PARMAK İZİ KİMYASALLARI Tayyibe Çelik Mervenur Limon Şebnem Yurtseven

PARMAK İZLERİ

Bu tarz izler oldukça kesinlik taşıyan delillerdir. Parmak izleri ve avuç izleri suç mahallindeki en önemli deliller arasında yer almaktadır. Bu tarz izler oldukça kesinlik taşıyan delillerdir. Tek yumurta ikizleri de dahil olmak üzere; her insanın parmak izinin farklı oluşu, yıllarca değişmemesi dolayısı ile faillerin tespitinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Uzman tarafından hazırlanan raporda ya izlerin şüpheli şahsa ait olup olmadığı ya da herhangi bir delil olarak kabul edilip edilemeyeceği belirtilir.

Parmak izi terimi temas yüzlerindeki tüm izleri içermektedir. Avuç içi ya da ayak tabanı izleri de parmak izleri ile aynı koşullar altında ortaya çıkar ve aynı biçimde korunur. Ancak herhangi bir izin bir parmak izi mi olduğu yoksa avuç içi ya da ayak tabanına mı ait olduğunu saptamak çoğu zaman zorluk yaratabilir . Günlük konuşmada parmak izi sözcüğü avuç içi ve ayak izleri için de kullanılmaktadır

PARMAK İZLERİ NASIL OLUŞUR?

Eldiven giymedikleri ya da ellerini kaplayan herhangi bir başka koruyucu madde kullanmadıkları sürece suçlu kişiler mutlaka parmak izi şeklinde ipucu bırakırlar. Parmak izleri suçlu şahıs herhangi bir nesneyi tuttuğu zaman ya da kendini elleri ile desteklediği zaman bırakılabilir. İzler genellikle ter ya da cilt yağının kaldığı (tutulduğu) temas yüzeylerinden elde edilir. Parmaklara toz ya da kan gibi yabancı bir maddenin bulaştığı durumlarda ya da suçlunun plastik gibi bir maddeyi sıkıca kavraması sonucu da parmak izleri kalabilir.

PARMAK İZLERİ NEDEN DELİL OLARAK KULLANILABİLMEKTEDİR? Kişinin kimliğinin tespit edilmesinde yargı tarafından objektif, maddi bir delil olarak kabul edilen parmak izlerine bu niteliği veren bilimsel özelliklerdir. Bu özellikleri 3 ana grup altında toplayabiliriz: 1- Değişmezlik Özelliği 2- Benzemezlik Özelliği 3- Sınıflandırılabilir Olma Özelliği

1- Değişmezlik Özelliği: Parmakların papilla denen bölgesindeki izler anne karnından itibaren aynıdır, değişmez. Papilanın bulunduğu deri tabakası olan epidermisin tahrip olması durumunda da yeniden oluşabilme özelliği vardır.

2- Benzemezlik Özelliği Amerikan Federal araştırma bürosunca yapılan araştırmaya göre; 250 Milyondan fazla kişiden alınan parmak izlerinden birbirinin aynısı olan iki parmak izine rastlanmamıştır. Bu da parmak izlerinin benzemezliğini kanıtlayan bir bulgudur.

3- Sınıflandırılabilir Olma Özelliği Her bireyde farklı parmak izi görülmesine rağmen, bu parmak izlerinin ortak özellikleri bulunabilmiş ve sınıflandırılabilmiştir.

PARMAK İZİ ELDE ETMEK AMACIYLA NERELERE BAKILMALIDIR?

Kapı, kilit üzerleri Cam, pencere üzerleri ve kenarları Bardak, tabak, çatal, bıçak vs. üzeri Elektrik düğmeleri Şalterler Sigortalar Söndürülmek amacı ile gevşetilmiş olduğu düşünülen ampuller Kıyafetler, boğma durumunda gömlek yakaları Açarken eldiven kullanmanın engel teşkil edeceği kasa kilitleri, çekmeceler, sıkı kilitli yerler El feneri, piller Özellikle parmak izlerinin iyi kaldığı porselen, cam, fayans gibi eşyalar Parmak izi aranacak yüzeylerin ortak özellikleri düz ve pürüzsüz olmalarıdır.

