İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri

DİSLEKSİ

Tanım Disleksi kavramı 19. yy’dan beri bilinen bir kavramdır Latin kökenli bir kelimedir Okumada zorluk anlamına gelir Dys(dis= difficult) + legere(Latin) (to read) Disleksi, okuma, yazma gibi akademik becerilerde görülen gelişimsel bir özel öğrenme güçlüğünün adıdır Tanım

Disleksi, öğrenme fırsatının yokluğuna, zekâ geriliğine, beyin hasarına bağlı olmadan, normal ve yeterli bir eğitime, normal bir zeka düzeyine, uygun sosyokültürel çevreye rağmen ortaya çıkan bir öğrenme güçlüğüdür Tanım

Dislektikler zeka düzeyleri düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler Buna önemli kanıt disleksili olduğu bilinen bilim adamları ve sanatçılardır: İzafiyet teorisini ortaya çıkaran büyük bilgin Albert Einstein Kalipso müziğinin kralı Harry Belafonte

Büyük mimar, heykeltıraş ve ressam Leonardo da Vinci İrlandalı yazar Yeats Heykeltraş Rodin Sinema oyuncusu Tom Cruise Şarkıcı ve sinema oyuncusu Cher dislektik ünlüler arasındadır

Öğrenme güçlükleri ilk bakışta hemen fark edilemeyen, üstü kapalı bozukluklardandır Çocuk okula başlamadan önce fark edilmesi güç olabilir Çocukluk döneminde, günlük yaşam aktivitelerinde çocuk, bozuk beceri alanını kullanma durumunda kaldıkça semptomlar kendini gösterebilir

Sağını solunu ayırt etmede ya da saati söylemede yaşıtlarına göre gecikmiştir veya zorlanmaktadır Parayı tanımada güçlük çekmektedir Telefon numaralarında sayıları yer yer ters çevirmektedir (53 yerine 35 gibi) Dislektik Çocuk

Sağ-sol, üst-alt, önce- sonra gibi kavramları karıştırabilirler Çoğunda el-bacak-göz dominansı karışıktır veya solda toplanmıştır Benzer biçimdeki harfleri (b/d ya da b/p gibi) ayırt etmekte zorlanır, bunları birbiri yerine kullanabilirler Dislektik Çocuk

Birbirine benzer sesleri (b/m,veya v/f,ya da z/s gibi) ayıramayabilirler Yazarken harf atlayabilirler Harflerin öncelik sonralık sırasını değiştirebilirler Okurken satır atlayabilirler Yazarken kelimeler arasında boşluk bırakmayabilirler Dislektik Çocuk

“Ayna görüntüsü” denen şekilde, harfleri 180 derece döndürerek sağdan sola doğru yazabilirler Noktalama işaretlerini kullanmakta zorlanabilirler Dislektik Çocuk

Araştırmalar, disleksi sıklığının toplumda %5-10arası olduğunu göstermektedir Disleksi, erkek çocuklarda daha sıklıkla görülmektedir

Disleksinin başlıca 2 tipi söz konusudur Dil gelişimi geri kalmış olanlar: L Tipi (Linguistik tip) disleksinin özelliği, dil becerisinin baskın oluşu ve görsel - uzamsal becerilerin geri kalmış olmasıdır

Görsel-uzamsal gelişimi geri kalmış olanlar: P Tipi (Perseptüel tip) disleksinin özelliği de, kişinin görsel algısal becerilerinin baskın oluşu, buna karşılık dil becerilerinin bastırılmış, geri kalmış olmasıdır

L tipi dislektiklerin hızlı fakat yanlışlar yaparak okudukları, P tipi dislektiklerin ise çok yavaş fakat doğru okudukları belirtilmiştir

Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar birçok alanda zeki görünmelerine karşın akademik açıdan başarısızlık yaşarlar Bu, anne babanın beklemediği ve öğretmeni de şaşırtan bir durumdur Başarı durumu değişkendir, bazı derslerde başarısı normal/normal üstü iken, bazı derslerde düşüktür Okul Dönemi

Aritmetikte sayı kavramını anlamakta ve bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır, karıştırırlar Sınıf düzeyine göre çarpım tablosunu öğrenmekte geri kalırlar Dört işlemi yaparken yavaştırlar Yaşına uygun seviyedeki matematik problemlerini yaparken otomatik olarak tepki vermekte zorlanırlar Okul Dönemi

Okul Dönemi Kendi başlarına çalışma alışkanlığı gelişmemiştir Öğrenme stratejileri eksiktir, nasıl çalışacaklarını, nasıl daha fazla bilgi edineceklerini ve öğrendiklerini nasıl hatırlayacaklarını bilemezler Okul Dönemi

Üzerine aldığı görevleri düzenlemekte zorluk çeker, nereden ve nasıl başlayacaklarını bilemezler Plan yapmak ve zamanı ayarlamakta güçlük çekerler Haftanın günlerini, ayları, mevsimleri doğru saysa bile aradan sorulduğunda yanıtlamakta zorluk çeker ya da yanlış yanıtlarlar Okul Dönemi

Duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanırlar Duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanırlar. Konuşurken düzgün cümleler kuramaz, heyecanlanır, takılır, şaşırırlar Top yakalama, ip atlama, gibi işerde yaşıtlarına oranla beceriksizdirler Sık sık düşer, yaralanır, istemeden bir şeyler kırarlar Okul Dönemi

Okul Dönemi İnce motor becerilere dayalı işlerde zorluk çekerler Çatal-kaşık kullanmakta, ayakkabı-kravat bağlamakta zorlanırlar Okul Dönemi

Dislektik çocuklarda yukarıda söz edilen belirtilerin hepsinin bulunması gerekmez Her çocuğun kendine özgü bir profili vardır Eşlik eden bozuklukların başında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu vardır Dislektik çocuk ve gençlerde yüksek oranda depresyon, anksiyete ve somatik yakınmalar olduğu bildirilmektedir

Anne-babalar neler yapmalıdır? Çocuğun güçlüğünü kabul edin Bunun beyindeki yapısal, işlevsel bir sorundan kaynaklandığını unutmayarak başarısızlığından dolayı çocuğu suçlamayın, yargılamayın Bu güçlüğü yenmesine yardımcı olarak terapötik eğitim ve psikiyatrik desteği sağlayın Anne-babalar neler yapmalıdır?

Anne-babalar neler yapmalıdır? Eğitimde kazandığı becerileri evde çeşitli oyunlar ve etkinliklerle pekiştirin Bu çocukların bir şeyi yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrendiğini unutmayın Çocuğunuzun güçlüğü hakkında okulu ve öğretmenlerini bilgilendirin, işbirliği yapmaya çalışın Anne-babalar neler yapmalıdır?

Anne-babalar neler yapmalıdır? Özel öğrenme güçlüğünün eğitim yoluyla tedavisinin özel bir uzmanlık gerektirdiğini unutmayın Yapacağı işler konusunda çocuğunuzu yüreklendirin, destekleyin. Kendini değerli bulması ve kendine güvenebilmesi için sizin ona bunu hissettirmeniz gereklidir Anne-babalar neler yapmalıdır?

Anne-babalar neler yapmalıdır? Yapabileceği basit işlerden başlayarak onun zoru başarmada istekli olmasını sağlayabilirsiniz Disiplin ve kurallar konusunda kararlı ve tutarlı olun Çocuğun öğrenme güçlüğünün olması onun kuralları öğrenemeyeceği anlamına gelmez Anne-babalar neler yapmalıdır?

Anne-babalar neler yapmalıdır? Eğitsel tedavi yavaş ilerleyen, uzun zaman sonra sonuçlarını alabileceğiniz bir tedavidir Tedavi süresince halen yapamadığı şeylere odaklanmak yerine olumlu değişimleri görmeye çalışın ve çocuğunuzla bunları paylaşın Anne-babalar neler yapmalıdır?

Disleksi ve Yüksek Öğrenim Dislektik üniversite öğrencileri de gerekli düzenlemeler yapılmadığı takdirde ciddi sıkıntılar yaşayabilmektedir Disleksi, hastalık olmadığı için ilacı da yoktur Kişin, beyin fonksiyonel yapılanması farklı olduğu için düşünme, okuma, yazma, konuşma, dikkat, bellek ve karar verme süreçlerinde sıkıntı yaşayabilmektedir Disleksi ve Yüksek Öğrenim

Disleksi ve Yüksek Öğrenim Her dislektik bireyin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalı ihtiyacına göre yetişkin öğrenciye bir takım kolaylıklar sağlanmalıdır: Derse başlarken konu başlıklarını vermek Derste işlenecek sunuları öğrenciye önceden vermek Tahtada el yazısı yerine küçük harf kullanmak Beyaz tahta kullanmak Disleksi ve Yüksek Öğrenim

Disleksi ve Yüksek Öğrenim Öğrenciden yüksek sesle okuma yapmasını istememek Tepegöz kullanımının zorluk yarattığını göz önünde bulundurmak Dersi kayda alma izni vermek Okuma listelerini büyük puntolu hazırlamak Kütüphaneden alınan kitaplar için iade süresini daha uzun tutmak Disleksi ve Yüksek Öğrenim

Disleksi ve Yüksek Öğrenim Öğrencinin imla hatalarından not kırmamak, gerekirse ön taslak istemek Sessiz ortamda sınav yapmak Sınavlarda ek süre vermek Renkli sınav kağıdı kullanmak Hesap makinesi kullanmasına izin vermek Disleksi ve Yüksek Öğrenim

Öktem Ö. (2011). Disleksi (Nedir-Nasıl Başa Çıkılır) Öktem Ö. (2011). Disleksi (Nedir-Nasıl Başa Çıkılır). Eğitimde Yansımalar Dergisi, 29: 2-4. Web üzerinden http://www.bilkent.edu.tr/ ~bilheal/aykonu/Ay2003/s eptember03/disleksi.html http://www.madalyonklini k.com/tr/yayinlar/bilgilen dirici-yazilar/disleksi- ozel-ogrenme-guclugu Kaynaklar

TEŞEKKÜRLER