HASTA HAKLARI Temel Kavramlar ve Temel Yanılgılar Uzm. Dr. Gülsüm GÜRSOY İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü

Hasta Hakları Konusunda Yanlış İnanışlar HASTA HAKLARI;  Sağlık çalışanı haklarıyla karşıt sanılabilir,  Hekim hatası/malpraktis ile aynı tutulabilir,  Sağlık hakkı ve tüketici haklarıyla karıştırılabilir,  Gerçek dışı görülebilir.

Hasta Hakları ve Sağlık Çalışanı Hakları Kardeştir  Muayene için yeterli süre  Temiz ve çağdaş sağlık tesisi  Bilimsel ve tıbbi gelişmeleri takip  Saygılı ve güvenli ilişki  Makul bekleme süresi

Hasta Hakları ve Hekim Hatası  Hekim Hatası/Malpraktis: Tıp etkinliği sırasında ortaya çıkan tıbbi kusur ve hatalara verilen ortak ad.  İlgilileri, Bilirkişiler, Mahkemeler, Yüksek Sağlık Şurası ve Adli Tıp Kurullarıdır.  Hasta hakları içerisinde “hekim hatasına uğramamak” diye bir hak yoktur.

Sık Karışan Kavramlar; Sağlık Hakkı  SAĞLIK HAKKI; Hasta ya da sağlam her bireyin sağlıklı yaşam sürmek için ihtiyacı olan tüm hizmetlere ulaşma hakkını içerir. Kişi sağlık kurumuna başvursun ya da başvurmasın her durumda vardır.  HASTA HAKLARI, Kişinin “hasta olmak”la kazandığı ve sağlık tesisine başvurduğu andan itibaren başlayan haklardır.

Sık Karışan Kavramlar; Tüketici Hakları  TÜKETİCİ HAKLARI; Genel hukuk ve etik  HASTA HAKLARI; Genel hukuk ve etiğin yanı sıra TIP ETİĞİ devreye girer.

Hasta Haklarının Anayasası HİPOKRAT YEMİNİDİR. Hipokrat’tan beri hekim-hasta ilişkisi, hastaya yarar sağlama, zarar vermeme, güven ve gizlilik esaslarına dayanır.

Hasta Hakları ve Gerçekler  Hasta hakları fantazi değil, gerçekçi bir yaklaşımdır; sağlık hizmetlerinde insan haklarının değişen gerçeklere uyarlanmasıdır.

Hasta Hakları; Köken  Son yılda sağlık hizmetleri ve tıbbi girişimlerin boyutlarında büyük değişim; - tıp bilimi ve teknolojisindeki dev gelişmeler, - hasta üzerinde gerçekleştirilen işlem ve müdahalelerin miktarında ve tarzında artış, HASTALARIN DA DESTEKLENMESİ İHTİYACI

Hasta Hakları; Tanım  Hasta- hekim ilişkisinin, tüm sağlık çalışanlarını kapsayacak şekilde etikten hukuka doğru yeniden düzenlenmesidir; Hastanın ilişki içinde olduğu yalnızca hekim değil, tüm çalışanlarıyla birlikte hastane/sağlık kurumudur.

Hasta Hakları; Temel Kavramlar  Hastalar: Sağlıklı veya hasta olarak sağlık hizmetinden yararlananlar.  Sağlık Hizmeti: Sağlık kurumları veya personeli tarafından verilen hizmetler  Tıbbi Girişim: Hekim veya diğer sağlık personeli tarafından tedavi ve teşhis amacıyla yapılan her türlü faaliyet.  Sağlık Kurumu: Hastane, sağlık merkezi gibi sağlık hizmeti sunan kurumlar.

Hasta Hakları; Amaç Hastaların desteklenmesi ve toplumsal açıdan güçlendirilmesidir; –hastanın bir kişi olarak gelişmesi, –bedensel ve ruhsal bütünlük ve itibarının korunması, –hasta hekim ilişkisinde hastanın edilgen rolünü kırarak aktif katılımının sağlanması, –her hastanın tam ve kaliteli sağlık hizmetinden yararlanmasının sağlanmasıdır.

Hasta Hakları; Amaç Sağlık hizmetlerini desteklemek ve güçlendirmek;  Sağlık hizmeti alan, sunan ve aracılık eden kişi ve kurumlar arasında işbirliği ve iletişim fırsatları yaratmak, varolanları güçlendirmek, böylelikle daha etkin ve güvenilir bir model oluşturmak,  Hasta eğitimini genel bir uygulama haline getirerek sağlık hizmeti etkinliğini artırmak,  Hasta haklarıyla ilgili başvuru mekanizmaları oluşturarak sağlık hizmeti ortamında iç kontrolü sağlamaktır.

Hasta Hakları; Bugün  Hasta hakları dünyada ve Türkiye’de giderek daha fazla önem kazanıyor.  ‘Hasta haklarına dayalı bir sağlık hizmeti’ anlayışı gündeme geliyor.

Hasta Hakları; Dünya  1981, Lizbon Bildirgesi  1994 Amsterdam Bildirgesi  1995 Bali Bildirgesi  2002 Roma Bildirgesi

Hasta Hakları; Türkiye  1998 Hasta Hakları Yönetmeliği  2003 Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına Dair Yönerge

Hasta Hakları;Temel Maddeler  Tıbbi Bakım Hakkı  Bilgilendirilme Hakkı  Rıza (Onay) Hakkı  Mahremiyet Hakkı  Başvuru Hakkı

Tıbbi Bakım Hakkı  Herkesin hiçbir ayrım yapılmaksızın koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmeti alması, herkesin sağlık hizmetlerine eşit ve sürekli olarak ulaşabilmesidir.

Bilgilendirilme Hakkı HASTAYA  Sağlık kurumundan nasıl yararlanacağı konusunda ve  Durumu ile ilgili tıbbi gerçekleri, önerilen tıbbi girişimleri ve her bir girişimin potansiyel risk ve yararlarını, öteki seçenekleri, tedavisiz kalmanın sonuçlarını, hastalığın seyri hakkında TAM OLARAK BİLGİ VERİLMESİNİ KAPSAR.

Rıza (Onay)  Hastanın rızası(aydınlatılmış onamı) her türlü girişimin ön koşuludur. Tıbbi girişim tanı ve tedavi ile ilgili her türlü süreci kapsamaktadır. İradesi yerinde olan ve yasal ehliyeti bulunan hastanın önerilen tıbbi girişimi reddetme ve durdurma hakkı vardır. Hekim her iki halin de hastada yaratması muhtemel sonuçları hastaya açıklamalıdır.

Rıza Aranmaz Acil durumlarda ve müdahale endikasyonu bulunan hallerde, hastanın daha önce aksi beyanı yoksa, onayı olduğu varsayılır ve müdahale yapılır. Yasal ehliyeti olmayan hastanın yasal temsilcisinden onay alınır.

Mahremiyet Hakkı  Sadece hastanın açık izni ya da mahkemenin kesin isteği üzerine hasta ile ilgili bilgiler açıklanabilir.  Hastanın kendisi ile ilgili dosyalara, kayıtlara bakabilme ve kopyasını alabilme hakkı vardır.

Mahremiyet Sınırları Başkalarının hayatlarını tehdit eden durumlar mevcutsa, hekim o kişileri uyarmak durumundadır. Bulaşıcı hastalıklar, kamu sağlığını tehdit eden haller, doğum, ölüm belgelerinin düzenlenmesi, gebeliğe son verilmesi gibi uygulamalarda veli/vasilerin yasal iznine hekim başvurmalıdır.

Başvuru Hakkı  Haklarının ihlali durumunda, hastanın hakkını aramak üzere uygun başvuru mekanizmalarına sahip olması gerekir.  Hastalar haklarına saygı gösterilmediğini düşündüklerinde, mahkemelere, hastanelerde hasta hakları kurullarına, tabip odalarına başvurabilirler.  Hastaların şikayetlerinin değerlendirilmesi ve sonuç hakkında bilgilendirilmesi hakkı vardır.

Hasta Hakları Herkese Yararlıdır  Hasta haklarının uygulamaya geçmesi ve ihlallerin bilinir kılınması, hem hastalar hem de sağlık kurumu/sağlık çalışanları yararına düzenlemeler yapılmasını ve düzenlemeyi denetleme imkanını sağlayacaktır.  Hasta bireyin ve toplumun memnuniyet düzeyinin yükseltilmesi yöneticinin başarısının göstergesidir.

Hasta hakları konusunda en önemli husus hastaya saygı duyabilmektir. TEŞEKKÜRLER VE SAYGILAR