SU GÜVENLİĞİ İÇİN İZLEME VE KAYIT ÇALIŞMALARI 03.04.2017 SU GÜVENLİĞİ İÇİN İZLEME VE KAYIT ÇALIŞMALARI Temel Sağlık Hiz.Gen.Müd. Gıda Güvenliği D.Bşk. Su Güvenliği Şube Müd. Ertuğrul Çelikcan Su Güvenliği İçin İzleme ve Kayıt Çalışmaları

İZLEMENİN AMACI Amaç Yönetmelikte verilen parametre değerlerine uyulup uyulmadığını belirlemek ve kayıt altına almaktır. Bakanlığımızın görevi, üretilen suların sağlıklı olup olmadığını belirlemek için izleme programı oluşturmak, sağlığı etkileyici etmenler varsa bunların düzeltilmesi için ilgili kurumları uyarmak ve düzeltici önlemler alınmasını sağlamak Alınan önlemlerin geçerliliğini yeniden numune alıp analizini yaptırarak kontrol etmek

İZLEME VE KAYIT SAĞLIK TEŞKİLATINCA NUMUNE ALMA YETKİLİ LABORATUVARDA ANALİZ RAPORUN DEĞERLENDİRİLMESİ UYGUN UYGUN DEĞİL KULLANIM SINIRLAMALARI DÜZELTİCİ ÖNLEMLER KAYIT

KAYIT SİSTEMİ AMACI Amaç Tüketilen suları kayıt altına alarak, suların özelliklerini ortaya koymak, sulardan oluşabilecek sağlığa zararlı etmenlere karşı hızlı bir şekilde önlemler alınmasını sağlamak, suların nitelikleri ile ilgili araştırma yapmak. Bakanlığımızın görevi, İzleme sistemi ile elde edilen verileri il bazında ve Türkiye genelinde kayıt altına almak, Formları düzenli olarak tutmak, zamanında Bakanlığa göndermek, Kayıt edilmiş verileri değerlendirmek, gerektiği durumlarda kullanım sınırlamaları ve düzeltici önlemler için uyarıları yapmak

DOĞAL MİNERALLİ SULAR YÖNETMELİĞİ Madde 6: İstenmeyen maddeler ve anyon ve katyonların limitleri Madde 7: Mikrobiyolojik özellikler Madde 10: Alınan numuneler Bakanlıkça, tercihen akredite olmuş laboratuvarlar arasından yeterli ve uygun görülerek yetki verilen laboratuvarlarda analiz ettirilir.

DOĞAL MİNERALLİ SULAR YÖNETMELİĞİ İşletmeci Tarafından Yapılacak Analizler Madde 30: İşletmeciler Müdürlük tarafından alınacak doğal mineralli su numunelerinin analizlerini, Ek-3 de ve 7 nci maddede yer alan parametreler yönünden 3 ayda bir, 6 ve 7 nci maddelerde yer alan parametreler yönünden senede bir, 10 uncu madde belirtilen laboratuvarlarda analiz ettirmek ve alacakları raporları her yıl için ayrı dosyalarda saklamakla ve Müdürlük kanalıyla Bakanlığa bildirmekle mükelleftir. Bakanlıkça gerekli görüldüğü takdirde işletmeci, suyun niteliklerine göre farklı parametrelerin analizlerini de yaptırmak zorundadır.

