın başarısına bağlıdır. Ancak okullarda uygulanan kaynaştırma programının belirlenen seviyede olmadığı görülmektedir. Bu nedenle kaynaştırmanın başarıya ulaşması için bazı koşulların ve unsurların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Bu unsur ve koşullar; Okul yönetimi Rehber öğretmen Öğretmenler Normal öğrenciler Kaynaştırma öğrencileri Aileler Fiziksel ortamdır.

OKUL YÖNETİMİ Kaynaştırmanın başarılı bir şekilde uygulanabilmesinin en önemli unsurlarından bir tanesi okul yönetimidir. Öğretmenlerin, personelin, normal öğrencilerin tutumlarının olumlu olma olasılığı okul yönetiminin kaynaştırma uygulamasına bakışıyla ilgilidir.

Okul Yönetimin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Okul yönetimi kaynaştırma uygulamasının önemine ve gereğine inanmalıdır. Kaynaştırma uygulamaları ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı(BEP) hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Öğretmenleri kaynaştırma uygulamaları ve BEP hakkında bilgilendirmek için gerekli çalışmaları yapmalıdır. Okul yönetimi BEP geliştirme birimini oluşturmalıdır. BEP’i hazırlayan öğretmenlerden planlar hazırlandıktan sonra bir örneğini istemelidir.

Okul Yönetimin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Sınıflara verilecek kaynaştırma öğrencilerini eşit şekilde dağıtmalıdır. Okulun fiziki yapısını kaynaştırma öğrencisinin özür durumuna göre uygun olarak düzenlemelidir. Eğitimde kullanılacak gerekli araç gereci sağlamalıdır. Kaynaştırma öğrencisi için gerekli destek hizmetlerin sunulması için gerekli yazışmaları yapmalıdır.

REHBER ÖĞRETMEN Okul rehber öğretmeni okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler, aileler ve Rehberlik ve Araştırma Merkezi arasında bir köprü olmalıdır.

Rehber öğretmenin görev ve sorumlulukları MADDE 63 – (1) Rehber öğretmen bulunduğu okul ve kurumdaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yanında aşağıdaki görevleri de yapar: a) Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin ailelerine yönelik aile eğitimi hizmetlerini planlamak, yürütmek ve gerektiğinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak. b) Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin bireysel gelişimini değerlendirmek üzere formlar hazırlanmasında BEP geliştirme birimiyle, öğretmenler ve ilgili personel ile iş birliği yapmak.

Rehber öğretmenin görev ve sorumlulukları c) Öğretmenler ve ailelerle iş birliği yaparak öğrenciler için bireysel gelişim raporu düzenlemek. ç) Öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla rehberlik ve danışma hizmetleri yürütme komisyonu, BEP geliştirme birimi, izleme ve yöneltme kurulu ile öğretmenlerle iş birliği yapmak.

Okul Rehber Öğretmeninin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin kendilerini kabul etmelerini sağlamak. Bireysel farklılıklarını anlamalarına yardımcı olmak.

Okul Rehber Öğretmeninin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Ders dışı etkinliklere katılımı özendirme çalışmalarını etkili bir şekilde yürütmek. Kaynaştırma uygulamalarında aksayan konularda görüşünü bildirmek ve önlem alınmasını sağlamak. Okul yönetimi, öğretmenler ve aileler arasında koordinasyonu sağlamak.

ÖĞRETMENLER Öğretmenler sınıfta kaynaştırma uygulaması yapmaya istekli olmalı ve engelli öğrenciyi kabul edici tutum içinde olması gerekmektedir. Eğer bu özelliklere sahipse kaynaştırma uygulaması başarıyla yürütülecektir.

Öğretmenlerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Değerlendirme ve program geliştirme çalışmalarında ekip içinde yer almalılar. Engelli öğrencimizin ailelerine danışmanlık yapmalı ve onlarla etkileşim içinde olmalıdır.

Öğretmenlerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar: Engelli öğrencilerimize BEP hazırlamalıdır. Sınıfındaki tüm öğrenciler için eşit eğitim fırsatları yaratmalıdır.

NORMAL ÖĞRENCİLER Kaynaştırma uygulamalarının bir amacı da engelli öğrencilerin normal akranlarıyla etkileşim kurma ve normal akranları tarafından sosyal kabul görme fırsatı vermek.

NORMAL ÖĞRENCİLER Bu amacı gerçekleşebilmek için normal öğrencilerinizi sınıflarında bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine alıştırmanız gerekir. Çünkü okulda öğrenciler daha çok öğrenci- öğrenci etkileşimiyle öğrenme gerçekleştirirler.

Normal Öğrencileri Kaynaştırma Uygulamalarına Hazırlamak İçin Sınıf Öğretmenin Yapması Gereken Çalışmalar; Kendilerini özel gereksinimli bireylerin yerine koymak(simulasyon çalışmaları yapmak). Normal sınıf öğrencileriyle etkinlikler düzenlemek. Özel gereksinimli bireyler ve özellikleri konusunda bilgilendirmek. Bu çalışmalar kaynaştırma öğrencisi sınıfta yokken yapılmalıdır.

