Özgür Küçüktaşdemir FİİL

KLASİK SUÇ GENEL TEORİSİ KUSURLULUK (Manevi Unsur) HUKUKA AYKIRILIK FİİL (Maddi Unsur) Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

Maddi Unsur: Fiil FİİL HAREKET İCRA İHMAL NEDENSELLİK BAĞI NETİCE Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

FİİL İRADE HAREKET NEDENSELLİK NETİCE Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

HAREKET HAREKET: Vücudun bir devinimidir. Bedensel Devinimin Ceza Hukuku Manasında Bir Hareket Sayılabilmesi İçin: 1)Bir İnsan Hareketi Olmalı 2)İradi Olmalı(o hareket istenmeli) 3)Dış Dünyaya Yansımalı Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

Nedensel Hareket Teorisi HAREKET TEORİLERİ ONTOLOJİK TEORİLER Nedensel Hareket Teorisi Amaçsal Hareket Teorisi Sosyal Hareket Teorisi NORMATİVİST (HUKUKİ) HAREKET TEORİSİ Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

HAREKET TEORİLERİ «Vücudun şuurlu ve iradi devinimi» NEDENSEL HAREKET TEORİSİ «Vücudun şuurlu ve iradi devinimi» SOSYAL HAREKET TEORİSİ «Vücudun toplumsal değeri haiz bir amacı bilinçli olarak gerçekleştirmeye matuf bir iradi devinimi» AMAÇSAL HAREKET TEORİSİ «Ereksel olarak tipik neticenin gerçekleşmesine yönelmiş bulunan bir faaliyet» Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

HAREKETE GÖRE SUÇLARIN AYRIMI I HAREKETİN SAYISINA GÖRE AYRIMI: TEK HAREKETLİ SUÇLAR(Örn.Adam öldürme) ÇOK HAREKETLİ SUÇLAR(Örn.Yağma) SERBEST HAREKETLİ SUÇLAR(Örn.Adam Öldürme) BAĞLI HAREKETLİ SUÇLAR(Örn.Güveni Kötüye Kullanma) SEÇENEK HAREKETLİ SUÇLAR(Örn.Cinsel Saldırı) *Suç tanımındaki hareketlerden bir veya birkaçının işlenmesi. Bu hareketlerin birkaçının yapılması da suçun birden fazla olmasını gerektirmez. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

HAREKETE GÖRE SUÇLARIN AYRIMI II HAREKETİN ŞEKLİNE GÖRE SUÇLARI AYRIMI: İCRA SUÇLARI İHMAL SUÇLARI SALT İHMAL İHMAL SURETİYLE İCRA Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

İCRA SUÇLARI HAREKETE GEÇMEK= İCRA= AKTİF DAVRANIŞ Bir “yapmama” emrinin, yani yasağı ifade eden normların ihlal ederler. Normların büyük çoğunluğu “yasak” normlarıdır. Kişinin davranışı “yapmak” şeklinde nesnelleşir. Örn; Adam Öldürme İcrai hareketlerin tekliğini belirlemek için davranışlar arasındaki zamanda ve amaçta birliğe bakılır. (Örn, Birden fazla kez bıçaklayarak birini öldürmek.) Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

İHMAL SUÇLARI HAREKET ETMEMEK=İHMAL=PASİF DAVRANIŞ Bir “yapma” emrinin ihlalidir. Vücudun bir devinimde bulunmaması Kişinin kendisinden hukuk düzeni tarafından beklenen hareketi yapmaması Sözlük manasıyla kişinin üstüne düşeni yapmaması Hukuk düzeni tarafından emredilen davranışın yapılmaması ile “salt ihmal” suçları, ihmal davranışla netice meydana getirilirse “ihmal suretiyle” icra suçları söz konusu olur. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

SALT İHMAL SUÇLARI Gerçek ihmali suçlar, saf ihmali suçlar olarak da geçer Basit bir hareket yükümlülüğü söz konusu Salt kanunun beklediği bir davranışın yapılmamasıdır. Bu davranışı gerçekleştirmeyen herkes bu suçların faili olabilir. Örnekler, TCK’nın 98., 116., 257/2. maddeleri Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