DOĞAL MİNERALLİ SULAR YÖNETMELİĞİ Madde 38: Doğal mineralli su tesisleri, senede bir defa Bakanlıkça, üçer aylık periyotlarla da müdürlüklerce denetlenir. Bakanlıkça ve müdürlükçe yapılan denetimlerde alınan numunelerin analiz ücretleri, işletmeci tarafından ödenir. Müdürlükçe 3 ayda bir yapılan kontrollerde, suyun tüketime sunulmak üzere doldurulacağı nihai dolum yerinden Ek- 3’ de ve 7 nci maddede yer alan parametreler için numuneler alınır. Bakanlıkça senede bir yapılan denetimlerde ise, suyun tüketime sunulacağı nihai dolum yerinden müdürlükçe 6 ncı ve 7 nci maddelerde yer alan parametreler için numuneler alınır. Alınan numuneler 10 uncu maddede belirtilen laboratuvarlarda ilgili parametreler açısından analiz ettirilir. Gerekli görülen hallerde de tesislerin kontrolü yapılabilir ve nihai dolum yerinden numune alınabilir. Ancak herhangi bir kontaminasyonun olması halinde dolum yerinin dışındaki noktalardan da gerekli önlemler aldırılarak numuneler alınabilir. Doğal mineralli suyun dolumu sırasında kirletildiği ve 7 nci maddede belirtilen mikrobiyolojik özellikleri sağlamadığının tespit edilmesi halinde kirlilik nedenleri yok edilinceye ve 7 nci maddede belirtilen nitelikler sağlanıncaya kadar tesisin faaliyeti durdurulur ve doğal mineralli su dolumuna izin verilmez. Denetimler sonucu uygun çıkmayan sular, 40 ıncı madde uyarınca takibe alınır.

Doğal mineralli sular İzleme sistemi DENETLEME KONTROL Ne zaman Bakanlık denetiminde Sağlık Müdürlüğü denetiminde Sıklığı (yıl) 1 4 Parametreler Kimyasal:Madde 6 Mikrobiyolojik: Madde 7 Kimyasal: Ek-3

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR YÖNETMELİĞİ İÇME SUYU , KAYNAK SUYU İÇME- KULLANMA SULARI

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR YÖNETMELİĞİ Madde 18: Alınan numuneler, tercihen akredite olmuş ve analitik kontrol sistemine sahip, denetim yetkileri yetkili kuruluşlarca onaylanmış bağımsız kişi veya kurumlarca belirli aralıklarla denetlenen laboratuvarlar arasından, Bakanlıkça yetki verilecek laboratuvarlarda analiz ettirilir.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU İşletmeci Tarafından Yapılacak Analizler Madde 38: İşletmeciler, kaynak ve içme sularının denetim ve kontrol izlemeleri için Müdürlük tarafından alınacak su numunelerinin analizlerini 18 inci maddede belirtilen laboratuvarlarda yaptırmak ve alacakları raporları her yıl için ayrı dosyalarda saklamak ve analiz sonuçlarını Müdürlük kanalıyla Bakanlığa bildirmek zorundadır.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU İZLEME SİSTEMİ DENETLEME KONTROL Ne zaman Belirlenen sıklıkta yıl içine dağıtılarak Sıklığı (yıl) Ek:2 Tablo:B2 Parametreler Ek:1 Ek:2 Tablo A

