SOĞUK ZİNCİR

SOĞUK ZİNCİR Aşıların üretildiği andan uygulandığı ana kadar etkinliğini kaybetmeyecek şekilde muhafaza ve sevkiyat sistemine soğuk zincir denir. Üç unsur içerir; Personel Ekipman Prosedürler

Personel ; Ekipmanları kullanır ve bakımını yaptırır. Ekipman; Aşıların güvenli korunması ve taşınmasını sağlar Prosedürler; bağışıklama ve dağıtım için gerekli olan işleyiş prosedürleridir.

Unutmayın! Tüm aşı ve sulandırıcılar +2°C ile +8°C arasında saklanmalıdır.

ÖZELLİKLE +4°C’de KALMASI SAĞLANMALIDIR. KULLANILAN AŞILAR ETKİN DEĞİLSE % 100 AŞILAMA HIZLARINA ULAŞILSA BİLE BAĞIŞIK BİR TOPLUM OLUŞTURMA HEDEFİNE ULAŞILAMAYACAKTIR.

Aşıların sıcaklık hassasiyetleri Oran Aşı OPV Kızamık, KKK, IPV, BCG,Suçiçeği DBT, DaBT-IPA-Hib,(5’li karma) DaBT-IPA,Kuduz Aşısı KPA,DT, Hib,PPD, Td, TT, HepB, Hep A

Aşıların donma hassasiyetleri Oran Aşı Hep-B –Hepatit A Td,TT,DT(tüm antiserumlar) KPA,PPD,Grip Aşısı DBT,DaBT-IPA-Hib,(5’li Karma)DaBT-IPA ,Kuduz Aşısı Kızamık, KKK, Hib (liyofilize), BCG, OPV, Suçiçeği Sağlık kurumlarında dondurulamaz

…..ve son kullanma tarihini kontrol etmeyi ve izlemeyi unutmayalım Işık hassasiyetleri BCG PPD KKK Kızamık Suçiçeği Ultraviyole ve Fluorosan (Neon) ışıklara karşı …..ve son kullanma tarihini kontrol etmeyi ve izlemeyi unutmayalım

Çok dozlu liyofilize(sulandırılan)aşılar BCG aşısı sulandırıldıktan sonra (+2)- (+8) 0C de ve karanlıkta korunmak şartıyla 6 saat içinde Çok dozlu Kızamık ve Kızamıkçık aşısı sulandırıldıktan sonra (+2)-(+8) 0C de ve karanlıkta korunmak şartıyla 4 saat içinde kullanılmalıdır. Tek dozlu liyofilize aşılar Tek dozlu Hib ve KKK aşısı sulandırıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır.

Aşıların termostabilitesi ve VVM (Aşı Flakon İzlemcileri) Aşıların termostabiliteleri göz önünde bulundurularak, ısıya maruz kalma sürelerini belirlemek için aşı flakon izlemcileri kullanılmaktadır. (OPA)

Flakon ısı izlemcileri (VVM)

Donma geri dönüşümsüz olarak bazı aşıları etkilemektedir TT, DT, Td, DBT, DaBT-IPA-Hib (5‘li karma) Sulandırılmış olan aşılar Hepatit B, Hepatit A KPA, Grip Aşısı Bu aşıları dondurmayınız!!!

Donma testi nasıl yapılır Uygulanışı Donmuş bir kontrol aşısı hazırlayın: test edeceğiniz aşılarla aynı tür ve aynı üreticinin bir başka donmamış flakonunu alınız ve bunu dondurarak ( -10ºC`de 10 saat) kontrol flakonu yapınız.  Bu flakonu daha sonra çözmeye bırakınız ve üzerini iyice işaretleyiniz. Test edeceğiniz örneği alınız. Her iki aşı flakonunu elinize alınız ve 10-15 sn. dikkatlice sallayınız. Her iki flakonu da düzgün bir alana dik bir şekilde bırakınız. Aşı flakonlarını 10-15 dakika süre ile karşılaştırınız. Her iki aşı flakonunu ışık karşısında çökme hızı açısından karşılaştırınız. Test ettiğiniz aşı daha homojen ve çökme hızı daha yavaşsa, test ettiğiniz aşı muhtemelen donmamıştır. Çökme hızı kontrol flakonunuz ile aynı veya daha fazla ise test aşınız donmuştur, bu aşıyı imha ediniz.  

Buz akülerinin terletilmesi Buz akülerini bir masaya veya düz bir ortama sıra ile diziniz. Birbirlerine uzaklıkları en az 5 cm olmalıdır. Buz akülerini çalkalandıklarında buz parçalarının birbirine çarpma ve suyun içinde yüzme sesi duyulana kadar terletiniz.

Aşıların donmasını engellemek için Günde en az 2 kez termometreyi kontrol et ve kaydediniz Donmaya hassas aşıları evaporatörden uzağa yerleştiriniz. Günün en soğuk saatlerinde termostatı +2°C`ye ayarlayınız. Elektrik kesintilerinden sonra termostat ayarlarını artırmayınız.