İHMAL SURETİYLE İCRA SUÇLARI Garantörsel ihmali suç, görünüşte ihmali suç, gerçek olmayan ihmali suç olarak da geçer. İcra hareketiyle işlenen bir suçun, ihmali hareketle işlenmesidir. “Yasak” içeren normlar herkese emredilmişken, “emir” içeren normlar ancak belirli kişileri muhatap alır. Bu yükümlülüğün kaynakları, kanun(örn, PVSK), sözleşme(örn,cankurtaran, bakıcı, hekim vb. iş sözleşmesi) öngelen tehlikeli eylemdir.(örn,Trafik Kazaları) TCK 98 yerine fail gibi cezalandırılır. Bu açıdan icra suçlarıyla arasında fail bakımından farklılık vardır. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

Hareketin tekliğini veya çokluğunu tayinde: AMAÇTA & ZAMANDA BİRLİĞE BAKILIR! Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİK (Yargıtay Kararları) “Sanığın başıboş bıraktığı köpeğin, mağdura saldırarak ısırmak suretiyle yaralamasına yol açması şeklinde gerçekleşen eylem, TCK 89/1’deki taksirle yaralama suçunu oluşturur.” (YG 2.CD, 12.04.2007, 5448) “Seçenek hareketli suçlardan olan nitelikli cinsel saldırı suçunu işlediği kabul olunan sanıklardan Ömer’in, mağdurun cinsel organına önce parmağını daha sonrada penisini ithal etmek suretiyle gerçekleşen eyleminde zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.”(YG 5.CD,02.12.2008, 10675) Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİK II Antalya’da bir otelin kıyısında yüzmekte olan 5 yaşındaki B dalgalara kapılır. Babası, Cankurtaran Can ve turist James, çocuğun boğulmakta olduğunu görmelerine rağmen yardım etmezler. Köpeği yola fırlayan, Ali köpeğinin peşinden yola atlamış, o sırada arabasını süren Can Ali’ye çarpmamak için arabasını yolun dışına çevirip, bir ağaca çarpmış. Ağır biçimde yaralanmış. Ali köpeğini yoldan alıp yoluna devam etmiştir. Ünlü bir şarkıcının koruması, yumruğuyla şarkıcıya saldıran hayranına müdahale etmez. Şarkıcının burnu kırılır. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NETİCE NETİCE: «hareketten hasıl olan, kanunun göz önüne aldığı dış dünyadaki değişiklik» «Bir olayın doğurduğu başka bir olay veya durum»(TDK Sözlüğü) Hukuken; Dış dünyadaki bir değişiklik & Suçun kanuni tanımında belirlenmiş bir değişiklik Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NETİCENİN TABİATÇI ANLAYIŞI NETİCEYE İLİŞKİN ANLAYIŞLAR NETİCENİN TABİATÇI ANLAYIŞI Zaman bakımından hareketten sonra gelen, hareketle nedensel, ama hareketin kendisinden bağımsız olarak dış dünyada algılanabilen değişikliktir. NETİCENİN NORMATİVİST ANLAYIŞI Hukuken korunan menfaatin ihlalidir. Olgusal değil, salt hukuki bir sonuç olarak neticeyi ele alır. Yani bir değer hükmü getirir. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NETİCEYE GÖRE SUÇLARIN AYRIMI NETİCELİ X NETİCESİZ SUÇLAR MADDİ SUÇLAR X ŞEKLİ SUÇLAR ZARAR SUÇLARI X HAREKET SUÇLARI ZARAR SUÇLARI Zarar Suçları Zarar Tehlikesi (Somut Tehlike) SALT HAREKET SUÇLARI Soyut Tehlike Suçları Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

