LİDERLİK Jose Moruinho’nun Liderlik Sırları Fatih Üniversitesi Tezsiz Yüksek Lisans LİDERLİK Jose Moruinho’nun Liderlik Sırları Hazırlayan: Nedim Kaya Öğretim Görevlisi: Yrd. Doç. Dr. Nurettin CAN Aralık 2011, Ankara, FÜSEM

Sunum Planı Bir Anı Jose Mourinho’nun liderlik sırları Sonuç İçsesinin yolunda gider Ekibindekilerle özel bağ kurar Güvenilirdir Karmaşa çözücüdür Güçlü iletişim ustasıdır Müzakere ustasıdır Gücünün ve limitinin farkındadır Duyguları yönetir Sonuç

Bir anı Bir tatil günüydü. Mourinho eşi, kızı ve oğlu ile buz pateni yapmaya gitmişti. Kızını ve oğlunu buz üzerinde kayarken izlemek için  sırtını bir duvara  yasladı, kız oldukça temkinli, oğlan ise daha dikkatsizdi. Görüş açısı kapandığında çocukları kontrol etmek için biraz ilerliyor, eşinin yanına  döndüğünde ise ona bir öpücük veriyordu. Sık sık çocuklarına sesleniyor ve teknikleri nasıl geliştirebilecekleri hakkında el kol işaretleri ile önerilerde bulunuyordu. Zaman zaman çoğu çocuk gibi onlar da düşüyordu; bir seferinde  oğlu düştükten sonra buz üzerinde ayağa kalkamaya zorlandı. Mourinho hemen yanına koştu  ve ona  yardım elini uzatmaktansa ayağa kalkmak için en iyi yöntemi gösterdi. Çocuk babasını  verdiği tavsiyeleri uygulamaya çalışırken, oğlunu hiç sıkıştırmadan  bekliyor, sabırla gülümsüyordu. Çocuk tekrar düştüğünde, artık kendisine ayağa kalkma konusunda çok daha fazla güveniyordu. Bu olayı gören birinde Mourinho’nun iyi bir baba olduğu izlenimi uyanabilirdi. Bu basit olay bize  Mourinho’nun  futbolda nasıl böylesi olağanüstü bir başarı yakaladığı hakkında  bir ipucu verebilir.

Hakkında Söylenenlerden Bazıları “‘Takımı o kadar hızlı yol aldı ki, ona sadece hayranlık duyabilirsiniz. Takımına çok  fazla güven ve inanç aşıladı belki bunu elinizde en iyi oyuncular varken yapmak kolay; fakat o bunu Porto’da başardı” David Moyes “Jose Mourinho muhtemelen dünyanın en iyi teknik direktörü” Barcelona Teknik Direktörü Guardiola

Jose Moruinho hakkında Jose Mourinho çok kısa sürede birkaç farklı futbol takımında oldukça etkileyici bir performansa imza attı. Alt sıralarda iken teslim aldığı Porto futbol takımına 2002-2003 sezonunda UEFA kupası, lig şampiyonluğu ve lig kupasını kazandırdı. 2003-2004 sezonunda lig şampiyonluğu ve şampiyonlar ligi kupası kazandırdı. İngiltere Premier Ligi’nde ilk senesinde takımını şampiyon yapan ilk teknik direktör unvanı aldı. Mourinho tüm bunları nasıl başardı? Jose Mourinho şöyle der: “Çok dua ederim. Tanrıya inanıyorum. İyi bir insan olmaya çalışıyorum böylece ihtiyacım olduğunda o da bana yardımcı olabilecektir”. Fakat bu sözler Mourinho’nun başarısının sırrının sadece dua etmekten ibaret olmadığını gösterir. "En üst düzey yıldızlara, en iyi stadyuma, en iyi tesislere, en iyi taraftara, en güzel projelere ve daha nice en iyi şeye sahip olabilirsiniz ama sahada kazanamazsanız, tüm bunları kimse hatırlamaz"