Normal öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilerin yaşadıkları zorlukları anlamaları için yapılacak etkinlikler; Bedensel Engeli olan öğrencilerin; gereksinimlerini ve yaşadıkları zorlukları anlamalarını sağlamak amacıyla, öğrencilerin ellerine çorap giyerek yazı yazmalarını istemek ya da tek ayakla zıplayarak top oynamalarını istemek gibi,

Normal öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilerin yaşadıkları zorlukları anlamaları için yapılacak etkinlikler; Görme Engelli Öğrencilerin; gereksinimlerinin farkına varmalarını sağlamak amacıyla tek gözlerini kapayarak düz bir çizgi üzerinde yürümelerini istemek,

Normal öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilerin yaşadıkları zorlukları anlamaları için yapılacak etkinlikler; İşitme Engelli Öğrencilerin; yaşadıkları zorlukları anlayabilmelerini sağlamak amacıyla kulaklarına pamuk tıkayarak kısık sesleri dinlemelerini istemek,

Zihin Engelli Öğrencileri; anlamada ve öğrenmede yaşadıkları güçlükleri anlamalarını sağlamak amacıyla çok teknik bir makaleyi çabukça okuyarak anladıklarını özetlemelerini istemek veya öğrencilerin seviyesinin çok üstünde bir matematik sorusu sormak ve bunu çözmelerini istemek.. Bu gibi etkinliklerle normal öğrencilerin kaynaştırma öğrencilerini anlamalarını sağlayabilir. Bu çalışmalar esnasında kaynaştırma öğrencisini acındırıcı ya da küçük düşürücü sözler söylememeye dikkat edilmelidir.

Normal Öğrencilerle Yapacağımız Etkinliklerde Şu Sorulara Yer Verilebilir: Engelli çocukları biliyor musunuz? Kaçınız biliyor? Hiç engelli arkadaşınız var mı? Okulunuzda engelli çocuklar var mı? Sınıfınızda engelli çocuklar var mı? Ailenizde engelli bireyler var mı? Sizce engel ne demek?

Engelli bireyle olan yaşantınızı anlatın. Ne yaptınız. Ne konuştunuz Engelli bireyle olan yaşantınızı anlatın. Ne yaptınız? Ne konuştunuz? Neler düşündünüz? Çoğu kişi sokakta, otobüste ya da başka bir yerde engelli birini görünce ne yapar? Sen ne yaparsın? Engelli bireyleyken neler hissedersin? Engellilerin bize benzer neleri var? Engelli bir çocuğa nasıl yardım edebilirsiniz? Sınıfında engelli bir çocuk olsaydı, yardım edebilmek için neler yapardın?

KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİ   Kaynaştırma öğrencisinin sınıf içinde kabul görmemesinin en önemli nedenlerinden birisi, sosyalleşme eksikliğidir. Bu nedenle de, kaynaştırmaya başlamadan önce, sosyalleşme ile ilgili etkinlikler düzenlenmelidir.

Örneğin; kaynaştırma başladığında ilk haftalarda bir iki normal gönüllü öğrenciyi kaynaştırma öğrencisi ile ilgili görevlendirmek alışmayı kolaylaştırabilir. Ayrıca kaynaştırma öğrencilerine normal sınıfta kendisinden beklenen davranışlar ve uyulması gereken kurallar hakkında bilgi verilmesi kaynaştırmanın kolay ve başarılı uygulanmasını sağlayacaktır.

KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİN AİLELER Çocuklarını çok iyi tanıyan ve onlarla ilgili her konuda karar verme yetkisine sahip olan ebeveynleri, eğitim ile ilgili işlerin dışında tutmak olanaksızdır. Kaynaştırma uygulamalarının başlamasıyla birlikte sürekli olarak ailelerle iletişim içerisinde bulunmak en önemli unsurlardan bir tanesidir.

Özel eğitim gerektiren çocukların aileleri çocukları hakkında iyi şeyler duymak isterler oysa okul tarafından sürekli çocuklarının olumsuz davranışları için çağırıldıkları ve olumsuz yönlerini dinledikleri için okulla iletişime geçmek istemezler. Bu bakımdan eğitimcilerin ailelerin kaynaştırma programlarına yaklaşımını, düşüncelerini ve endişelerini çok iyi bilmeli ve gerekli olan önlemleri almalıdır.

Bazı aileler kaynaştırma uygulamalarına isteksiz olabilirler bu isteksiz tavrı ortadan kaldırmak öğretmenlerin kaynaştırmayı başarıyla sürdürmesi açısından çok önemlidir.

Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanması İçin Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler: Ailelerle düzenli toplantılar yapmak. Aileleri bilgilendirici konuşmalar yapmak, seminerler düzenlemek. Her aşamada aileyi de işe katmak( BEP geliştirme birimi toplantılarına, verilen kazanımların tutarlılığının sağlanması için aile bilgilendirmesi). Çocuğundaki olumlu gelişmeleri aileyle paylaşmak ailenin sürece daha etkin katılımını sağlar.

Yapılacak toplantılarda ailelerin yalnız olmadıkları, kendilerine bezer ailelerinde olduğu anlatılmalıdır. Gerektiğinde bir sınıfın tüm şubelerindeki öğrenci velileriyle birlikte toplantılar yapılabilir. Eğer aile ve okulun çocukla ilgili beklentileri birbiriyle tutarlı olursa başarılı ve etkili olunabileceği vurgulanmalıdır. Bu toplantılara normal öğrencilerin ailelerin katılımı da sağlanabilir.