ATIK NEDİR? NASIL GERİ KAZANILIR? Prof.Dr.Seval SÖZEN İstanbul Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

Atık nedir? Artık ihtiyaç duymadığımız ve uzaklaştırdığımız her tür madde atık olarak tanımlanabilir. Katı Sıvı Gaz

Katı Atık Nedir? Katı atık: Gündelik hayatta: katı atık = çöp   Gündelik hayatta: katı atık = çöp Katı atık: Kullanılma süresi dolan ve yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken her türlü katı malzeme. Yiyecek artıkları, işyerleri ve fabrikalardan atılan maddeler ve artık kullanılmaz hale gelen, değerini yitiren eşyalar.

Katı atıklar konusunda bunları biliyor musunuz? Özellikle büyük yerleşim birimlerinden kaynaklanan en büyük çevre sorunu çöplerdir. Uygun şekilde depolanmamış çöpler yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine, mikropların üremesine, çevreye kötü kokuların yayılmasına, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır.

Katı atıklar konusunda bunları biliyor musunuz? Çöpü kaynağında azaltmazsak, bir gün çöp dağları arasında nefes alamaz hale gelebiliriz. Gelecek kuşakların çöp dağları altında ezilmesini istemiyorsak, bilinçli tüketim yapıp az çöp çıkarmak zorundayız.

Katı Atıkların Sınıflandırılması Katı atıklar evde, okulda, hastanede, endüstride, bahçelerde ve daha birçok yerde oluşabilir. Katı atıklar oluştukları yerlere göre adlandırılırlar.   Evsel Katı Atıklar, Tıbbi Katı Atıklar, Tehlikeli Katı Atıklar, Endüstriyel Katı Atıklar, Tarımsal ve Bahçe Atıkları ve İnşaat artığı ve moloz dır.

Evsel Katı Atıklar Plastik Metal Cam Kağıt

Tıbbi Atıklar Hastanelerden İSTANBUL TIBBİ ATIK YAKMA TESİSİ (Odayeri/Göktürk)1995 yılında kurulmuş

Tehlikeli Atıklar Kimyasal atıklar ve zehirli maddeleri içeren atıklar. Bu atıkların toplama işlemi diğer atıklardan ayrı olarak yapılmalı ve atıklar tehlikesiz hale getirilmelidir. Günlük hayatımızda bizde tehlikeli katı atık oluşmasına neden oluruz. evde kullanılan boya, temizlik malzemeleri, yağlar (yemek için kullanılan değil), piller ve tarım ilaçları Bu ürünlerin artan kısımları evsel zararlı atık olarak adlandırılır. Bu ürünler yanlış kullanıldığında insan sağlığı ve çevre için tehlikeli olabilir.

Endüstriyel Katı Atıklar Sanayi ve üretim işlemleri sırasında oluşan tehlikeli ve zararlı madde içermeyen katı atıklardır. Bu tür katı atıklar genellikle üretim artığı maddeler veya kullanım ömrünü tamamlamış makine ve hurda malzemeleridir.

Tarımsal ve Bahçe Atıkları Park ve bahçelerde oluşan bitki artıkları, tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan organik kökenli bitki atıkları ve benzeri yerlerde oluşan çalı-çırpı gibi atıklar.

İnşaat artığı ve moloz Herhangi bir inşaatın yapılması sırasında artan ya da yıkılması sonucu ortaya çıkan atıklar.

Atık Miktarı Günlük ortalama 15.000 ton olarak üretilen çöpün içeriği: İstanbul'un bir günlük ortalama çöp üretimi 15.000 ton civarındadır. Günlük ortalama 15.000 ton olarak üretilen çöpün içeriği:

Atıklar Nasıl ve Nereye Uzaklaştırılacak? Çevre ve insan sağlığına zarar vermelerini önlemek amacı ile katı atıklar; toplanmalı, taşınmalı uzaklaştırılmalı Uzaklaştırma Yöntemleri: depolama, yakma ve kompostlamadır. ATIK YÖNETİMİ

Atık Yönetimi Depolama: Çöplerin toprağa yerleştirildiği planlı alanlarda gerçekleştirilir. Depolama alanları genellikle yer altı suyu kirliliğinin önlenmesi için dolgu ile doldurulmuş sistemlerdir. Yakma: Düzenli depolama alanı için gerekli yer ihtiyacının azaltılmasına yardımcı olan bir diğer yöntemdir. Yakma tesislerinde çöpler yüksek sıcaklıkta yakılarak, atık hacmi azaltılır ve aynı zamanda elektrik enerjisi üretilir. Kompostlama: Yemek artıkları, bahçe atıkları gibi organik çöplerin mikroorganizmalar tarafından giderilmesi ile humus benzeri maddelerin oluşturulmasıdır.

Bu Atıkları Ne Yapacağız? Katı atık miktarının yıllar geçtikçe artması yüzünden oluşan katı atık miktarının bu yöntemlerle azaltılması zorlaşmaktadır. Bu nedenle, tüm dünyada katı atık miktarının azaltılması için üç ilke uygulanmaya başlamıştır. Bu üç ilke; azaltma, yeniden kullanım ve geri kazanımdır.

Atık Yönetimi Azaltma: Ürünlerin tasarımı, üretimi ve kullanımı sırasında uygulanan yöntemlerin değiştirilerek daha az atılacak madde oluşturulmasıdır. Yeniden kullanım: Atılması düşünülen, artık işe yaramayan eşyaların başka bir amaçla tekrar kullanmasıdır. Geri dönüşüm: Kâğıt, cam, plastik ve metal gibi maddelerin diğer maddeler ile birlikte atılmadan ayıklanması ve bunların yeni bir ürün gibi tekrar kullanılmasıdır.

Atık Yönetimi Azaltma Bir şeyi daha az kullanmak ve küçültmek daha az çöp oluşmasını sağlar. Üretim aşamasında daha az atık üreten yöntemler kullanılır. “Kaynakta azaltma” daha az atık oluşturacak eşyalar alınarak sağlanabilir.

Atık Yönetimi Azaltma Atıkları azaltarak çevre için yapabileceklerimiz: Günlük faaliyetlerimiz sırasında oluşan çöplerin miktarını ve çevreye zararlı etkilerini azaltmalıyız. Daha uzun ömürlü ve dayanıklı eşyaları satın almalıyız. Bir şey satın alırken paketinin üzerinde “zehirli madde içermez” yazmasına dikkat etmeliyiz. Eski bir eşyamızı atmak yerine başka bir amaçla tekrar kullanmaya çalışmalıyız. Kullan - at piller yerine yeniden doldurulabilir pilleri kullanmalıyız.

Atık Yönetimi Azaltma Atıkları azaltarak çevre için yapabileceklerimiz: Ödev ya da resim yaparken kâğıdın her iki sayfasını da kullanmalıyız. Eğer kâğıdın sadece bir sayfasını kullanmamız gerekiyorsa kâğıdı daha sonra kullanmak için “tekrar kullanım” kutusuna koymalıyız. Eski kıyafetlerimizi atmak yerine başkalarına vermeliyiz. Kütüphane olanaklarını kullanmalıyız. Herkesin kendine kitap ve dergi alması yerine birçok kişinin aynı kitabı ya da dergiyi okuması ile kağıt tasarrufu sağlayabiliriz.

Atık Yönetimi Azaltma Atıkları azaltarak çevre için yapabileceklerimiz: Küçük bir şey aldığımızda tezgâhtardan poşet istememeliyiz. Eğer aldıklarımız çok fazla ise geri dönüşümlü poşet kullanmayı tercih etmeliyiz. Kullanmadığımızda lambayı, televizyonu ve bilgisayarı kapatarak enerji tasarrufu sağlamalıyız. İnsan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doğal bileşenlerden oluşmuş ve çevreye zararlı olmayan ürünleri tercih etmeliyiz.

Atık Yönetimi Yeniden Kullanım Artık kullanılmayan eşyaları atmak yerine başka bir faydalı amaçla kullanmaya tekrar kullanım denir. Tekrar kullanımda, eşyalar tekrar kullanılmadan önce bir işlem görmediği için tekrar kullanım geri kazanımdan daha iyi bir yöntemdir.

Atık Yönetimi Yeniden Kullanım Eşyalarımız kırıldığında yenisini almak yerine eskilerini tamir ettirip tekrar kullanmalıyız. Kullanmadığımız eşyalarımızı çöpe atmak yerine başkalarına vererek veya satarak tekrar kullanımını sağlayabiliriz. Çay ve kahve içerken plastik bardaklar yerine tekrar kullanabileceğimiz bardakları tercih etmeliyiz. Böylece her seferinde bir plastik bardak harcamak yerine kendi bardağımızı tekrar tekrar kullanabiliriz.

Atık Yönetimi Yeniden Kullanım Kağıt peçete ve havlu yerine bez peçete ve havlu kullanmalıyız. Su şişelerini atmak yerine tekrar doldurmalıyız. Eski dergileri ve gazeteleri çöpe atmak yerine bunları toplayan kişilere vermeliyiz. Her türlü boş kutuyu kullanışlı hale getirerek tekrar kullanmalıyız.

Atık Yönetimi Geri Kazanım Cam, metal, plastik ve kâğıt/karton gibi değerlendirilebilir atıkların ayrı ayrı toplanarak belirli işlemlerden geçirilip yeniden kullanılacak hale getirilmelerine geri-kazanım denir.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM Geri Kazanım Konusunda Bunları Biliyor musunuz? Geri kazanımla, doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır. Türkiye’de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süren çalışmalar vardır. Cam, kâğıt, karton, plastik ve metal gibi atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalıyla sokaklardan toplanmakta ve ham madde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır. Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık % 15-20 ’sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM Geri Kazanım Konusunda Bunları Biliyor musunuz? Bir ton kullanılmış kâğıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır. Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacaktır. Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, bira kutusu 10-100 yıl, sigara filtresi 2 yıl süre ile kalmaktadır. Piller % 99, kâğıt atıklar % 50 ve bahçe atıkları % 62 oranında geri kazanılabilir maddelerdir.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM   Geri dönüştürülebilir atıklar çöpe karıştıklarında kirlenirler. Bu nedenle yeni ürün elde edilemez; ya da, elde edilecek yeni ürünün kalitesi düşük olur. Geri kazanılabilir atıklarının ayrı toplanarak geri kazandırılması, bütün gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de yasal bir zorunluluktur. Geri kazanılabilir maddelerin belirlenebilmesi için bu maddelerin üzerine bazı semboller ve kodlar yazılmaktadır. Bu kodlar tüm ülkeler tarafından bilinmekte ve bir şey çöpe atılırken bu sembollere dikkat edilmektedir.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM   Evinizdeki tekrar kullanılamayan birçok şey geri kazanılarak başka yeni bir eşya olarak kullanılabilir. Geri kazanılmış bir ürün ile hayal bile edemeyeceğimiz birçok yeni ürün elde edilebilir. Örneğin, Geri kazanılmış soda şişelerinden T-shirtler, taraklar ve milyonlarca diğer plastik eşya yapılabilir. Hatta yeni bilgisayarınızın kutusu bile geri kazanılmış plastikten yapılmış olabilir. Geri kazanımı uygulamak hiç zor bir iş değildir. Geri kazanılabilir malzemeleri diğer çöplerle birlikte atmayıp geri kazanım merkezlerine göndermemiz bile yeterli olabilir.

ATIK YÖNETİMİ GERİ KAZANIM   Yeni aldığımız bir eşyanın geri kazanılmış olduğunu anlamamız için üzerinde aşağıdaki işaretin olması gerekir. Eğer bir eşya bu işareti taşıyorsa, o eşya geri kazanılmış bir atıktan üretilmiş demektir.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM   Evimizde her gün kullandığımız geri kazanılabilir malzemelerin bazıları: Gazeteler Yağlar Boyalar Plastik poşetler Plastik şişeler Çelik kutular Lastikler Beyaz eşyalar Ahşap malzemeler Yazı ve fotokopi kağıtları Bahçe atıkları   Piller Alüminyum kutular İnşaat malzemeleri Kartonlar Kimyasallar Elektronik ekipmanlar Camlar (şişeler ve kavanozlar) Dergiler Metaller  

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM Geri Kazanımın Aşamaları : Değerlendirilebilir atıkların (Cam, metal, plastik ve kağıt/karton) diğer atıklar ile karıştırılmadan temiz bir şekilde ayrı olarak biriktirilmelidir. Ayrı olarak biriktirilen bu atıklar, çöple karışmadan temiz bir şekilde belediyeler tarafından uygun araçlar kullanılarak ayrı toplanır. Kaynağında ayrı toplanan bu atıklar ayırma tesislerinde cinslerine göre (cam, metal, plastik, kağıt/karton olarak) sınıflandırılır. Sınıflandırılan atıklar tekrar işlenmek ve değerlendirilmek üzere geri kazanım işletmelerine sevk edilir.

Atık Yönetimi GERİ KAZANIM  Geri dönüştürülmek üzere kategorilere ayrılmış atıklar:

ATIK YÖNETİMİ GERİ KAZANIM  Geri kazanımı yaygınlaştırmak için biz ne yapabiliriz? Herhangi bir ürünü alırken geri kazanıma uygun olmasına dikkat edelim. Kâğıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp kullanılmış kâğıtları geri kazanalım. Tükettiğimiz kâğıtları çöpe atmak yerine toplayıp geri kazanım merkezine götürerek çevre kirliliğini önleyebiliriz. Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, sepet ve fileleri tercih edelim. Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğu için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.

GERİ KAZANIM NASIL GERÇEKLEŞİR?

Bir Geri Kazanım Projesi Çöpleri türlerine göre ayrı ayrı toplarsak, onları geri kazanabiliriz. Biz çok mutluyuz. Yeni bir ürüne dönüşmek için toplanıyoruz.

Bir Geri Kazanım Projesi Biz geri kazanım merkezine gidiyoruz. Sana yeni bir ürün olarak geri geleceğiz. Toplanan atıklar geri kazanılır ve bize yeni ürün olarak geri gelir.

Bir Geri Kazanım Projesi Çöplerinizi şişe, kutu ve kağıt olarak ayrı toplarsak geri kazanımı başlatırsınız. Geri kazanılabilir atıklarınızı geri kazanım kutusuna atarsanız, bu atıklar işleme sokulmak için alınır.

Bir Geri Kazanım Projesi Gazeteler de geri kazanılabilir. Bu yüzden eski gazetelerimizi geri kazanacak şekilde hareket etmeliyiz. Merkezi

Bir Geri Kazanım Projesi Topladığın çöpler geri kazanım merkezine götürülüyor. Ayrı ayrı topladığımız bütün geri kazanılabilir maddeler toplanıp geri kazanım merkezine götürülür.

Bir Geri Kazanım Projesi Çöpleri ayırıp kutularda topluyoruz. Plastik Geri kazanım merkezinde geri kazanılabilir maddeler türlerine göre ayrılıp, işlemlerden geçirmek için büyük kutularda toplanır. Metal karton Alüminyum Cam

Bir Geri Kazanım Projesi Ayrılıp kutulara doldurulan geri kazanılabilir atıklar ezilme, sıkıştırma gibi işlemlerden geçirilir. Bu işlemlerden sonra atıklar fabrikalara gönderilip yeni maddeye dönüştürülmeye hazırdırlar. Kutulardaki atıklar ezilip, sıkıştırılıyor. Plastik Cam

Bir Geri Kazanım Projesi Fabrikalarda atıklar hammaddeye dönüştürülür. Ayrılan geri kazanılabilen maddeler ilgili fabrikaya götürüldüğünde yeni ürünler yapılır. Plastik Plastik Fabrikası Bu hammaddelerden yeni eşyalar üretilir. Halı Fabrikası

Bir Geri Kazanım Projesi Yenilenmiş kağıt Örneğin, eski gazeteler yeni gazete üretmek için kullanılır. Gazeteci

Bir Geri Kazanım Projesi Geri kazanılmış soda şişesinden üretilmiştir. Geri kazanıma yardımcı olmamızın diğer bir yolu da geri kazanılabilir maddeleri satın almaktır.

TEŞEKKÜR EDERİM