EĞİT 111 EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ VE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN ÖZELLİKLERİ Bölüm VI Prof. Dr. Münire Erden

EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ  Sizce ‘öğretmen’ kimdir ve temel görevleri nelerdir? Öğretmen Formal eğitim kurumlarında öğretim sağlayan kişidir. Eğitim sisteminin en önemli öğelerinden biridir. Yerini hiçbir araç tutamamaktadır. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

Öğretmenin yönetmeliklere göre temel görevleri nelerdir? Verilen dersi okutmak; uygulama ve deneyler yapmak; eğitim-öğretim-yönetim işlerine aktif katılım; öğrencilere kılavuzluk etmek; yasa ve yönetmeliklerle saptanan görevleri yerine getirmek, vs. Öğretim işlerine yönelik görevleri: Yıllık plan hazırlamak. Derslere hazırlıklı girmek. Öğrencileri kişisel çalışmalara yönlendirmek. Zümre öğretmenleriyle işbirliği yapmak. Ödev ve dönüt vermek. Sınavlarda verilen görevleri yerine getirmek. vs. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 3) Eğitim işlerine yönelik görevleri: Nöbet tutmak. Öğrenci kurullarını yönetmek. Eğitimini üzerine aldıkları sınıfın çocuklarının okul içi ve dışındaki durumları ve davranışlarıyla ilgilenmek. 4) Yönetim işlerine yönelik görevleri: Disiplin, eğitim ve yönetim kurullarınca verilen görevleri yapmak. Öğretmenler kurulu toplantısına katılmak. Müdürün verdiği yönetim işlerinde yardımcı olmak. Tebliğler dergisini okumak. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

ETKİLİ BİR ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER  Sizce ‘etkili öğretmen’ kimdir? Öğrencilik yıllarınızda hayatınızı etkileyip sizde olumlu yönde iz bırakan öğretmeniniz hangi niteliklere sahipti? Etkili öğretmen: Uygulanan programın hedefleri doğrultusunda öğrencinin öğrenmesine yardımcı olan öğretmendir. Kişisel ve mesleki niteliklere sahiptir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN KİŞİSEL NİTELİKLER Kişisel nitelikler: Çocuğun okula ve derse yönelik tutumlarını etkiler. Bu niteliklerin eğitim yoluyla değiştirilmesi güçtür. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN KİŞİSEL NİTELİKLER Hoşgörülü ve sabırlı olma Etkili bir öğretmen, çocuklar doğru ve yanlışı seçerken ikileme düşerlerse, ergenlik sürecinde genç olumsuz davranışlar gösterirse, öğrencileri farklı görüşlerde bulunursa, farklı yetenek ve becerilere sahip öğrencileri olursa, sabırla ve hoşgörüyle durumu ele almalıdır. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 2) Açık fikirli, esnek ve uyarlayıcı olma Etkili bir öğretmen, olaylara başkası açısından bakabilir. başkalarının fikirlerine saygı duyar ve yeniliklere açık olur. öğrencilerin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak eğitim programında değişiklikler yapabilir. Vs. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 3) Sevecen, anlayışlı ve esprili olma Etkili bir öğretmen, öğrencilerle olumlu ve destekleyici ilişki kurar. öğrencilere adlarıyla hitap eder. onların kişisel sorunlarıyla ilgilenir. öğrencinin olumlu davranışına odaklanıp bol pekiştireç verir. espri anlayışına sahiptir. vs. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 4) Yüksek başarı beklentisi Öğretmenin, öğrencilerden beklediği başarı ile öğrencilerin başarıları ve akademik benlikleri arasında yüksek ilişki vardır. Etkili bir öğretmen, öğrencini başarılı olacağına inanır ve onları bu doğrultuda destekler. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 5) Cesaretlendirici ve destekleyici olma Etkili bir öğretmen, öğrenciyi öğrenmeye karşı cesaretlendirmeli ve onlara destek olmalıdır. öğrencilerin yeteneklerine güvenir ve onlara saygı duyar. öğrencilerini destekleyerek onların kendilerine güvenmelerini ve akademik benliklerinin gelişmesini sağlar. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN MESLEKİ NİTELİKLER Genel kültür Etkili bir öğretmen, içinde yaşadığı toplumun kültürel özelliklerini bilmelidir. öğrencilerin yerel kültürünü bilip onları inanç ve değerler doğrultusunda yönlendirmelidir. Örneğin: kan davası güncel olayları bilmelidir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 2) Konu alan bilgisi Etkili bir öğretmen, verdiği dersin konularını iyi bilmeli ve konu alanındaki gelişmeleri takip etmelidir. öğrencilerden gelen soruları yanıtlamak için gerekirse araştırma yaparak bilgisini geliştirmelidir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN 3) Mesleki beceri ve yeterlilikler Öğretim sürecini planlama İyi bir ders planının giriş, gelişme ve değerlendirme olmak üzere üç aşaması vardır. Giriş Öğrencinin dikkati yeni öğrenilecek materyal üzerine toplanır. Hedefler verilip, konuyla ilgili ön bilgiler hatırlatılır. Gelişme Yeni kavram ve fikirler sunulur. Hedefler doğrultusunda davranış değişikliği yaratılır. Değerlendirme Hedeflere ulaşma derecesi saptanır ve öğrenme eksikleri giderilir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Çeşitlilik getirebilme Etkili bir öğretmen, sınıf ortamını ve kendini tekdüzelikten kurtarması gerekir. sınıf ortamında, ödev türlerinde, öğretim yaklaşımında ve materyallerinde açık ve yaratıcı olmalıdır. Öğretim sürecini etkili kullanma ders saatini etkili kullanarak öğretim hedeflerine ulaşır. akademik öğrenme süresini uzatmak için derse planlı ve zamanında gelir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Katılımcı öğretim ortamı düzenleme Etkili bir öğretmen, öğrencinin öğretim sürecine aktif katılımını sağlar. öğrencinin aktif katılımını sağlayacak yöntem ve teknikleri kullanıp öğrenciyi düşündürmeye çalışmalıdır. Öğrenci gelişimini izleme öğrencilerin anlama ve kavrama düzeylerini dikkatle izler, eksikliklerini giderir ve başarılarını ödüllendirir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Tartışma: Aşağıdaki durumlardaki öğretmeni hangi yönlerden sorgulardınız? (Kişisel ve mesleki niteliklere göre tartışınız.) Ali, kendini derse veremiyor ve ders sırasında sürekli dışarısını seyrediyor. Mine, öğretmen kendisine soru yönelttiği zaman ödü kopuyor. Sınıf genelinin Türkçe dersindeki dönem sonu başarısı 52’dir. Sınıf 6A: Dışardan bakan bir gözlemci sınıfta silgiyle oynayan, dışarısını izleyen, birbirlerine not yazıp atan öğrencileri görüyor. Ahmet kompozisyon yazmayı hiç sevmiyor. Çünkü öğretmeni her yazdığı kompozisyona “Yine kötü yazmışsın.’’ diye yazıyor. Gül, nedense dersde bir türlü kendisini rahatca ifade edemiyor ve öğretmen her soru sorduğunda kekeliyor. Bu da onun motivasyonunu olumsuz yönde etkiliyor EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN ÖZELLİKLERİ  Sizce öğretmenlik bir meslek mi? Meslek ise, meslek kavramını tanımlayınız.  Sizce hangi ölçütler onu meslek kategorisinde yer almasını rol oynar? ‘Meslek’ nedir? Ne zaman ortaya çıkar? Yaşamsal etkinlik olgusudur. Sosyal, ekonomik, teknolojik yapının gerektirdiği iş bölümü, bireyin ilgi ve kabiliyetleri, sosyal etkinliklere katılma gereksimi, ve bireyin sosyal ve ekonomik yaşamda sorumluluk yüklenmesi neticesinde ortaya çıkar. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN ‘Profesyonel Meslek’ nedir? Özel uzmanlık bilgi ve becerisini içeren, uzun ve yoğun bir akademik çalışma, ve belirli özel formasyon gerektiren ileri düzeyde ve statüde bir meslektir ‘Öğretmenlik Mesleği’ nedir? Eğitim sektörüyle ilgili olan sosyal, kültürel, ekonomik, bilimsel, ve teknolojik boyutlara sahip, alanda özel uzmanlık bilgi ve becerisini temel alan akademik çalışma ve mesleki formasyon gerektiren, profesyonel statüde uğraşı alanıdır. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