Jose Mourinho’nun liderlik sırları İçsesinin yolunda gider Ekibindekilerle özel bağ kurar Güvenilirdir Karmaşa çözücüdür Güçlü iletişim ustasıdır Müzakere ustasıdır Gücünün ve limitinin farkındadır Duyguları yönetir

İçsesinin yolunda gider Her olumsuz koşullara rağmen başarılı olma yolunda kararlı olan takımın ardında bir gün sonuca ulaşacağına ve zafer elde edeceğinden emin lider vardır. Lider birkaç adım sonrasını gördüğü ve bu gördüğü amaca ulaşılabileceğinden de emin olduğunda takımını da buna ikna edebilir. Mourinho çalıştırdığı Porto, Chelsea, Inter Milan ve Real Madrid takımlarında tek bir hedefe kilitlendi: kazanmak. Kazanacaktı çünkü bunu biliyordu ve içinden gelen sesin doğruluğundan emindi. Kazanmak Mourinho için adeta tek alternatiftir ve şöyle der: “Kazanmayı seven oyuncuları severim. Onlar sadece 90 dakikada değil, her gün, her idmanda hatta hayatlarının tamamında kazanmayı seven oyunculardır”

İçsesinin yolunda gider  “Buraya (İngiltere) ilk geldiğimde iki seçeneğim vardı: kendimi korumak, ya da kendimi ateşe atmak. Eğer kendimi korusaydım, futbolculara geçmiş sezonlarda aldıklarından farklı, yeni bir şey veremezdim. Ama ben hırsımı, kazanma azmimi saklamadım ve büyük rakiplerimize meydan okudum. üzerlerinde baskı kurdum. Belki kendimi ateşe, spot lambalarının önüne attım, ama bir yandan da kendi futbolcumu uyandırdım, ayağa kaldırdım.“ Jose Moruinho

Ekibindekilerle özel bağ kurar Mourinho ekibindeki tüm oyuncularla birebir özel bağ kurar ve onları kişisel olarak da tanır ve onlarla tam bir uyum sağlar. Böylece her futbolcunun tetikleneceği özel ayrıntıdan haberdar olur ve kimisine göre bir abi, kimisine göre ise bir zorba olarak hedefine ulaşır. Aslında iki iddia da doğrudur. Ronaldo bununla ilgili “Onunla geçirilen idmanlar çok şaşırtıcı şekilde geçer. Çalışmalarımız çok yoğun geçmesine rağmen yorulmayız çünkü her zaman ekstra motive oluruz”

Güven verir Araştırmalara göre ekibi tarafından sığınılacak bir liman olarak görülen ve her türlü durum için güvenilen kişi olarak görülen liderler daha etkindir. Moruinho bir teknik direktör, arkadaş ve ağabey olarak tüm oyuncuları tarafından kabul görmüştür. Frank Lampard, onun için şöyle söyledi: “Onu hem insan olarak hem de yönetici olarak seviyorum”

Karmaşa çözücüdür Bütün yüksek performans gösteren takımlar birçok sorunla boğuşmak durumundadır. Kohlrieser’e göre büyük takımlar sorunları sümen altı etmeyip üzerine giderler. Bazı oyuncuların her ne kadar hoşuna gitmeyecek olsa da Moruinho sorunları görmezden gelmez ve performanslarına dair her oyuncuya geri dönüşler yapıp, her biri ile sorunlara yönelik birebir diyaloga geçer.

Güçlü iletişim ustası Mourinho İtalya’ya ilk gittiğinde şu ifadelerde bulunmuştur “Aylardır günde beş saat İtalyanca çalıştım çünkü ancak bu şekilde oyuncularla, medyayla ve taraftarlarla iletişim sağlayabilirim.” Mourinho’nun on yedi farklı dilde konuşabildiği söylenmektedir. O, diyalog kurmanın gücünü ve başkalarını doğru anlayabilerek bunu takımının başarısı için kullanmayı ustalıkla başarmaktadır. Alex Ferguson, Mourinho’nun en büyük rakiplerinden biridir ama bu durum aralarındaki diyalogun güçlü olmasını engellememekte, her ne kadar sahada rakip olsalar da aralarındaki güçlü etkileşimi korumaktadırlar. Mourinho oyuncuları ile de güçlü iletişimini sürdürmekte bu özelliğini takımını motive etmekte ve başarıya ulaşmakta etkin olarak kullanmaktadır.

Müzakere ustasıdır 2007’nin mart ayındaki Porto ile yapılan şampiyonlar ligi maçında ilk yarısını Mourinho’nun o zamanki takımı Chelsea 1-0 mağlup olarak tamamlamıştı. Kendisi için kariyer basamaklarında önemli yer tutan bu maçın devre arası Mourinho için çok önemli idi. Mourinho bununla alakalı olarak şöyle der “Oyuncularıma mağlup duruma rağmen rahat olmalarını söyledim”. “Önümüzde her şeyi değiştirebilecek bir kırk beş dakika daha var ‘bu durumda korkacak mısınız yoksa mevcut durumu lehinize mi çevireceksiniz?’ Psikolojik olarak oyuncuları düşünmeye sevk ettim” Spor psikologu Andy Barton’a göre: “Moruinho her zaman negatif durumları pozitif durumlara çevirir. Normalde ilk yarısı 3-0 mağlup geçirilen bir maçın devre arasında teknik direktörler gerilim oluşturup, hata yaparlarken, Moruinho mevcut duruma odaklanıp neler yapılabileceğine bakar”

Gücünün ve limitinin farkındadır Mourinho her zaman için güçlü ve zayıf yanlarının idrakindedir ve planlarını buna uygun olarak geliştirir. Bir keresinde zayıf yanlarına yönelik şu ifadeyi kullanmıştır “Eğer Roman Abramovich benim yerime teknik direktörlük yapsaydı ligin dibinde olurduk, eğer ben onun yerinde olsaydım şirket iflas ederdi. Mourinho tüm oyuncularının güçlü ve zayıf yanlarının farkındadır ve oyuncularının zayıf yanlarını takımın en az zarar verecek şekilde azaltılmasını sağlar. Tüm oyuncular da benzer şekilde zayıf yanlarının farkında oldukları gibi birlikte çalıştıkları teknik direktörlerinin diğer teknik direktörlerden farklı yanlarının bilincindedirler.

Duyguları yönetir Mourinho’nun Chelsea'deki takımı iyi ve zengin futbolculardan kuruluydu. Kendileri de bunun farkındaydılar. Bu durumda Mourinho futbolcuları en iyi şekilde etkilemek istiyordu. Bu konudaki ifadesi şöyledir; “Onların hassas, kırılgan noktalarını yakalamalıydım. Pozitif gerçeğin içinde olumsuz bir nokta bulmalıydım. Onlara şöyle dedim: 'Hepiniz çok iyi oyuncularsınız, bölgesinde en iyi olan oyuncular var aranızda. Ama hiçbiriniz İngiltere Premier Ligi şampiyonluğu ya da şampiyonlar ligi şampiyonluğu yaşamadınız. Şunu bilin ki bunları kazanana kadar hepiniz başarısızsınız”

Sonuç Mourinho kendine özgü liderlik anlayışı ile çalıştırdığı takımların performanslarını maksimum seviyelere çıkarmayı sağlayıp başarılı yönetimler sergiledi. O, çok çalıştı ve her maç için en uygun hazırlıkları sağlayıp her oyuncusu ile o oyuncuya özel birliktelik sağladı. Her oyuncusunun özel yeteneklerini açığa çıkarıp bu özelliklerini ekip ruhu içinde eritti.