Fırtına’dan Sonraki Gün Atilla Yesilada www.paraanaliz.com www.istanbulanalytics.com  Videolarımız için: https://www.youtube.com/channel/UCNwlNNDsWUIL1vYqrIErg-g Mayıs 2019

Her fırtına bir fırsattır…. Savaş, deprem, tsunami, salgın hastalık çok yıkıcı felaketlerdir. Hepsinin sonunda tedbirli olan hayatta kalır. Ekonomi doğa gibi işler. Evrime ayak uyduranlar güçlenir. Sırtını kartele, devlete dayayan yok olur. Yeter ki yöneticiler ders alsın.

Giriş ve Özet Türkiye 2018 başından bu yana ara sıra durulan, ama asla bitmeyen bir fırtınaya tutuldu. Sürekli seçim, akıldışı ekonomik politikalar, serbest piyasaya müdahale ve Batı’yla çatışma “Mükemmel Fırtına” üretti. Bu fırtına S-400 krizi çözülmeden bitmez. Bittiğinde ekonominin ayakta duramayacak kadar zayıfladığı görülecek. Bunu görmek için önce küresel şartlara bakacağız: Fed faiz indirimi yok! Türkiye jeo-politik risklerin merkezi konumuna yerleşiyor. 60-70 milyar dolar dış kaynak şart. Bu meblağı ancak IMF verebilir. Türkiye düzelecek, fırtınada hayatta kalanlar büyüyecek. 2019-2020 tahminlerimiz.

Fırtına nasıl başladı? Önce QE bitti, ucuz kredi, tüketim ve inşaata dayalı model iflas etti. Mantık ve küresel öğretiye ters ekonomi politikaları izlendi: Faiz enflasyona yol açmaz, tam tersidir. Kamu bankaları döviz satıyor. Faizlere, fiyatlara, üretime müdahale edildi. Özel sektörün dinamizmi kurutuldu. Bitmeyen seçimler beraberinde “popülist politikalar”, miyopluk ve reform eksikliği getirdi. Rahip Brunson krizi bitti, S-400 başladı. Batı’yı yanlış anlıyoruz. Türkiye’nin Batı parasına muhtaç olduğunu kavrayamıyoruz.

Fırtınanın büktüğü ağaç Döviz kuru akıl almaz bir hızla yükseldi.

Fırtınanın büktüğü ağaç Faizler patladı

Fırtınanın büktüğü ağaç Enflasyon kontrolden çıktı

Fırtınanın büktüğü ağaç Enflasyon beklentileri coştu, kontrol etmek güç

Fırtınanın büktüğü ağaç Sanayici üretemez hala geldi

Fırtınanın büktüğü ağaç Vatandaşın ekonomiye güveni kalmadı

Fırtınanın büktüğü ağaç Batık krediler hızla arttı

Fırtınanın büktüğü ağaç Gerçek batık krediler oranı %15’i bulabilir

Fırtınanın büktüğü ağaç Yabancılar Türkiye’ye gelmez oldu, TCMB rezervleri hızla düştü

Fırtına nasıl ve ne zaman biter? Temmuz’dan önce kesin bitmez. 3 şart var: 23 Haziran seçimleri adil ve şeffaf biçimde yapılacak ve sonucu herkes kabul edecek. ABD ve NATO’yla S-400 krizi iki tarafı da tatmin edecek şekilde çözümlenecek. Ankara istikrar, reform ve serbest piyasa ekonomisine dönüş yolunda kararlı adımlar atacak. Bu şartlar gerçekleşmezse, ekonomik bunalım krize dönüşür. Erken seçime varacak siyasi çalkantı, 1-2 yıl sürecek durgunluk, dolar/TL’nin bir kez daha 7.20 gibi seviyeleri sınması ve kredi faizlerinin %40’ı aşması hazır olmamız gereken senaryolar.

Şahsi tahminlerim Ekrem İmamoğlu kazanacak (6 anket var) ve AKP sonucu kabullenecek. Ankara S-400’lerden vazgeçecek, ya da teslimatı 2020’ye öteleyecek. Başkan Erdoğan radikal rota değişikliği yapacak. IMF yardıma çağrılacak.

Küresel riskler üstümüzde yoğunlaşacak Ticaret Savaşları resesyonist değil, enflasyonist nitelikte. Fakat, GOP’tan para kaçışı tetikleyerek reform senaryosunda dahi ekonomide toparlanmayı geciktirebilir. Fed’den faiz indirimi beklemek anlamsız. Global enflasyon yükselecek, borçlanma maliyetimiz artacak Ticaret Savaşı’nın ötesinde üçlü güç savaşı var: ABD, Rusya ve Çin hegemonya için güreşiyor. Türkiye Doğu - Batı arasıdna flörtünü sürdüremez. S-400’ler Batı açısından Türkiye’nin aidiyet sınavı. NATO-AB’den kopuş kreditörleri kaçırır. ABD-İran gerginliği petrol fiyatını yükselterek yeni cari denge sorunları yaratmay aday. Ayrıca ABD Ankara’yı NATO’ya dönmeye zorlayacak.

Ekonomiyi toparlamak niye çok zor? %20’ye çıkan enflasyonu tek haneye indirmek çok acı para ve bütçe politikaları gerektirir. Yabancı yatırımcı ve kreditörlerin Ankara’ya güveni yok. Bu güveni ancak IMF tesis eder. Serbest piyasaya müdahale işdünyasının şevkini kırdı. Hukuk reformu olmadan, istihdam, üretim ve yatırım kolay toparlanmaz. Bankaların “donuk kredileri” toplamın %4’ü değil, %10-15% civarındadır. Bir başka deyişle fırtına özel sektöre 60-70 milyar dolar servet kaybına neden oldu. Bu açığı telafi edecek parayı sadece IMF sağlayabilir.

Donuk kredi dramı Şirketler-bankalar ve tüketim arasında fasit daire başladı... Sorun kur değil, ciro. Ciro düşünce, borç ödenmez hale geliyor. Şirket konkordato ya da yeniden yapılandırma istiyor... Tedarikçinin cirosu düşüyor; istihdam azalıyor; Tüketim daralıyor; Bankanın kredi riski algısı yükseliyor; Sağlam şirkete de kredi verilmiyor; En başa dönüyoruz, girdap sıradaki firmayı yutuyor...

IMF ne yapacak? Serbest piyasaya dönüşe hakemlik edecek. Donuk kredilerin bankalardan ayıklanıp satılmasını sağlayacak. Bütçede gereksiz harcamaların kısılmasını isteyecek. Mega-proje ve rant için harcama bitecek. Koşullara uyulduğu sürece 60-80 milyar dolar arası kredi verecek. IMF’yle anlaşma akabinde TL derhal değer kazanır (dolar/TL 5.5 civarı), faizler de düşmeye başlar. (Kredi faizi %20’nin altına gerileyebilir)

IMF’li senaryoda 2019-2020 tahminleri

Istanbul Analytics Konaklar Mahallesi Selvili Sokak Emlak Bankası Apartmanı 1/2 Daire 13 Kat 44. Levent atilla@istanbulanalytics.com 90 212 352-1270 Phone 90 533 216-9795