Soğuk zincir ekipmanları Soğuk Hava Depoları, Buzdolapları ve derin dondurucular, Uzun ömürlü ve askılı aşı nakil kapları, Buz aküleri, Termometreler, Sürekli ısı kaydediciler

Buzdolapları ve derin dondurucular Aşılar, sulandırıcılar ve buz aküleri yalnızca kendilerine tahsis edilmiş bir buzdolabında saklanmalıdırlar, Aşıları buzdolabının kapaklarında saklamayınız. Kapaktaki sıcaklık buzdolabının ısısına göre daha sıcaktır ve buzdolabının kapısı açıldığında oda sıcaklığına daha fazla süre maruz kalırlar.

Buzdolabının konumu Buzdolabı, sağlık kuruluşunda bütün kenarlarından hava sirkülasyonu olacak ve güneş ışığını doğrudan almayacak şekilde konulmalıdır. Buzdolabının arkası ile duvar arasında en az 10 cm. açıklık olmalıdır. Mevsim değişikliklerine bağlı olarak oda ısısının, buzdolabının iç ortam ısısını etkileyebileceği unutulmamalıdır. Soba ve kaloriferden uzak olmalıdır.

Buzdolabı kullanımı Aşı Dolabı Olarak Buzluk ve Alt bölümü ayrı olan çift kapılı no-frost buzdolapları tercih edilmelidir. Sadece ihtiyaç duyulduğunda dolabın kapısını açın ve bu uyarıyı dolabın dış kapısına yazınız. Buzdolabının ısısını günlük olarak en az iki kez kontrol edin ve kaydediniz.Her açıldığında ısısını kontrol edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Her buzdolabı için bir ısı izlem çizelgesi bulundurunuz. Aşı bulundurulan her buzdolabında sürekli ısı kaydı yapan cihaz bulundurunuz.

Buzdolabı kullanımı Buz akülerini dondurucu bölümde dondurunuz ve muhafaza ediniz.(24 saat) Tüm aşı ve sulandırıcıları soğutucu bölümde muhafaza ediniz. Aşı kutularını aralarında hava akışı kolay olacak şekilde istifleyiniz. Donmaya hassas olan aşıları buzluk bölümünden uzakta tutmaya özen gösteriniz.

Buzdolabına Aşı yerleştirirken dikkat edilecek hususlar Buzdolabı kullanım klavuzu dikkatle incelenerek soğutmanın hangi bölümden yapıldığı ,daha soğuk ve daha sıcak rafların hangisi olduğu mutlaka öğrenilmeli . Aşı yerleşimi buna göre düzenlenmelidir. Donmaya hassas olan aşılar buzdolabının soğutucu kısmından uzakta tutulmalıdır. Aşılar orijinal kutularının içerisinde saklanmalı ve buzdolabının duvarı ile temas ettirilmemeli.

ÜSTTEN SOĞUTMALI BİR BUZDOLABINDA Üst Rafına:OPA,BCG,KKK, KIZAMIK,KIZAMIKCIK AŞILARI , Meningokok Aşısı, Suçiçeği aşısı. Orta Rafına:DaBT-IPA-Hib, DaBT-IPA,Kuduz Aşısı Alt Rafına:KPA, Hep B, Hep A,Td,DT,PPD Solüsyonu, Grip Aşısı ve Sulandırıcılar ve Tüm Anti Serumlar. En alt kısma (sebzelik) dolap ısısını sabit tutmasına yardımcı olmak için su şişeleri yerleştirilmeli.

Aşı yerleştirilmesinde, miadı yakın olan aşıların ön kısımda bulunmasına dikkat edilmelidir.

Buzdolabının ısısını ayarlamak +8°C ‘nin üzerinde seyrediyorsa:Buzdolabı kapağının kapandığından emin olunuz. Kapının contaları deforme olmuş olabilir. Buzluktaki karlanma 0,5 cm’yi geçmiş olabilir.Çözdürülmeli Buzdolabının termostatını daha soğuk ayara getirilmelidir. Halen ısı düşmüyorsa tamir ettirilmeli veya yenisi alınmalı. Elektrik kesintisinden sonra buzdolabı termostatı daha yüksek ayara getirilmemeli.Donmaya hassas olan aşılar donabilir.

+2°C ‘nin altında seyrediyorsa:Buzdolabının ayarı daha sıcak ayara getirilmeli. Buzluk kapağının uygun kapanıp kapanmadığı kontrol edilmeli Buzdolabında bulunan su şişelerinin sayıları artırılmalıdır. Donmaya karşı hassas aşılar (çalkalama testi ile)kontrol edilmelidir.Donmuş ise derhal imha edilmelidir. Donma , aşılar hafif ısı artışından daha zararlıdır.

