İLKNUR AYDOĞAN Tez Danışmanı: Doç.Dr. EMİNE İKİKAT TÜMER MERSİN İLİNDE KIL KEÇİSİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA.

GİRİŞ Tarımsal faaliyetler içerisinde yer alan hayvancılık insan beslenmesi, kırsal kalkınmanın sağlanması açısından büyük önem arz eden ve desteklenmesi gereken bir faaliyettir. Hayvancılığın bir alt dalı olan küçükbaş hayvan yetiştiriciliği Türkiye de mevcut meralar ve bitkisel alanlar kullanılarak özellikle kırsal kesimlerinde yoğun olarak yapılmaktadır.

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde ürünlerin işlenmesi ve pazara ulaştırılmasından kaynaklanan sorunlar, yem fiyatlarının yüksekliği, mera alanlarının yetersizliği sektörün ekonomik gelişimini olumsuz etkilemektedir.

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğin alt kolu olan kıl keçisi yetiştiriciliği Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yoğun olarak yapılmaktadır. Mersin ili hem iklimsel hem de coğrafik olarak kıl keçisi yetiştiriciliğine uygun bir bölgedir. Bölgedeki işletmeler büyük sürülere sahip aile işletmeleri olup, kıl keçileri yazın yaylalarda, kışın kışlaklarda beslenmektedir.

AMAÇ Üreticilerin; Kıl keçisi yetiştiriciyi yapmalarına etki eden faktörleri tespit etmek, Yetiştiricilikle ilgili karşılaştıkları sorunların ortaya konulmasını, Çoban istihdam desteği ve Hayvan Gen Kaynağı Desteği almalarında etkili olan değişkenlerin tespit edilmesi

MATERYAL VE METOD Oransal örnekleme yöntemi %99 güven aralığında ve ortalamadan %10 sapma ile anket yapılacak örnek işletme sayısı 158 olarak belirlenmiştir.

AmaçlarAnaliz Yöntemleri Kıl keçisi yetiştiriciliği yapan üreticilerin sosyo-ekonomik özelliklerinin belirlenmesi Tanımlayıcı Analiz Kıl keçisi yetiştiricilerin gelir durumlarına göre işletme kaydı tutma oranlarının belirlenmesi Ki –kare Kıl keçisi yetiştiriciliği yapan üreticilerin çoban desteği almalarında etkili olan değişkenlerin belirlenmesi Ki –kare Kıl keçisi yetiştiriciliği yapan üreticilerin Hayvan gen kaynağı desteği almalarında etkili olan değişkenlerin belirlenmesi Ki –kare

Türkiye’de baş kıl keçisi bulunmaktadır. Mersin ilindeki mevcut kıl keçisi yetiştiriciliği yapan işletme sayısı 2990 dir. 01 Mersin ili baş kıl keçisi varlığı ile yetiştiricilikte 1. Sıradadır Araştırma Yöresine Ait Bilgiler

ARAŞTIRMA BULGULARI

Mersin İlinde Kıl Keçisi Yetiştiriciliği Yapan Üreticilerin Sosyo-Ekonomik Özellikleri DeğişkenlerÜretici sayısı% Cinsiyet Kadın42.5 Erkek Toplam Yaş ( (ort: yıl ) < ve üzeri Toplam Medeni durum Bekar95.7 Evli Toplam Aile toplam birey sayısı (ort: 4.31) ≤ 4 kişi kişi Toplam Ailede hayvancılıkla uğraşan birey sayısı (ort: 2.73) ≤ 2 kişi kişi Toplam

İşletmelerin Tarımsal Faaliyetleri ve Gelir Durumları DeğişkenlerÜretici sayısı% Tarımsal faaliyetler Bitkisel üretim10.6 Küçükbaş hayvancılık Büyükbaş hayvancılık 21.3 Toplam Gelir (TL/Yıl) (Kıl keçisi yet. ort: TL) ≤ TL TL TL ve üzeri Toplam

Kıl Keçisi Yetiştiriciliğinden Sağlanan Yan Gelir (işletmeler ortalaması) Yan gelirMiktar (ort.) Birim Fiyat (ort.) Değer (TL) (ort. Yıllık) Gübre Süt Peynir Damızlık keçi satışı Damızlık teke satışı Kıl Kurbanlık satışı Tüccara satılan oğlak Mezbahada kesimi yapılan oğlak Anaç koyu-keçi desteği Hayvan gen kaynakları desteği

Kıl Keçisi Yetiştiriciliği İşletmelerinde Kayıt Bilgileri DeğişkenlerÜretici sayısı% Kayıt Tutma durumu Hayır Evet Toplam Kayıt Tutmama nedenleri Alışkanlığım yok Tutmayı bilmiyorum Diğer nedenler Toplam

Üreticilerin Tarımsal Kooperatiflere ve koyun-keçi Yetiştiriciliği Birliklerine Üyelik Durumları DeğişkenlerÜretici sayısı% Tarımsal kooperatiflere üye olma durumu Hayır Evet Toplam Koyun-keçi yetiştiricileri birliğine üye olma durumu Hayır117.0 Evet Toplam

Üreticilerin Tarımsal Desteklemelerden Yararlanma Durumu DeğişkenlerÜretici sayısı% Kıl keçisi yetiştiriciliği ile ilgili desteklemelerden yararlanma durumu Hayır Evet Toplam Desteklerden yararlanmama nedenleri Yeterli bulmuyorum117.0 Formalitesi uzun63.8 Yararlanılan destekler Anaç koyun-keçi desteği Çoban desteği85.1 Aşı desteği Süt primi Hayvan gen kaynakları