PARMAK İZLERİNİN İNSANLAR TARAFINDAN KULLANILMAYA BAŞLANMASI: İZLERİN TARİHÇESİ

Modern manada parmak izi tespiti ve faydalanma konusunda ilk adım 1880'de atılmıştır. Bu tarihte İngiliz bilgini olan Henry Faults ve William Jamesc Hershcel adlı iki İngiliz, Nature adlı bir ilmi mecmuada parmak izi hakkında makale yazmışlardır. Bu bilginler önceleri pişmiş çömleklerdeki parmak izleriyle ve matbaa mürekkebiyle parmak izi alma metoduyla uğraştılar. Bu gün kullanılan parmak izi metodu da aynı esasa dayanır.

Bugünkü parmak izi metodu Henry tarafından bulunmuş olandır Bugünkü parmak izi metodu Henry tarafından bulunmuş olandır. Henry Sistemi olarak bilinen bu sisteme göre parmak izinde, beş genel biçim kabul ediyor: Yay, fitilli yay, radyal ilmik, uhnar ilmik ve demet. Bu tipler genel olarak A,T,R,U,W harfleriyle ifade edilirler. Dünyadaki bütün parmak izleri örneklerinin % 65'ini ilmikler, % 30'unu demetler, geri kalan % 5'iniyse diğerleri meydana getirir. Demet ve ilmik tipi de kendi arasında birçok kısımlara ayrılır.

Yay, ilmik ve demet tiplerine örnekler

FARKLI PARMAK İZİ TİPLERİ PLASTİK PARMAK İZİ TİPLERİ GÖRÜLEBİLİR PARMAK İZLERİ LATENT PARMAK İZLERİ

PLASTİK PARMAK İZLERİ Parmakların plastik bir yüzeye sıkıca bastırılmaları sonucu ortaya çıkar. Temas yüzeyinde negatif yönlü bir iz bulunmaktadır.

Bu tarz izler: - yeni boyanmış bir yüzeyde - zarf ya da pullar üzerinde bulunan yapışkan yüzeyde - çikolata gibi el ısısında kolaylıkla eriyen maddeler üzerinde - yapışkan bantlarda - kalın toz tabakalarında - plastik patlayıcılarda - sertleşmemiş macunlarda - yumuşak mumlarda - bal mumlarında - katı yağda u - unda - sabunda - yapışkan yağ tabakaları üzerinde - makine yağında - tutkal - katran, resin, kil gibi maddeler üzerinde gözlenebilir.

2. GÖRÜLEBİLİR PARMAK İZLERİ En sık rastlananı tozlu parmak izidir. Parmak ince bir toz tabakasına sürüldüğü zaman bir kısım toz parmak üzerine yapışır. Bunun hemen arkasından parmak temiz bir yüzeye bastırılırsa oldukça iyi tanımlanabilen bir parmak izi ortaya çıkar. Oldukça belirgindir ve tek bir parmak izi dosyasında bulunabilir.

Parmaklar tozdan başka organik boya maddeleri, mürekkep, un, yüz, pudrası, yağlar, çeşitli izolasyon maddeleri gibi farklı maddelere bulanmış olabilir. Kana bulanmış parmak izleri her zaman çok belirgin değildir ve kimlik tanımlanması amacı ile pek kullanışlı değildir.

3. LATENT PARMAK İZLERİ Bu tarz izler parmak ucuna bulaşmış çok az miktardaki yağ, tatlı ya da kir gibi bir maddenin temas yüzeyine bulaşması sonucu ortaya çıkar. Latent parmak izlerinin bazıları çıplak gözle görülemeyebilir. Ancak tümü uygun yöntemlerle incelendikleri zaman görülebilir ya da incelenebilir.

Latent parmak izleri parlatılmış, düz yüzeylerde ve kağıt üzerinde ortaya konulabilir. Ancak koşulların uygun olduğu zamanlarda pürüzlü yüzeylerde ya da kolalı dokumalarda da incelenebilir.