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU DENETLEME VE KONTROL İZLEMESİNİN AMACI Madde 46: Denetleme izlemesinin amacı; bu Yönetmeliğin Ek-1 (a) ve (b)' deki bütün parametrik değerlere uyulup uyulmadığını belirlemek için gerekli verileri temin etmektir. Sular Ek -1 (a) ve (b)’ de belirtilen parametreler ile 7 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen bütün parametreler denetleme izlemesine tabi tutulur. Bakanlık gerekli gördüğü taktirde Ek-1 (c) ve (d)’ de yer alan parametreleri de denetleme izlemesine dahil edebilir. Madde 46: Kontrol izlemesinin amacı; kaynak suları ve içme sularının Ek-2 Tablo A’da sayılan parametrelerin Ek- 1’de yer alan değerlerine uyup uymadığını belirlemek amacıyla, suyun organoleptik ve mikrobiyolojik kalitesi ve aynı zamanda içme sularında dezenfeksiyon yapılması durumunda, bu dezenfeksiyonun etkili olup olmadığı hakkında düzenli bilgi sağlamaktır. Bakanlıkça hazırlanan program gereği kontrol izlemelerinde Müdürlükce suyun nihai tüketime sunulacağı dolum yerinden numune alınarak Ek-2 Tablo A’da yer alan parametreler için analizler yaptırılarak analiz sonuçları Bakanlığa bildirilir.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU – KAYNAK SUYU DÜZELTİCİ ÖNLEMLER VE KULLANIM SINIRLAMALARI Madde 48: Parametre değerlerinin ihlali halinde düzeltici önlemlerin işletmelerce alınması sağlanır. Ek 1 (a), (b) Ek 1 (c), (d) Parametre değerlerinin ihlali halinde ihlalin nedeni araştırılır, sağlık için risk oluşturup oluşturmadığı değerlendirilir. Gerekirse düzeltici önlemler alınır. Ek 3 Parametre değerlerinin ihlali halinde ihlalin nedeni duyusal,mikrobiyolojik yönden araştırılır, arıtım, Dezenfeksiyon yapılıp, yapılmadığı ve etkili olup olmadığı değerlendirilir. Düzeltici önlemler alınır. Dezenfeksiyon dozu ayarlanır. İzleme Parametre değerlerinin ihlali halinde işletme uyarılır. 1 hafta içinde ek izleme için numune alınır. Bu numunede uygun değilse faaliyet durdurulur. Aykırılık Oluşturan sular işletmecinin sorumluluğunda toplanıp, imha ettirilir. Alınan tedbirlerle yeniden numune alınarak uygun rapor Alınırsa faaliyete izin verilir. 1 ay süreyle haftalık izleme yapılır. Sonuçlar uygunsa normal izlemeye geçilir. Sonuçlar düzelmiyorsa izin geri alınır.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU Örnekler Yıllık Üretim: 197.591 m3 Günlük Üretim: 541 m3 Denetim İzleme Sayısı: 5 (yaklaşık 2 ayda 1 numune) Kontrol İzleme Sayısı: 108 (yaklaşık haftada 2 numune) Yıllık Üretim: 20.927 m3 Günlük Üretim: 57 m3 Denetim İzleme Sayısı: 1 (yılda 1 kez) Kontrol İzleme Sayısı: 12 (Ayda 1 numune)

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU ÜRETİM MİKTARININ HESAPLANMASI ÜRÜN Üretilen koli, kasa veya damacana sayısı (a) Koli veya kasadaki ürün sayısı(b) Birim hacim (Litre)(c) Hacim (L) (=a x b x c) Hacim ( m3 )= Hacim(L)/ 1000 0,50 L pet 500 12 0,50 6000 6 1,5 L pet 10000 1,5 180000 180 19 L damacana 1 19 190000 190 0,33 L cam 1000 30 0,33 99000 99 TOPLAM 475000 475

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME SUYU, KAYNAK SUYU İzleme İçin Yapılması Gerekenler Yıllık Üretim Miktarının Belirlenmesi İlde bulunan tüm işletmeler için Ocak ayı başında denetim ve izleme programının yapılması Programa göre denetim ve izlemelerin yapılması Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi, gerekirse düzeltici önlemlerin alınmasının sağlanması veya kullanım sınırlılıklarının getirilmesi ve uygulanması Her İşletme için Mineralli Sular, İçme Suları, Kaynak suları Denetleme ve İzleme formunun hazırlanması, TSİM ortamına girilmesi her Ocak ayı sonuna kadar Üretim miktarı hesabı ile birlikte Bakanlığa gönderilmesi Analiz raporlarının dosyalanması, “Mineralli Sular, İçme Suları, Kaynak Suları Analiz Sertifikası Formuna” işlenerek TSİM ortamına girilmesi ve Bakanlığa belirlenen sürede gönderilmesi,

