SPOR ve REKREASYON Arş. Grv. Sinan YILDIRIM Hacettepe Üniversitesi, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu SBR 129 Spor Bilimleri ve Rekreasyon, 2012

Öğrenme Hedefleri Rekreasyon, serbest zaman, boş zaman kavramlarını tanımak Rekreasyon çeşitlerini tanımak Rekreasyonun ekonomik boyutunu tanımak Liderlik yöneticilik kavramlarını tanımak Oyun nedir?

Leisure Nedir? Zaman: Asla geri döndürülemeyen.. Leisure Time: Kökü Fransızca löisure’dan gelir. Türkçe karşılığı serbest zamandır. Leisure, sınırların olmadığı, seçmekte özgür olduğumuz zaman, sosyal görev ve sorumluluklardan kalan zamandır (Torkildsen, 2005).

İşten arta kalan zamandır (Para için çalışılmaz) Yaşamsal gerekliliklerin dışındaki zaman Sınırlamaların olmadığı, özgürce seçim yapılabilen zamandır.

Rekreasyon nedir? Latince Recreatio: yenilenme, yeniden yaratılma veya yeniden yapılanma anlamına gelir Türkçe: Serbest zamanları değerlendirmedir. Kraus 1998’e göre, kişiyi zorunlu iş ve etkinliklerden kalan zamanda rahatlamak için fırsat sağlayan, dinlendiren ve eğlendiren faaliyetlerdir.

Gönüllü katılım Eğlence Dinlenmek Yenilenmek Yaşam kalitesini arttırmak

Rekreasyon Sınıflandırmaları Rekreasyonel etkinliklerin farklı kriterlere göre çeşitli şekillerde sınıflandırılması mümkündür. Bu çalışmada, "kentsel rekreasyon, terapatik rekreasyon, turizm rekreasyonu, kampüs rekreasyonu ve açık alan (outdoor) rekreasyonu" olarak sınıflandırılmıştır.

Kentsel Rekreasyon Özel kuruluşların ve yerel yönetimlerin faaliyetleri bireylerin aktivitelere ve programlara ulaşmaları, katılmaları için cesaret verir (Torkildsen, 2005). Park rekreasyonu "oyun, gezi, eğlence vb parklar" Okul temelli rekreasyon Özel guruplarda rekreasyon "yaşlılar, çocuklar, engelliler " (Human Kinetics, 2006) Fitness merkezleri, yüzme havuzları, spor salonları, hanımlar lokali vb..

Terapatik Rekreasyon Engelli bireylerin serbest zaman ihtiyaçlarını karşılayabilmek için onlara danışmanlık, tedavi ve eğitim veren alandır . (Jenkins, 2004)

Turizm Rekreasyonu Rekreasyonel turizm, insanların serbest zamanlarında, tek düzelikten kurtulmak için yaşadıkları alanlardan geçici bir süreliğine uzaklaşarak katıldıkları etkinliklerdir. Yelken Sörf ve Rüzgar sörfü Kayak Balıkçılık Rafting Olimpiyatlar gibi büyük spor organizasyonları vb. (Jennings, 2007)

Kampüs Rekreasyonu Üniversite içerisinde öğrencilerin, idari ve akademik personelinin katıldığı etkinliklerdir. Üniversite içerisindeki spor kulüpleri, öğrenci toplulukları, sağlık kültür ve spor daire başkanlıklarının faaliyetlerini kapsamaktadır. (Human Kinetics, 2006)

Açık Alan (Outdoor) ve Macera Rekreasyonu Sınırlı kaynakların olduğu büyük toprak ve su alanlarının kullanıldığı çeşitli aktiviteleri kapsamaktadır. Serbest zamanlardaki artış ve kentsel yaşamdan doğaya kaçma isteği ile açık alan etkinliklerine talep artmaktadır. Dağcılık, trekking, kaya tırmanışı, dağ bisikleti, orientring, yamaç paraşütü, rafting vb. (Seeley, 1973)

Rekreasyon, Spor ve Ekonomi Günümüz de spor ve ekonomi birbirini tamamlayan hatta birbirinden ayrı düşünülemeyen öğeler durumundadır. Sanayi devriminden sonra insanların ekonomik yönden gelişmeleri, daha fazla boş zaman bulabilmeleri, büyük yarışmalar, sporun eğitimdeki yönü sporun günlük yaşamdaki gerekliliği ve son yıllarda iletişim alanında görülen teknolojik gelişmeler sporu bugün başlı başına bir sanayi haline getirmiştir. (Çelik, 2006)

Ticari sporda statü sembolü malzemelerin vurgulandığı ve yüksek oranlarda tüketime gereksinim duyulan kültürel yapının gelişimi muhtemeldir. Bu elde ettiğimiz her şey sporda pazarlama ve satış ile birleşir: atletlerin (isimleri, imzaları ve imajları dahil), ticari mallar, takımların isimleri ve logoları… (Coakley; 2001)

Spor endüstrisine konu olan mal ve hizmetler değerlendirildiğinde; Kapalı ve açık alan spor tesisleri ( Spor salonları, Doğal/Sentetik futbol sahaları, Tenis kortları, Atletizm ve Koşu pistleri, Golf sahaları, Oyun Bahçeleri…) Alt yapı ve zemin uygulamaları için malzeme ve ekipmanlar, Spor tesisleri, Çevre düzenleme işleri (Oturma yerleri, çit, seyirci giriş ve gişe sistemleri, soyunma  odaları ticari üniteler...) Özel spor ve dinlenme tesisleri Spor malzemeleri Spor giyim Fitness ve kondisyon aletleri Spor sağlık makine ve ekipmanları……

Yukarıda ifade edilen mal ve hizmetler değerlendirildiğinde diğer sektörlerle oluşan yakın ilişki de göze çarpmaktadır. Spor endüstrisine konu olan mal ve hizmet sayısının artması ve bu hizmetlerin tüketimi sırasında özellikle seyir ürünlerinin sunumuyla spor, birçok alanla ilişkili hale gelmiştir. (Çağlarırmak, Uslu, 2004)

Rekreasyon, Spor ve Oyun Huizinga oyunu ‘özgür olarak katılınan, ancak, emredici kurallara uygun biçimde belirli bir zaman ve mekan sınırları içinde gerçekleştirilen, amacı olan, gerilim ve sevinç duygusuyla ‘alışılmış yaşamdan başka türlü olmak’ bilincinin eşlik ettiği iradi bir eylem ve etkinlik’ olarak tanımlıyor. (Huizinga, 1995)

OYUNU OLUŞTURAN UNSURLAR Oyun, özgür yani gönüllü bir eylemdir, Zorunluluk içermeyip istendiği zaman ihmal, iptal edilebilir, Keyfekeder bir şekilde gerçekleştirilen bir eylemdir. Özgürlüğün uzantısı olarak, gündelik veya asıl hayat dışında gerçekleşir (Huizinga; 1995)

NEDEN OYNUYORUZ? Oynamak insanı canlandırır. Oynarken bütün sınırlamalardan kurtuluruz. İnsanın iç dünyasına giden bir yolda bir ipucu ya da sorunlu birine uygulanan bir tedavidir. (Terr, 2000)

Rekreasyon ve Liderlik Serbest zamanların değerlendirilmesinde liderler oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü çeşitli serbest zaman değerlendirme faaliyetleri ayrı bir uzmanlığı gerektirmektedir. (Tezcan, 1977) Rekreasyon liderleri fitness, doğa sporları vb… aktivitelerde katılımcılara yön gösterir. Onların ihtiyaçlarını belirleyerek aktiviteleri planlayabilirler, öğretebilirler ya da birlikte katılarak yardımcı olabilirler.

Kariyer Fırsatları Özel rekreasyon kuruları Fitness salonları Yüzme havuzları Spor kulüpleri (Tenis, yüzme …) Özel Kamplar Organizasyon şirketleri Sağlık merkezleri (Spa, kaplıca…) Terapatik rekreasyon ile ilgili merkezler Özel şirketler Oteller

Yerel yönetimler Belediyelere bağlı spor merkezleri, hanımlar lokali vb. GSGM de spor uzmanı, antrenör vb kadrolar Resmi kurumlarda (hapishane, hastane, okul…) rekreasyon planlamacısı

Bilimsel Hakemli Dergiler Leisure Studies Leisure Sciences Managing Leisure Journal of Leisure Research Journal of Park & Recreation

Sorular Rekreasyona katılım nedenleri nedir ? Serbest etkinliklerine katılımdaki sınırlılıklar nelerdir? Rekreasyon bir ihtiyaç mıdır?

Önerilen Kaynaklar Coakley, J. (2001). Sport in Society. University of Colorado Springs, Mcgraw Hill, Colorado,7 Th. Edition. Huizinga, Johan (1995). Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Human Kinetics ed. (2006). İntroduction to Recreation and Leisure. Human Kinetics. Printed İn the USA. Jenkins, J. M. and Pigram, J. J. (2004). Encyclopedia of Leisure and Outdoor Recreation. Published by Routledge Jennings, G. (2007). Water-Based Torurism, Spor, Leisure, and Recreation Experiences. Elsevier. Printed İn the USA Karaküçük, S. (1999). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme. Gazi Kitabevi. Dördüncü Baskı.

Kraus, R. G. (1996). Recreation and Leisure: İn Modern Society Kraus, R. G. (1996). Recreation and Leisure: İn Modern Society. Addison-Wesley Pub, 5th edition Mull, R. F., Bayless, K.G., Ross, C. M., Jamieson, L. M. (1997). Recreational Sport Management. Human Kinetics. Printed İn the USA. Third Edition. Seeley, İ.H. (1973). Outdoor Recreation and The Urban Environment. The Mcmillan Press Ltd. Terr, Lenore (2000). Sevgi ve Çalışmanın Ötesinde Oyun Yetişkinler İçin Neden İhtiyaçtır. Literatür Yayıncılık, İstanbul. Tezcan, M. (1977). Boş Zamanlar Sosyolojisi. Ankara Üniversitesi. Doğan Matbaası. Ankara. Torkildsen, G. (2005). Leisure and Rereation Management. Published by Routledge. Newyork. Fifth Edition.

Teşekkürler…