HİJYEN – TEMİZLİK EĞİTİM PROGRAMI

HİJYEN-TEMİZLİK EĞİTİM PROĞRAMI SU SABUN DETERJAN MİKRO- ORGANİZMALAR KİR GENEL TEMİZLİK KURALLARI EL VE TIRNAK TEMİZLİĞİ VE BAKIMI OKUL SAĞLIĞI HİJYENİ KONUSUNDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR TOPLU BESLENME SİSTEMLERİNDE HİJYENİN ÖNEMİ a-Besin kirliliğine yol açan ve besin güvenliğini bozan etmenler b-Kirlenme c-Kirlenme türleri d-Bakterilerin bulunduğu yerler e-Besinlerin bulaşma yolları f-Vücudun çeşitli bölgelerinde bulunan mikro organizma sayıları 12.BESİN ZEHİRLENMELERİ

HİJYEN Sözlük anlamı sağlık bilimi demektir. Sağlığı koruma uygulamalarının tümü hijyeni kapsar. Temizlik yoluyla sağlığı korumaya yönelik uygulamalar için kullanılan bir terimdir.

Ortamda bulunan bakterilerin hastalık yapıcı seviyenin altında tutulması için oluşturulan Güvenli Temizlik ortamıdır. Sağlıklı ortamdır. Sağlıklı ortamın korunması ve her türlü hastalık etmeninden arındırılması bilgisidir

Hijyen; Kişisel Hijyen Konut Hijyeni Mesleksel Hijyen vb. gibi başlıklarla incelenir

Kir; Herhangi bir şeyin veya vücudun üzerinde oluşan pislik Bulunmaması gereken yerlerde bulunan her türlü materyal veya yolunu şaşırmış her türlü maddeye kir denir.

Kişisel Hijyen Bireyin vücudunu temiz ve sağlıklı tutmak için yaptığı tüm uygulamalardır. Kişisel hijyen, yıkanma, saç temizliği, ağız ve diş temizliği, çamaşır temizliği gibi konuları kapsar.

TEMİZLİK Göz, burun ve cilt tarafından algılanan ve kir olarak tanımladığımız tüm yabancı maddelerin ortamdan uzaklaştırılmasıdır

Kişi tüm dış ortam kirleticilerinin sürekli etkisi altındadır. Eliyle dış ortamdaki bir çok kirletici etmene dokunur. Bunlar arasında Mikroplar ve Kimyasal kirleticilerde vardır

Mikroplar kadar kimyasal kirleticilerin de varlığı çok kez fark edilmez. Kişi dolaşırken ayakkabılarıyla kirletici bir takım öğelere basar. Tozlar vücuduna ve saclarına konar. Kirli ellerini ağzına götürdüğünde kirli etmenlerin vücuduna girmesine neden olabilir.

İnsan derisi bir dereceye kadar dışarıdan gelen kirleticilere karşı koruyucu bir engel oluşturmaktadır. Deri bütün bir organdır. Koruyuculuğu sağlığıyla yakından ilişkilidir. Derideki çatlaklar, yaralar bir takım hastalık etkenlerinin kolayca vücuda girmesine neden olabilir. Deri terleme yoluyla bir takım zararlı etkenleri vücut dışına atar. Derinin sağlığı ile temizliğin yakından ilişkisi bulunmaktadır.

Temizlik, Vücudun Hastalıklardan korunması açısından en önemli uygulamalardan birisidir. Çevredeki kirleticiler insan ve diğer gelişmiş canlıların vücuduna deri, sindirim sistemi ve solunum yoluyla girer, Vücut sistemleri bu yolla etkilenir.

Ergenlik çağında vücutta değişiklikler olur, Ter bezleri daha etkindir ve daha fazla terleme olur. İnsanlar sıcak ortamlarda, sinirlendiklerinde daha fazla terler, ancak ortamda sıcaklık duygusu alınmadığı zaman da terleme olur.

Normalde ter kokusuzdur. Vücut gözeneklerinden çıktıktan birkaç saniye sonra vücudun dış yüzeyindeki bakterilerce parçalanır. Bu parçalanma sonucunda giderek artan kötü kokulu maddeler ortaya çıkar.