Donma izlemcileri Elektronik çalışan donma izlemcileri de mevcuttur. Bunlar da geri dönüşümsüz olarak çalışırlar. Ekranda bulunan √ işareti aşının iyi korunduğunu, X işareti ise donmaya maruz kaldığını belirtmektedir.

Uzun süre kayıt özellikli termometreler (akıllı termometre) History mode Mevcut saat / Isıya maruziyet Soğuk zincir kırılmaları Günler / 30 gün Mevcut / maruz kalınan ısı Soğuk zincir kırılması uyarısı Ayar düğmesi Okuma düğmesi

Aşı nakil kaplarının hazırlanması Aşı seansının yapılacağı veya gezici aşılama hizmeti planlandığı gün sabah, gerekli olan tüm buz akülerini buzluktan çıkarın. Buz akülerini uygun şekilde terletin. Buz akülerini uygun şekilde kurulandıktan sonra aşı nakil kabının içine yerleştirin.

Aşı Nakil Kaplarında donmayı önlemek için Buz aküleri ile flakonların arasında mutlaka kalın bir karton kullanın

Aşı nakil kaplarının hazırlanması Aşı ve sulandırıcılarınızı aşı nakil kabının orta kısmına yerleştiriniz. Donmaya karşı hassas olan aşılarınızı buz aküleri ile direk temas etmeyecek şekilde yerleştirilmiş olduğundan emin olunuz. Aşı flakonlarının yanına mevcutsa donma göstergesi koyunuz ve uzun ömürlü aşı nakil kaplarının üst kısımlarına da buz aküleri yerleştiriniz.

Buz aküleri Buz akülerini kullandıktan sonra her seferinde suyunu doldurup boşaltmayınız. İçerisindeki suyu tekrar tekrar dondurabilirsiniz. Buz akülerinizi kullanmadan önce terletmeyi unutmayınız

Sulandırılmış olan aşılarınızı aşılama seansı sonunda imha ediniz…!

Soğuk zincir sorumlusunun görevleri İlçe Soğuk zincir sorumlusu: Aile Hekimlerinin aylık olarak belirlediği aşı, serum, enjektör ve enjektör atık kutusu ihtiyacını ve rezerv* stokok il soğuk zincir sorumlusundan soğuk zincir kurallarına uygun olarak eksiksiz teslim almak .Girişini yapmakAldığı aşı, serum v.s.’leri soğuk zincir kurallarına uygun olarak ASM ‘lere dağıtımını yapmak.

İlçe soğuk zincir sorumlusu Kendi deposundaki ve ASM’lerdeki aşılardan ve soğuk zincir malzemelerinin lojistik durumunu bilmek.İhtiyaçlarını zamanında tespit etmek ve temin yoluna gitmek. Aylık olarak gelen Form 013’lerdeki aşı stokları ile ilgili bilgileri izlemek ve değerlendirmek. İlçe aşı sorumlusu ile birlikte kurumların denetimine katılmak, soğuk zincir uygulamalarını yerinde görmek, personelin bu konudaki bilgisini değerlendirmek, yetersiz olduğu konularda hizmet içi eğitimlere katılmaktır.

ASM’lerseki soğuk zincir sorumluları Her türlü aşı , serum, enjektör eksiksiz soğuk zincir kurallarına uygun olarak teslim almak girişini yapmak . Aile hekimliğindeki soğutucularındaki ve sağlık evlerindeki soğuk zincir malzemesinin lojistik durumu hakkında bilgi sahibi olmak. İhtiyaçları zamanında tespit etmek ve temini yoluna gitmek. Aşı stok kayıtlarını düzenli tutmak aylık Form 013’lerdeki stoklar hakkında bilgileri izlemek ve değerlendirmek. ASM sorumlusu ile birlikte sağlık evlerinin denetimine katılmaktır.

Aile hekimleri ve aile sağlığı elamanları GBP’nin belirlenen hedeflere uygun olarak yürütülmesinden Toplum Sağlığı Merkezine karşı sorumludur. TSM’ler tarafından denetlenirler.

Aşı ihtiyacı talep edilirken İl deposunda 3 aylık ihtiyaç artı rezerv stok İlçe deposunda 1 aylık ihtiyaç artı rezerv stok ASM deposunda 1 aylık ihtiyaç artı rezerv stok olarak istenmelidir. *Rezerv stok nedir: İlde 1 aylık aşı, İlçede 1 haftalık kullanılacak aşı kadar .(Aşı dağıtımında oluşabilecek sorunlar için)

Bağışıklama konusunda tüm uygulamalar 2009/17 sayılı Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi’ne uygun şekilde yapılmalıdır.

Web sitemiz http://aile.tsm.gov.tr/ah/ EĞİTİM SUNUMLARIMIZ ÖN TEST ve SON TEST SONUÇLARI EĞİTİM SONUNDA SİTEMİZDEN YAYINLANACAKTIR