Sera Yapım Tekniği HAZIRLAYAN Ürün Planlama Sorumlusu Hakan TANRIVERDİ İst Ağaç ve Peyzaj A.Ş Peyzaj Mimarı Tel: 0533 212 94 45

Ülkemizde, artan nüfusun yeterince beslenebilmesi ve iyi bir gelir düzeyine ulaşabilmesi üretimin arttırılmasına bağlıdır. Bu da sanayileşmeyle birlikte tarım sektöründeki gelişmelerle mümkündür. Günümüzde, toprak, hava, su kirliliği ve bunların giderek tükenmesi, tarımın da gerilemesine neden olmakta, buna bağlı olarak sağlıksız ve kalitesiz üretim artmaktadır. Ayrıca dünya pazarlarının besin maddelerine olan talebi üretimimizin de dış pazarlara yönelmesini zorunlu kılmaktadır. Bu yüzden tarımsal üretimin arttırılması ve geliştirilmesi için bir takım önlemler alınması gerekir. Bu önlemlerden birisi de ülkemiz iklim koşullarında, kaliteli ve sürekli üretimi mümkün kıldığı için sera işletmeciliğidir. Seralar genel anlamda iklimle ilgili çevre koşullarına bağlı kalınmadan bütün bir yıl boyunca, ekonomik olarak taze sebze ve çiçek yetiştirme olanaklarının yaratıldığı yapılar olarak tanımlanmaktadır . Türk Standartları Enstitüsünün belirlemiş olduğu Sera Standartlarında ise sera; iklimle ilgili çevre koşullarına tamamen veya kısmen bağlı kalmadan, gerektiğinde; sıcaklık, nem, ışık ve havalandırma gibi faktörler kontrol altında tutularak bütün yıl boyunca çeşitli kültür bitkileri ile bunların tohum, fide ve fidanlarını üretmek, bitkilerini saklamak, sergilemek amacıyla cam, plastik vb. ışık geçirebilen maddelerle kaplanarak değişik şekillerde inşa edilen yüksek sistemde bir örtü altı yetiştiriciliği yapısı olarak tanımlanır.

Sürekli gelişmekte olan Dünyamızda, seracılık çevresel boyutta ele alınması gereken çok önemli bir tarımsal faaliyettir. Ülkemiz 200 bin dekardan fazla sera alanına sahiptir. Seraların en fazla kimyasal kullanılan tarımsal faaliyetlerin başında geldiği düşünülecek olursa, seracılığın çevresel boyutunun nedenli önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bilinçsizce yapılan seracılık, kullanılan ilaç ve kimyasal gübreler nedeniyle büyük oranda toprak kirliliğine ve dolayısıyla su kirliliğine sebep olmaktadır. Genel anlamda herhangi bir plan ve proje kapsamında, gerekli statik ve mukavemet hesapları yapılmadan, demirci ustaları tarafından inşa edilmeye çalışılan seralarda yapı elemanlarının seçimi ve projelendirilmesinde de çok büyük hatalar yapılmaktadır. Serayı daha ucuza mal etmek amacıyla mühendislik bilgilerini göz önüne almadan, projesiz olarak kurulan seralar gereksiz malzeme kaybına ve uzun vadede daha büyük masraflara ve zararlara neden olmaktadır.

Serada Bitki Yetiştirmenin Yararları Yetiştirme devresi uzatılarak, yıl içinde yetiştirilen kültür bitkisi sayısının artması yanında , belirli alanlardan yaralanma olanakları da artar. Pazara sürekli mal çıkarma olanağı vardır. Birim alandan yüksek verim almanın yanında ürün niteliği de yükselir. Tarımsal işletmelerde görülen mevsimlik iş gücü kullanımı sera ile düzenli ve sürekli hale getirilir. Seranın üretimi için gerekli olan materyallerin imalatı için yeni sanayi kolları ortaya çıkar

Örtüaltı yetiştiriciliği oldukça geniş kapsamlı ve çevre koşullarının olumsuz etkisini kısmen veya tamamen ortadan kaldırarak bitkisel üretim yapmaya yarayan alçak veya yüksek sistemler olarak tanımlanabilir. Örtüaltı yetiştiriciliğini dört ayrı sınıfta inceleyebiliriz. Yüzeysel örtüler: Örtü altı yetiştiriciliğinde malçlama, yüzeysel örtüler, yastıklar şeklinde yapılan ve kısa veya uzun süre bitkilerin üstünü kapatan ayrıca tüm tarımsal işlemlerin dışardan yapıldığı sistemlerdir. Alçak Tüneller: Yerden yüksekliği 1 metreye kadar olan bu örtüler havalar ısınınca ve bitkiler belirli yüksekliğe ulaşınca kaldırılır. Tarımsal işlemlerin hepsi örtü dışından yapılır. Yüksek Tüneller: Örtüaltı yetiştiriciliğinde insanın içerisine rahatça girebileceği tarımsal mekanizasyona olanak sağlayan ancak ısıtma ve havalandırma sistemleri olmayan dar ve yarım daire kesitli yapılardır. Seralar: Tüm iklim elemanlarının denetimine olanak sağlayacak yapılardır.