Temizlik kişisel bir konudur. Uygulaması kişiden kişiye değişir Tuvaletten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce eller yıkanmalıdır. Günlük etkinlikler dikkatli yıkanmayı gerektirir Her türlü spor etkinliğinden sonra saçlar dahil bürün vücut yıkanmalıdır.

Temizlik sadece kirlilik belirtilerinin ortaya çıktığı durumlarda yapılması gereken bir uygulama olarak ele alınmamalıdır. Bazı temizlik uygulamaları sürekli ve düzenli olarak yapılmak zorundadır.

Sabah kalkıldığında yüzlerin yıkanması, dişlerin fırçalanması, düzenli banyo yapılması, iç çamaşırı değiştirilmesi vb. uygulamalar örnektir.

Başta kendi sağlığımız olmak üzere başkalarının sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir. Bu söz sadece beden temizliğini değil, Çevrenin temizliğini, kullandığımız her şeyi ve her ortamı temiz bırakmanın önemini de ortaya koymaktadır.

SU; Su ve Sabun önemli temizlik araçlarındandır. Su hayattır, sağlığımızla yakından ilişkilidir. Temizlik için en önemli araçlardan birisidir Vücudumuzun %65-70’i sudur. Kemiklerin yapı taşı olan mineraller içermektedir Organların sistemli çalışmasını sağlamaktadır.

Ancak su kaynakları kısıtlıdır, su kaynaklarının israfından kaçınılmalıdır. Mümkünse aç kapa musluklar kullanılmalı eller yıkandıktan ve temizlik yapıldıktan sonra musluk kapatılmalıdır. Bozuk ve akan musluklar hemen onarılmalıdır. Su temizleme maddesidir. Aynı zamanda içinde bulunan materyaller nedeniyle biriktiği yerlerde kötü görüntülere (yosunlanma) ve mikropların barınmasına neden olur. Suyun içinde ince kum,kil, erimeyen demir tuzları,karbonatlar, bakteriler ve mantarlar bulunur.

SABUN; Sabun temizlik maddesidir, ancak mikropları öldürmez. Uygulanan yüzeylerden kirin sökülerek su ile akıtılıp ayrıştırmasını sağlar. Sabunun kiri çözebilmesi için 22 saniyeye ihtiyacı vardır. sabunlarla deterjan*lar arasındaki başlıca fark, sabunların hayvan*sal ve bitkisel yağlar içermesi, deterjanların ise yağ yerine petrokimya ürünlerinden yapıl*masıdır.

DETERJANLAR; Mikro-organizmaları öldürmek ve gelişimlerini önlemek amacıyla kullanılan kimyasal bileşimlerdir. Kimyasalların reaksiyon gösterebilmesi için belirli bir süreye ihtiyaç vardır. Örnek: Çamaşır suyu (hipo) temizliğin yapılması tuvaletlerde kullanılabilecek etkili yöntemlerden birisidir. En az 15 saniye mikropların ölmesi için bekletilmelidir.

MİKRO- ORGANİZMALAR; Gözle görülmeyen küçük canlılar Bakteriler Virüsler Küfler Mantarlar Parazitler’ dir

Mikroplar en hızlı 15C ile 45C arasında, uygun nem ve rutubet ortamını bulduğunda çoğalır. 1 mikro-organizma uygun ortamda üremeye başladığında yaklaşık 8 saat sonra 17 milyon adede ulaşır.

Tuvaletlerden Bulaşan Hastalıklar: Kolera, Tifo, Dizanteri, Sarılık, İshaller, Paraziter hastalıklar (Tenya, Kıl Kurdu, Kancalı kurtlar)

Genel Temizlik Kuralları Hakkında Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulamak, İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak Günde en az iki defa diş fırçalamak, Her gün saçları taramak ve saçlarımızı sık sık uygun şampuanla yıkamak, En az haftada bir defa banyo yapmak, çamaşır ve giyecekleri sık değiştirmek, Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesmek, Akşamları yatmadan önce ayaklarımızı yıkamak, elbiselerimizi çıkarıp pijama veya gecelik giymek,

Yere düşen bir yiyeceği yememek Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan yememek. Açıkta satılan yiyecekleri tüketmemek. Yanımızda sürekli kağıt mendil bulundurmak. Tuvaletleri temiz kullanmak. Çöpleri çöp kutusuna atmak.