MADDİ UNSUR ESAS OLMAK ÜZERE SUÇLARIN TASNİFİ HAREKET ESAS OLMAK ÜZERE İcra, İhmal, İhmal Suretiyle İcra Serbest H., Bağlı H., Seçimlik H. Tek Hareketli, Çok Hareketli Ani Suçlar, Kesintisiz Suçlar, İtiyadi Suçlar NETİCE ESAS OLMAK ÜZERE Neticeli Suçlar, Neticesiz Suçlar Maddi Suçlar, Şekli Suçlar Zarar Suçları, Salt Hareket Suçları Geçitli Suçlar Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NEDENSELLİK Hareket ve neticenin arasındaki olgusal bağlantıya denir. Suç fiilinin faile isnat edilebilmesi için ilk ve göz ardı edilebilmesi mümkün olmayan bir şarttır. TCK, hareket ile netice arasındaki olgusal bağlantıya ilişkin bir hüküm bulundurmamaktadır. Konu öğreti ve uygulamaya bırakılmıştır. Öğreti ve uygulamada tartışmalı bir konudur. Şart ve uygun sebep teorileri en çok kabul gören teorilerdir. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NEDENSELLİĞİ AÇIKLAYAN DÜŞÜNCELER NEDENSELLİK TEORİLERİ Tabii Nedensellik (Şart) Teorisi Uygun Nedensellik(Sebep) Teorisi Beşeri Nedensellik Teorisi Objektif İsnadiyet Teorisi Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

ŞART TEORİSİ İlk ortay atılan teoridir. Doğa bilimini esas alır. Neticeyi ortaya çıkartan her sebep eşit değerde esas alınır. (teorinin zayıf yönü) Şartların eşitliği teorisi de denir. Neticeden önce gelen ve bulunmadığında gerçekleşmesine imkan vermeyen her şart, neden kabul edilir. HAREKET YAPILMASAYDI NETİCE MEYDANA GELMEYECEKTİ DENEBİLİYORSA NEDENSELLİK BAĞI KURULUR. «olmazsa olmaz şart» Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

ŞART TEORİSİ Teori sorumluluğun sınırlarını çok genişlettiği için eleştirilmiştir. Sorumluluğun sınırları kusurlulukla daraltılmaya çalışılmıştır. Bu çözüm de doktrin tarafından yeterli görülmemiştir. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

UYGUN SEBEP TEORİSİ Neticeyi meydana gelmesine katkı sağlayan her sebep değil, neticeyi meydana getirmeye uygun ve elverişli sebep esas alınır. Ortak beşeri deneyimden çıkarılan soyut uygunluk esas alınır. Elverişlilik esas alınır. Teşebbüsü açıklamada yararlıdır. Sorumluluk sınırlarını fazla daralttığı için eleştirlmiştir. Daha çok özel hukukta kullanılır. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

BEŞERİ NEDENSELLİK TEORİSİ İnsan, şuur ve irade erkiyle olgusal dünyada egemen olduğu bir alana sahip olmaktadır. Olumlu Şart İnsanın hareketinin neticenin sebebi olması Olumsuz Şart Neticenin gerçekleşmesine istisnai(atipik) hallerin katılmaması Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

OBJEKTİF İSNADİYET TEORİSİ Şart teorisinin yanıt veremediği hallerde devreye girer. Fail hareketiyle, Kanunda öngörülen neticeyi gerçekleştirecek önemli bir risk ya da tehlike yaratmışsa sorumlu tutulur. Riskin belirlenmesinde kullanılan kriterler açısından doktrinde bir uzlaşı yoktur. Kriterler: Öngörülebilirlik(Hükmedilebilirlik) Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Taksirli S.) Risk Bağlantısının Bulunmaması veya Hukuken Önemli bir Riskin Bulunmaması Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

NEDENSELLİK (ŞART TEORİSİ) Neticenin hangi hareketten meydana geldiği. NEDENSELLİK (ŞART TEORİSİ) Objektif Değerlendirme Ortalama insan açısından yapılabilirlik. Sübjektif Değerlendirme Failin bireysel özellikleri bakımından bizzat yapılabilirlik. NETİCENİN FAİLE YÜKLENEBİLİRLİĞİ Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