LATENT PARMAK İZLERİNİ GÖRÜLEBİLİR HALE GETİRME TEKNİKLERİ

1.Özel tozlar kullanılarak yapılan araştırmalar: Bu yöntemle yapılan araştırmada latent parmak izi üzerine özel bir toz serpilir ve bu madde parmak izini görünür kılar. Kullanılacak olan tozun seçimi kısmen parmak izinin bulunduğu yüzeyin yapısına kısmen de ne şekilde muhafaza edilmek istendiğine bağlıdır. Latent iz ne denli nitelikli ise kullanılacak olan maddenin yapısı o kadar önemini kaybeder. Ticari amaçla piyasaya sürülmüş birçok madde bulunmaktadır: Siyah, beyaz ya da renkli olmak üzere alüminyum, bakır, floresan ya da manyetik tozlar… Kullanılacak olan tip uygulanacağı yüzeyin rengine ve cinsine göre seçilir. (Örneğin manyetik tozlar demir yüzeyler için kullanılamazlar).

2.Amido Black: Bir protein boyasıdır. Proteinleri mavimsi siyah bir renge boyar. Ancak amido black parmak izlerinin herhangi bir başka komponenti üzerinde etkin değildir, dolayısıyla başka bir teknikle birlikte kullanılmalıdır. Daha etkin bir boya olan Coomassie blue da adli serolojide sıklıkla kullanılan boyalar arasında yer alır.

3. NİNHİDRİN: Amonyak yada primer ve sekonder aminlerle reaksiyon veren ninhidrin, serbest aminlerle reaksiyona girdiğinde Ruhemann moru olarak bilinen koyu mavi-mor renk meydana gelmektedir. Ninhidrin, parmak izinin belirlenmesinde en yaygın kullanılan kimyasaldır. Aminoasit kalıntısı olan parmak izindeki aminlerle reaksiyon verir. Renk değişiminin nedeni reaksiyon sonunda meydana gelen Schiff bazıdır. Amonyak ve primer aminde mavi-mor renk oluşurken, sekonder aminlerle sarı-turuncu renkli iminyum tuzu meydana gelir

PARMAK İZİ KALINTISI OLAN AMİNOASİTLERİN NİNHİDRİN İLE VERDİĞİ TEPKİME Bu tepkime sonucunda meydana gelen mavi-mor renkli Schiff Bazı parmak izini görünür kılar.

4.DFO (1, 8-diazafluoren-9-one): DFO bir ninhidrin analoğudur. Proteinlerle tepkimeye girdiği zaman ninhidrinden çok daha etkin kırmızı renkli güçlü bir flüoresan verir. DFO uygulanmış parmak izleri bazı olgularda çıplak gözle görülebilmelerine karşın yüksek yoğunluklu bir ışıkla aydınlatıldığı zaman çok daha iyi sonuç alınır. Ancak bazı durumlarda flüoresan veren kağıt ya da mürekkep renkleri ile karışabilir. 546 nm’lik civa buharı lambası gibi uzun dalga boylu ışık kaynaklarının kullanılmasıyla bunun önüne geçilebilir.

1, 8-DİAZAFLUOREN-9-ONE (DFO) İÇİN MOLEKÜL YAPISI

5.Flüoresan kullanımı: Bazen lazer kullanımı, farklı ışık kaynaklarının ya da ultraviole lambalarının kullanımı her hangi bir işleme tabi tutulmamış izleri de görülür kılabilir. Doğal olarak ortaya çıkan bir çok kimyasal ya da parmaklara bulaşmak sureti ile parmak izlerinde yer alan çeşitli maddeler lazere duyarlı herhangi bir boya ile işleme sokulmasa dahi flüoresan verebilir. Oto flüoresan latent parmak izlerine rastlama olasılığı oldukça düşük olmasına karşın bu işleme kolaylığından dolayı bazen başvurulmaktadır.

6. Gentian viole ya da cyristal viole: Bu boyalar genellikle parmak izlerinde yer alan yağ nitelikli kısımları boyalar ve özellikle yapışkan yüzeyler üzerinde etkili sonuç verirler. Bu maddeler toksiktir ve ciddi önlemler alınarak kullanılmalıdır. Boyalar uygulandıkları yerde mor bir rengin ortaya çıkmasına neden olur. İşlem lazer kullanımıyla daha etkin bir hale getirilebilir.

KAYNAKÇA: http://hukuk.erzincan.edu.tr/dergi/makale/2003_VII_2_1.pdf http://www.adlitip.org/?p=230 http://www.kriminal.org/category/adli-bilimler/adli-kimya/ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Diazaflourenone.png http://en.wikipedia.org/wiki/Ninhydrin

TEŞEKKÜRLER