ALÇAK TÜNEL

YÜKSEK TÜNEL Yüksek tüneller alçak tünellerle seralar arsında geçiş şekli olarak ortaya çıkmaktadır. Yüksek tünellerin yararlı yönü hemen bütün yıl kullanma olanağının olmasıdır. Bunların kapısının olması ve havalandırma nedeniyle bitkiler için iyi bir ortam sağlarlar. Ayrıca ısıtma ve yağmurlama sulamada yüksek tünellerde yapılabilir.

SERALAR Seraların sınıflandırılması: Büyüklüklerine Göre Seralar Büyük seralar 1000 m2 boy:50-100 m arası Orta seralar 100-1000m2 arasında boyları 25-50 m arası Küçük seralar 100m2 den küçük boyları 2-20 m arası Kuruluş Şekillerine Göre Seralar Hoby seraları Araştırma seraları Blok seralar Yüksek teknolojili seralar

Sıcaklıklarına Göre Seralar Sıcak seralar 20-24 oC Ilık Seralar 10-20 oC Soğuk seralar (ısıtma yapılmaz ılıman bölgelerde) Çatı Şekillerine Göre Seralar Basit Çatılı Beşik Çatılı Yuvarlak Çatılı

YÜKSEK TEKNOLOJİLİ SERALAR SEBZE ÜRETİM SERALARI -Kontrollü üretime uygun teknoloji Yüksek hacim, yüksek konfor -Otomatik iklim Bol ışık, yüksek fotosentez -Yüksek verim, yüksek standart -Yüksek ihracat kalitesi -Yüksek havalanma oranı -İyi yalıtım enerji tasarrufu -Dengeli nem kontrolü -Üretim mevsimini planlama olanağı -Minimum hastalık riski -Virüssüz yetiştirme ortamı  

ARAŞTIRMA SERALARI Üniversiteler ve Araştırma Enstitüleri için tam donanımlı Araştırma ve Deneme Seraları - Üretim istasyonları için özel amaçlı seralar -Vakıflar, Özel İdareler ve kurumlar için Demonstrasyon ve  Eğitim Seraları

HOBİ SERALARI -Evlerde, Villalarda, yazlıklarda kurulabilir -Oteller için çiçek bakım seraları -Teraslarda, Verandalarda kurulabilecek -Amatör Sebze ve çiçek yetiştiriciliği için

BLOK SERALAR

RÜZGAR YÜKÜ      : 100-120 kg/m2 KAR YÜKÜ              :  25-50 kg/m2 BİTKİ YÜKÜ            : 15 kg/m2 AKSESUAR YÜKÜ  :   7 kg7m2

ÇATI ŞEKİLLERİNE GÖRE SERALAR

> Çok dengeli

Sera Planlama İlkeleri Bireysel bir seranın taban alanının 500-600 m2 den küçük olmaması ve genişliğinin de 9-12 m arasında olması önerilir. Seracılık işletmelerinde uygulanabşilecek en uygun çatı genişliği cam örtülü seralarda 9-12 m plastik örtülülerde ise 6-9 m arasında olması önerilir. Sera uzunluğu tarım işçiliği açısından 30-60 m arsında olması gerekir. Sera çatısının eğiminin güneş ışınları kaybını azaltmak amacıyla artırılması sakıncalıdır. Seraların uzun ekseninin doğu-batı yönünde yerleştirilmesi kışın güneş enerjisinden yaralanmayı artırır.,

Sera içindeki bitki sıralarının kuzey-güney yönünde düzenlenmesi bütün bitkilerin eşit güneş ışığından faydalanmasını sağlayacaktır. Rüzgardan korunma amaçlı sera çevresinde yapay rüzgar kıranlar oluşturulmalı zamanla bunlar yerini ağaçların oluşturduğu rüzgar kıranlara devretmelidir. Kar yağışları göz önünde bulundurularak seranın statik ve mukavemet hesapları iyi yapılmalıdır. Sera içinin düzenlemesinde bitkilerin yerleştirilmeleri ve çalışma işlevselliğine dikkat edilmelidir.