İHMALİN NEDENSELLİĞİ «Yapılması beklenen hareket yapılmış olsaydı netice önlenebilir miydi?» sorusu cevaplandırılır. İhmal suretiyle icra suçlarındaysa, sorumluluktan söz edilebilmesi için ihmalin gerçekleşen neticenin nedeni olması yeterli değildir, neticenin gerçekleşmesi yönünde bir yükümlülüğün bulunması gerekir. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİKLER I A, kocası B’nin yemeğine zehir katar. Zehir etkisini göstermeden kocası B damar tıkanıklığına bağlı olarak kalp krizinden ölür. (1) A. babası B’ye bombalı hediye paket yapıp yollar. A’nın annesi C ise babasının kahvesine zehir katmıştır. Zehir etkisini gösterirken, B bombalı paketi açar ve patlamada ölür. (1) Arkadaşı A’nın yaptığı küfürlü şakalardan hoşlanmayan B, aldığı alkolün etkisiyle sinirlenerek A’yı bacağından vurur. A yanlış tedavi nedeniyle hastanede ölür. (2) Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİKLER II Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR A. arkadaşı B’yi taşla yaralamış, B hemofili hastası olduğundan yarası pıhtılaşmamış ve ölmüştür. (3) A, B’nin yemeğine zehir katar. C de B’nin yemekten sonra içtiği kahvesine zehir katmıştır. Her iki zehir de öldürmeye yeterli ve elverişlidir. Birkaç saat sonra B ölür. B’nin yemeğindeki mi yoksa kahvesindeki zehirden dolayı mı öldüğü belirlenememiştir. (4) (A ve C birbirlerinden habersizdir.) Olayın alternatif versiyonunda A ve C’nin kattığı zehirlerin tümü ancak B’yi öldürmeye yeterli ve elverişlidir.(5)

Pratik I ve II’de Ele Alınan Hususlar (1)Nedensellik Bağının Kesilmesi Bağımsız Başka Bir Sebebin Varlığı Öne Geçen Sebep (2) Atipik Nedensel Gelişme (3) Mağdurun Durumunun Nedenselliğe Etkisi (4) Çift Nedensellik (5)Toplam Nedensellik Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİKLER III Maddi sıkıntı çekmekte olan A, Büyükbabası B’den kendisine kalacak mirası dört gözle beklemekte ama ihtiyar adamın eceli bir türlü gelmemektedir. Bunun üzerine A, kalp hastası olduğunu bildiği büyükbabasını arayıp babasının bir iş kazasında yanarak öldüğü yalanını söyler. Büyükbaba aşırı stresin yol açtığı kalp krizinden ölür. A, B’ye HIV virüsü taşıdğını söyler. B «erkek adama bir şey olmaz» diyerek cinsel ilişki talebinde ısrar eder. B ilişki sırasında HIV virüsü kapar. B’nin sorumluluğunu değerlendiriniz. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

PRATİKLER IV A, B’nin vücudunun belden yukarı kısmına ateş eder. Ağır yaralanan B hastaneye kaldırılır. Yoğun miktarda kan kaybeden B’ye kan nakli yapılır. Olayın sonrasına Yargıtay kararından bakalım: “mağdurun ince bağırsağında 7 yerde perferasyon ve bir yerde kopma meydana geldiği, acilen ameliyata alındığı, 7 ünite kan verildiği, durumunun düzelmesi üzerine 10.09.1999 günü taburcu edildiği, 26.10.1999 günü Akut Hepatit tanısı ile hastaneye yatırıldığı, 06.11.1999 günü öldüğü, Adli Tıp Kurumu 1. İhtisas Kurulu’nun verdiği raporda ateşli silah yarasının tek başına ölümü meydana getirecek düzeyde olduğu, ancak gerekli cerrahi onarımın gerçekleştirildiği, tedavi sırasında Hepatit virüslü kan verildiği, mağdurun ölümünün Akut Hepatit’ten ileri geldiği…” (İlgili makale için bkz. http://e-dergi.marmara.edu.tr/maruhad/issue/viewFile/5000001567/5000000612) Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR

KAYNAKÇA HAFIZOĞULLARI/ÖZEN Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, US-A Y. ÖZBEK, et. al., Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Y. TOROSLU, Nevzat Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Y. HAKERİ, Hakan Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Y. Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR