NEREDE VE NASIL YAŞIYORUZ

TÜRKİYE’DE NÜFUSUN VE YER-LEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLE-YEN FAKTÖRLER Türkiye’de nüfusun yöreler ve bölgeler arasında düzensiz dağıldığı görülür. Türkiye’de yerleşmelerin ve nüfusun dağılışını etkileyen faktörler doğal ( fiziki ) ve beşeri fak-törler olmak üzere ikiye ayrılır

TÜRKİYE’DE YERLEŞMELER

TÜRKİYE’DE YERLEŞME ŞEKİLLERİ Türkiye dünyanın en eski yerleşim alanlarından biridir. Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması Asya – Avrupa arasında köprü olması İklim şartlarının elverişli olması Su kaynaklarının yeterli olması Verimli tarım arazilerinin bulunması Tarih öncesi devirlerden günümüze kadar bir çok uy-garlığın Anadolu üzerinde kurulmasını ve gelişmesini sağlamıştır

Günümüzdeki şehirlerin çoğunun temelleri Selçuklu-lar döneminde atılmıştır Osmanlılar döneminde bu şehirlere yenileri ilave ol-muş ve şehirlerin büyümesi devam etmiştir. Yerleşmelerin büyüklükleri, görünümü, fonksiyonları nüfusları ve genişlikleri birbirinden farklıdır. Bu özelliklerinden yola çıkarak yerleşmeleri kır ve kent yerleşmeleri olmak üzere iki grupta toplayabiliriz

KIR YERLEŞMELERİ Kır yerleşmeleri; tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir-likte yapıldığı ya da birinin diğerine göre ön plana çıktı-ğı yerleşmelerdir. Kır yerleşmeleri köyler ve köy altı yerleşmeleri olmak üzere ikiye ayrılır Ülkemizdeki kırsal alanlarda devamlı ve geçici olmak üzere iki farklı yerleşme şekli mevcuttur.

DOKULARINA GÖRE KIR YERLEŞMELERİ

A ) TOPLU YERLEŞMELER

B ) DAĞINIK YERLEŞMELER

DEVAMLI KIR YERLEŞMELERİ Köy Mezra Mahalle Divan Çiftlik

GEÇİCİ KIR YERLEŞMELERİ Yayla Ağıl Kom Dam Oba Bağ Evleri Dalyanlar Yazlık Sahil Yerleşmeleri

DEVAMLI KIR YERLEŞMELERİ Köy 1924 yılında çıkarılan 442 sayılı Köy Kanunu’na göre; cami, okul, otlak, yaylak, baltalık ve orman gibi ortak malları bulunan ve toplu veya dağınık oturan insanların bağ, bahçe ve tarlaları ile birlikte oluştur-dukları yerleşmelerdir.

Mezra Tarım yapılabilecek ya da hayvan beslenebilecek bir alanda birkaç ev ve eklentisinden oluşan yerleşmeler-dir. Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz bölgelerinde yaygın olarak görülür.

Mahalle Köy altı yerleşmeleri ile köy arasında bir yerleşmedir. Mahalle yerleşmeleri; Batı Karadeniz, Batı Anadolu, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yaygındır.

Mahalle

Divan Birbirinden uzakta kurulmuş olan ve birlikte bir köyü oluşturan mahallelere divan adı verilir. Dağınık yerleşme tipi olan divanlarda akraba aileler birarada toplanmıştır. Divanlardan en eski olanı köyün muhtarlık merkezini oluşturur. Divanlarda ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanır. Divan yerleşmelerinin büyük çoğunluğu; Sinop, Sa-karya,Kocaeli ve Bolu illerinde yaygındır

Divan

Çiftlik Tarım arazileri içinde kurulu evler ve ahırlardan mey-dana gelen yerleşmelerdir. Çiftliklerde sadece tarım veya sadece hayvancılık ya-pıldığı gibi her iki faaliyet birliktede yapılır. Çiftlik yerleşmeleri; genellikle arazinin sade olduğu geniş ve verimli araziler üzerinde gelişmiştir.

Çiftlik

GEÇİCİ KIR YERLEŞMELERİ Yayla Ülkemizde geçici yerleşmelerin başında gelir. Daha çok hayvancılık faaliyetleri için kullanılır. Bu amaçla Karadeniz, Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yaylacılık faaliyetleri yaygındır. Temiz havası, yeşil çevresi ve doğal güzellikleri ile yay-lalar son yıllarda turizm amaçlı kullanılmaktadır.

Yayla Doğu Anadolu’daki yaylalarda kalıcı meskenlerin yerine kıl çadırlar kullanılır. Adana, Mersin ve İskenderun gibi merkezlerde yazın aşırı sıcaklardan dolayı yaylaya çıkılır Bazı yayla yerleşmeleri zamanla kalıcı yerleşmelere dö-nüşebilmektedir. Örneğin Belen ve Pozantı ( 1960 )

Yayla Yerleşmesi

Ağıl Küçükbaş hayvanların gecelemeleri için kullanılır. Ağılların çevresi çit veya taş duvarlarla çevrilidir. Üstü açık havlu biçimindeki mekanlardan oluşur. Ağılların yanında çoban kulübeside bulunur.

Ağıl

Kom Genellikle hayvancılık yapmak için kullanılır. Komlar, ev ve bunların eklentileri olan samanlık, avlu ve hayvan yemi yetiştirilen tarlalardan oluşur. Doğu Anadolu’da özellikle Erzurum, Erzincan, Kars ve Tunceli’de çok sayıda kom yerleşmesi bulunur.

Dam Daha çok hayvancılık yapmak için kullanılır. Genellikle 15 – 20 evden oluşur. Bu tür yerleşmeler Ege Bölgesi ile Gökçeada ve Bozca-ada’da bulunur.

Oba Genellikle çadırlardan oluşan yerleşmelerdir. Yaz aylarında kullanılan geçici yerleşmelerdir. Bu tür yerleşmeler Doğu ve Orta Karadeniz bölümleri, Toros Dağları, Ege Bölgesi ve Güney Marmara’da görü-lür

Oba Yerleşmesi

Bağ Evleri Bağcılık faaliyetlerinin yaygın olduğu Ege Bölgesi’nde bağ evleri yaygın olarak görülür.

Bağ Evi

Dalyanlar Deniz kıyılarında koy ve körfezlerin bulunduğu bölge-lerde balık üretme yerleridir. Ege ve Akdeniz kıyılarında dalyan yerleşmelerine sıkça rastlanır

Yazlık Sahil Yerleşmeleri Ege, Marmara ve Akdeniz kıyılarında daha çok yaz aylarında kullanılan geçici yerleşmeleridir. Yazlık Sahil Yerleşmelerinin bir kısmı devre mülk siste-miyle işletilir.

Yazlık Sahil Yerleşmesi

2. KENT YERLEŞMELERİ

ŞEHİR Şehir, insanların geçimlerini daha çok tarım dışı sektörler den ( sanayi, ticaret, turizm, eğitim vb ) en büyük yerleş- me birimidir

Bir Yerleşim Yerinin Kent Sayılması İçin Tarım dışı faaliyetlerin gelişmiş olması İş bölümünün belirginleşmesi Tüketici nüfusun fazlalığı Nüfusunun 10.000’ nin üzerinde olması TÜİK’e göre nüfusu 10.000’ nin üzerindeki yerleşmeler ile nüfusları ne olursa olsun il ve ilçeleri kent olarak kabul et- mektedir

ŞEHİRLERİN SINIFLANDIRILMASI

Nüfuslarına Göre Şehirler A ) Küçük Şehirler Nüfusu 10.000 ile 25.000 arasında olan şehirlerdir B ) Orta Büyüklükteki Şehirler Nüfusu 25.000 ile 100.000 arasında olan şehirlerdir C ) Büyük Şehirler Nüfusu 100.000 ile 500.000 arasında olan şehirlerdir. Ankara, İzmir, Adana, İstanbul, Bursa, Gaziantep, Konya ve Kayseri

Fonksiyonlarına Göre Şehirler A ) Ticaret Şehirleri B ) Tarım Şehirleri C ) Liman Şehirleri D ) Sanayi Şehirleri E ) İdari ve Askeri Şehirler F ) Turizm Şehirleri G ) Maden Şehirleri H ) Üniversite Şehirleri

Dinlediğiniz için teşekkür ederim…