MESLEKLEŞME KOŞULLARI Tanımlanmış bir Alanda Hizmet Verme Her mesleğin kendine özgü belirli bir hizmet alanı vardır. Öğretmenin uğraş alanı belirlidir. Öğretmen, program çerçevesinde bilgi ve beceri kazandırır. planlı etkinlikleri okullarda gerçekleştirir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Uzmanlık Bilgisi - Örgün Eğitimden Geçme Profesyonel meslekte örgün eğitimden geçip mesleki bilgi ve becerileri kazanmak gerekir. Öğretmenlik mesleğinin icra edilebilmesi için öğretmenin, uzmanlık bilgisine, öğretmenlik meslek bilgisine (kuram ve ilkeler), toplumsal kültüre sahip olması gerekir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Mesleki Kültüre Sahip Olma ‘Mesleki kültür’: meslekle ilgili değerler, normlar, semboller Öğretmenlik mesleğinde, öğretmenlerin giyim tarzları ve davranışları mesleki kültürün bir ürünüdür. Giriş Denetimi Her mesleğe kabul için belli ölçütler vardır. Girişin en önemli şartı diplomadır. Ülkemizde, mesleğe girişi MEB’ı denetler. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Meslek Ahlakı Meslek sahibi bireylerin, mesleğin gerektirdiği değerlere sahip olması gerekir. Bu, saygınlığı artırır. Öğretmenlik mesleğinde, öğretmenin derse zamanında girip çıkması, öğrencilere eşit davranması, özel ders vermemesi, vs. gerekir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN Meslek Kuruluşları Her meslek, üyelerinin çıkar ve haklarını korumak, sorunlarını dile getirmek için örgütlenir. Öğretmenlik mesleğinin toplum içerisinde yönlendirilmesinde güçlü örgütler önemli rol oynar. Toplumca Meslek Olarak Tanınma Bir mesleğin toplumda herkes tarafından kabul görmesi meslekleşmenin en önemli koşullarında biridir. Toplumun desteğini alma mesleğin gelişimini sağlar. Öğretmenlik mesleği, gelişmiş ülkelerde profesyonel bir meslek niteliğine kavuşmuştur. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

ÖĞRETEMENLİK MESLEĞİNİN KENDİNE ÖZGÜ ÖZELLİKLERİ Öğretmenlik tüm ülkelerde en yaygın olarak görülen mesleklerden biridir. Öğretmenlerin büyük bir kısmı devlet memurudur. Öğretmenlik mesleğini daha çok toplumun alt sınıflarından gelen bireyler seçmektedir. Öğretmenlik mesleğinin geliri düşüktür. Öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü çok yüksek değildir. Mesleği değiştiren ve terk edenlerin oranı yüksektir. Öğretmenlik mesleğini genellikle kadınlar tercih etmektedir. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN

TÜRKİYE’DE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN DURUMU Türkiye’de, Osmanlı geleneği ve devletçi yapısından ötürü, cumhuriyetin ilk yıllarında öğretmenlik mesleği saygın meslekler arasındaydı. Bu dönemde öğretmenlerin toplumsal statüleri yüksekti. Toplum lideri ve herşeyi bilen kişi konumundaydılar. 1970’li yıllardan sonra, hızlı toplumsal değişme ve sanayileşme, meslekteki saygının gerilemesine sebep oldu. 2000’li yıllardan sonra meslekteki itibar, devlet memurluğunun değer kazanmasıyla, eğitim fakültelerini tercih eden öğrenci sayısının artmasıyla, özel okulların hızla artmasıyla, eğitime önem veren veli gurubunun olmasıyla değer kazanmıştır. EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ PROF. DR. MÜNİRE ERDEN