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME - KULLANMA SUYU İZLEME Madde 10: Tüketime sunulan içme-kullanma suları Ek-2 Tablo B1’de belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulur. Ek-2 Tablo B1’de belirtilen asgari şartlara uygun izleme programları hazırlanır. Numune alma noktaları, Ek-2’deki gereklilikleri karşılayacak şekilde yetkili mercilerce belirlenir. Numuneler, yıl boyu tüketilen suyun kalitesini yansıtacak şekilde alınır. Ancak suların, Ek-1 (a) ve (b)' de belirtilen parametre değerleri ile, 7 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen parametre değerlerine uyumsuzluğunun tespit edilmesi halinde, kirliliğin boyutlarının ve düzeltici önlemlerin etkinliğinin tespiti amacıyla, 11 inci madde uyarınca izleme programı dışında ilave denetleme izlemesi talep edilebilir.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SULARI İZLEME SİSTEMİ DENETLEME KONTROL Ne zaman Belirlenen sıklıkta yıl içine dağıtılarak Sıklığı (yıl) Ek:2 Tablo:B1 Parametreler Ek:1 Ek:2 Tablo A

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME - KULLANMA SUYU DENETLEME VE KONTROL İZLEMESİNİN AMACI Madde 10: Denetleme izlemesinin amacı; Yönetmelik Ek-1 (a) ve (b)' deki bütün parametrik değerlere uyulup uyulmadığını belirlemek için gerekli verileri temin etmektir. Sular EK -1 (a) ve (b)’de belirtilen parametreler ile 7 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca belirlenen bütün parametreler denetleme izlemesine tabi tutulur. Bakanlık gerekli gördüğü taktirde Ek-1 (c) ve (d)’ de yer alan parametreleri de denetleme izlemesine dahil edebilir. Kontrol izlemesinin amacı, içme-kullanma suyunun Ek-2 Tablo A’da sayılan parametrelerin Ek- 1’de yer alan değerlerine uyup uymadığını belirlemek amacıyla, suyun organoleptik ve mikrobiyolojik kalitesi ve aynı zamanda içme suyu arıtımının yapılması durumunda, bu arıtımın (özellikle dezenfeksiyon) etkili olup olmadığı hakkında düzenli bilgi sağlamaktır.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME- KULLANMA SUYU DÜZELTİCİ ÖNLEMLER VE KULLANIM SINIRLAMALARI Madde 11: Ek 1 (a), (b) Parametre değerlerinin ihlali halinde gerekirse ek denetleme izlemesi yapılır. İhlalin nedeni araştırılır. Düzeltici önlemlerin alınması sağlanır. Düzelmiyorsa yasaklama, kullanım sınırlaması ve diğer önlemler uygulanır. Tüketiciler bilgilendirilir. Parametre değerlerinin ihlali halinde ihlalin nedeni araştırılır, sağlık için risk oluşturup oluşturmadığı değerlendirilir. Gerekirse düzeltici önlemler alınır. İhlal ciddi boyutlardaysa Tüketiciler bilgilendirilir. Ek 1 (c), (d) Ek 3 Parametre değerlerinin ihlali halinde ihlalin nedeni duyusal,mikrobiyolojik yönden araştırılır, arıtım, Dezenfeksiyon yapılıp, yapılmadığı ve etkili olup olmadığı değerlendirilir. Düzeltici önlemler alınır. Dezenfeksiyon dozu ayarlanır.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SUYU Örnekler Yıllık Üretim: 302.950.000 m3 (ASKİ) Günlük Üretim: 830.000 m3 Denetim İzleme Sayısı: 39 (yaklaşık ayda 3 numune) Kontrol İzleme Sayısı: 2491 (yaklaşık haftada 48 numune) Yıllık Üretim: 697.150 m3 Günlük Üretim: 1.910 m3 Denetim İzleme Sayısı: 1 (yılda 1 kez) Kontrol İzleme Sayısı: 4 (3 Ayda 1 numune)