GENEL TEMİZLİK KURALLARI: El ve Tırnak Temizliği ve Bakımı Günlük yaşamda elimiz sürekli kirlenir. Yüzümüze, saçlarımıza tozlar konabilir. Kirli yüzeylere sürtünür ve dokunuruz. Sağlıklı kalmak ve çevresel kirleticilerden korunabilmek için el yıkama en önemli uygulamalardan biridir.

Ellerimizi değişik kirleticilere değdirerek aldığımız, öksürerek ve hapşırarak bulaştırdığımız mini canlılar ellerimizi yıkamayacak olursak ürerler. Bu mikroplar dokunduğumuz yiyeceklere, gözlerimize, burnumuza ve ağzımıza kolayca bulaşırlar

Vücuda giren Mikroplar kolayca üreyerek bir çok hastalığın ortaya çıkmasına yol açabilirler. El yıkama bir toplumu önemli hastalıkların çoğundan korur. Bu nedenle; Yiyecek hazırlamadan önce Tuvalet gereksiniminin giderilmesinden sonra Buruna dokunulduğunda Hayvanlara dokunulduğunda Hapşırıp, öksürdükten sonra Kimyasallarla, elleri kirleten işlerle, boyalarla uğraşıldığında Çöp ve atıklara dokunulduğunda, eller iyice yıkanmalıdır.

Eller yıkanırken ; Yeterli su ve sabun kullanılmalı, eller en az on saniye iyice ovuşturulmalı, parmak araları ovulmalı, tırnak altları iyice temizlenmelidir. Yüzük ve takılar mutlaka çıkartılmalı, sıvı sabun kullanılmalı, sabun temizliğine mutlaka dikkat edilmeli, eller durulandıktan sonra kağıt havlu kullanılmalıdır.

OKUL SAĞLIĞI HİJYENİ KONUSUNDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR

Okul tuvaletlerinin temizliği 1. Okul tuvaletlerinde temizlik çizelgesi bulundurmalıdır. 2. Temizlikler, teneffüs sonlarında paspasla yapılmalı zemin kurutulmalıdır. 3. Gün sonunda genel temizlik dezenfektanlarla yapılmalıdır. 4. Temizliğe uygun kirli ve temiz su için su kovaları bulundurulmalıdır. 5. Tuvaletler ve diğer alanlar için ayrı paspas kullanılmalıdır. 6.Tuvaletlerin iç ve dış ortamında uygun kapaklı çöp kovaları bulundurulmalıdır 7.Tuvalet camlarının açılır ve sağlam olmalı, camlarda sineklik bulundurulmalıdır 8. Temizlik madde ve malzemeleri için ayrı kapalı bölüm bulundurulmalıdır 9. Sıvı sabun, kapalı tuvalet kağıdı, kapalı havlu, çöp kutusu, tuvalet fırçası, aç kapa musluk olmalıdır. 10. Sifonlar sürekli çalışır vaziyette bulundurulmalıdır.

Sınıf, Koridor ve idari bölümlerin temizliğinin yapılması, 11. Her sınıf ve koridorda kapalı çöp kovalarının bulundurulmalıdır. 12. Koridorlar teneffüs sonlarında paspasla temizlenmeli. Zemin kurutulmalıdır 13. Temizlik paspası tuvaletlerde kullanılan paspastan ayrı olmalıdır. 14. Teneffüs aralarında camların açılması suretiyle hava durumuna göre havalandırma yapılmalıdır. 15. Açılan camlarda sineklik olmalıdır 16. Kullanılmayan çatı arası, merdiven altları ve kalorifer daireleri tertipli düzenli ve temiz bulundurulmalıdır. 17. Su depoları temiz ve bakımlı olmalıdır 18. Okul bahçesi temiz ve düzenli olmalı çöp kovaları bulundurulmalıdır 19. Dezenfektan olarak 10 da 1 oranında çamaşır suyunun kullanılması (Kapı kolları metal yüzeyler sınıflar sıralar vbz.) 20. Çamaşır suyu ve kimyasallar birbirine karıştırılmamalıdır. 21. Personelin iş elbiseleri olmalıdır.

Hazırlayan: Aydoğan ORUÇ Kirletilmiş çevreyi temizlemek zordur. Ama kirletmemek ve korumak daha kolaydır. TEŞEKKÜRLER Hazırlayan: Aydoğan ORUÇ