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SUYU ŞEBEKE BÖLGESİ Ek:2 Tablo B1 Not:1: Bir su şebekesi bölgesi içme-kullanma suyunun bir ya da daha fazla kaynaktan geldiği ve içindeki su kalitesinin yaklaşık olarak aynı olduğu coğrafi bölgedir. İzleme ve kayıt sisteminin oluşturulabilmesi için öncelikle şebeke bölgelerinin belirlenmesi gerekir. Ayrı kaynaklardan gelen bir ana şebekede birleşip değişik depolarla değişik dağıtım şebekelerine verilen sular 1 şebeke bölgesi kabul edilecektir. Örnek: ASKİ 1 veya birden çok kaynaktan gelip, depoda birleştirilip dağıtım şebekesine verilen sular 1 şebeke bölgesi kabul edilecektir. Kaynakları farklı olup, ayrı depolarda toplandıktan sonra veya doğrudan dağıtım şebekelerine verilen sular ayrı şebeke bölgesi kabul edilecektir. Örnek: bir köyde iki ayrı mahalle (A1, A2 ŞB.) 1 veya birden çok kaynaktan gelip, depoda birleştirilip, birden çok yerleşim yerinin yararlandığı sular bir şebeke bölgesi kabul edilecektir. Örnek: Grup köy suları

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SUYU ŞEBEKE BÖLGESİ ÖRNEK ANA ŞEBEKE (arıtım tesisi) KAYNAK 2 KAYNAK 1 DEPO 1 DEPO 2 DEPO 3 DAĞITIM ŞEBEKESİ 1 DAĞITIM ŞEBEKESİ 2 3 ayrı örnek şebeke bölgesi şeması

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SUYU Üretilen veya Dağıtılan Su Miktarı Hesabı ÜRETİLEN VEYA DAĞITILAN SU MİKTARININ TESPİTİ Tam otomatik tesislerde üretilen veya dağıtılan günlük su miktarlarının 2005 yılı içindeki günlük ortalaması bulunur. Günlük dağıtılan su miktarının otomatik olarak görülmediği tesislerde toplam depo kapasitesinin, deponun günde kaç kez boşaldığının çarpılmasıyla bulunur. NÜFUSA GÖRE SU MİKTARININ TESPİTİ Ana şebekeden yararlanan nüfus belirlenir. 1 kişinin 1 günde 200 Litre (0,2 m3) su tükettiği varsayımı ile nüfus sayısı 0,2 ile çarpılır. Örneğin; 5700 nüfuslu bir belediyelik yerde Günlük su miktarı = 5700 x 0,2 = 1140 m3 220 nüfuslu bir köyde Günlük su miktarı = 220 x 0,2 = 44 m3 olarak belirlenir.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR İÇME – KULLANMA SUYU İzleme İçin Yapılması Gerekenler Şebeke Bölgelerinin belirlenmesi Yıllık veya günlük üretim miktarının belirlenmesi İlde bulunan tüm şebeke bölgeleri için Ocak ayı başında izleme programının yapılması Programa göre izlemelerin yapılması Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi, gerekirse düzeltici önlemlerin alınmasının sağlanması veya kullanım sınırlılıklarının getirilmesi ve uygulanması Her Şebeke Bölgesi için Belediyelik veya belediye dışındaki yerler için Denetleme ve İzleme formunun hazırlanması, her Ocak ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderilmesi, TSİM ortamına girilmesi Analiz raporlarının dosyalanması, nüfusu 5000’i geçen yerler için denetleme izlemeleri “ İçme- Kullanma Suyu Analiz Sertifikası Formuna” işlenerek Bakanlığa belirlenen sürede gönderilmesi, TSİM ortamına girilmesi

Su Envarter Çalışması 8.8.2005 tarih ve 1134 sayılı yazımızla envanter bilgilerinin mail adresine gönderilmesi istenilmişti. Ağrı, Artvin, Aydın, Bingöl, Çanakkale, Çankırı, Isparta, Kırklareli, K.maraş, Mardin,Muş,Ordu,Van,Zonguldak illerinden veriler gönderilmemiştir. Diğer illerin toplam verileri (14 il eksik) Örnek (ESKİŞEHİR)

TEŞEKKÜRLER