Kıl Keçisi Yetiştiriciliği Konusunda Teknik Bilgi Alınan Kaynaklar DeğişkenlerÜretici sayısı% Üreticilerin teknik bilgi desteği aldığı kaynaklar Özel çalışan veteriner Kamuda görevli veteriner Ziraat mühendisi Komşu-akraba Muhtar Diğer Toplam Kamu ve özel kurumlarla görüşme sıklığı (gün/yıl) ort:23.46 ≤ Toplam

Kıl Keçisi Yetiştiriciliği ile ilgili Güncel Haberlere Ulaşmada En Fazla Kullandıkları Kaynaklar Haberleşme KaynaklarıÜretici sayısı% Kısa mesaj (SMS)106.3 E-posta42.5 Televizyon (TV) Radyo117.0 Ziraat Odaları Alışveriş yapılan firmalar 95.7 Komşu-akraba Kooperatif ve birlikler159.5 İnternet Muhtar, Önder çiftçi148.9 Diğer148.9 Toplam

Üreticilerin Yerleşim Durumu Yerleşim Durumu Üretici sayısı% Göçer Yarıgöçer53.2 Yerleşik Toplam

Kıl Keçilerinin Temin Edildiği Yer ve Ağılda Muhafaza Durumu DeğişkenlerÜretici sayısı% Temin edildiği yer Merkez ilçe148.9 Yakın ilçe117.0 Il dışı117.0 Kendi işletmesi Toplam Ağılda muhafaza durumu Açık ağıl Kapalı ağıl117.0 Yarı açık ağıl Toplam

Mera-Otlak ve Yayla Alanlarına Yönelik Bilgiler Değişkenlerİşletme sayısı% İşletmede mera ve otlak alanı bulunma durumu Hayır Evet63.8 Toplam Köy kullanımına ait mera ve otlaklardan yararlanma durumu Hayır127.6 Evet Toplam Keçilerin yaylaya çıkma durumu Hayır127.6 Evet Toplam

Kıl Keçisi Yetiştiriciliği ile ilgili Eğitimlere Katılma Durumu ve Yetiştiricilik Faaliyetlerine Yönelik Bilgiler DeğişkenlerÜretici sayısı% Kıl keçisi yetiştiriciliği ile ilgili eğitimlere katılma durumu Hayır Evet53.2 Toplam Kıl keçisi yetiştiriciliği eğitimleri olduğunda katılmak isteme durumu Hayır74.4 Evet Toplam Kıl keçisi yetiştiriciliği faaliyetinden memnun olma durumu Hayır Evet Toplam Olası desteklemelerle kıl keçisi sayısını artırmayı düşünme durumu Hayır Evet Toplam

İşletmelerde En Fazla Karşılaşılan Sorunlar Sorunlarİşletme sayısı% Üretim aşamasında karşılaşılan en önemli sorunlar Yem temini Hastalık ve hayvan kayıpları Teknik bilgi eksikliği Mera alanları yetersizliği Toplam Pazarlama aşamasında karşılaşılan en önemli sorunlar Düşük et fiyatı Düşük süt fiyatı Örgütlenme yetersizliği Toplam

En Sık Karşılaşılan Hastalıklar Değişkenler Işletme sayısı % Yetiştiricilikte en sık karşılaşılan hayvan hastalıkları Kelebek hastalığı Mastitis Brusellosis Şarbon Çiçek hastalığı Toplam

Üreticilerin kıl keçisi yetiştiriciliği tecrübe sürelerine göre pazarlamadan karşılaştıkları sorunlar Tecrübe süreleri Düşük et fiyatı Düşük süt fiyatı Örgütlenme yetersizliği Toplam Ki-kare değeri (p değeri) < (0.203) Toplam

Üreticilerin yayım elamanları ile görüşme sıklığına göre üretim aşamasında karşılaştıkları sorunlar Görüşme sıklığı Yem temini Hastalık Teknik bilgi Mera alanları Toplam Ki-kare değeri (p değeri) < Toplam (0.003)

Çoban İstihdam Desteği Alma Durumunda Etkili Faktörlerin Ki-Kare Analizi Çoban desteği almayan Çoban desteği alan Toplam Ki-kare değeri (p değeri) Eğitim durumları Ortaokul ve üzeri (0.015) İlkokul Toplam Hayvancılık geliri < (0.000) Toplam Hayvanları meraya çıkarma Hayır (0.008) Evet Toplam Çiftçilerin yerleşim şekli Göçer (0.004) Yerleşik Toplam

Hayvan Gen Kaynağı Desteği Alma Durumunda Etkili Faktörlerin Ki-Kare Analizi Gen desteği almayan Gen desteği alan Toplam Ki-kare değeri (p değeri) Eğitim durumları İlkokul (0.047) Ortaokul ve üzeri Toplam Hayvancılık geliri < (0.006) Toplam Çoban istihdam desteği alma durumu Hayır ( Evet Toplam Çiftçilerin yerleşim şekli Göçer (0.000) Yerleşik Toplam

Araştırma bölgesindeki işletmelerin temel yapısı küçük ölçekli ve aile işgücüne dayanmakta olup, kooperatife üyelik ve tarım desteklerinden yaralanma durumlarına önem vermeleri gerekmektedir. İşletmelerdeki alet-makine ve bina kullanım sürelerinin ortalama 15 yıldan fazla olduğu hesaplanmıştır. Üreticilerin teknoloji kullanımına yönelik yenilikleri takip etmeleri ve işletmelerindeki alet-makine bakımını kontrol etmeleri gerekmektedir.. SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu açıdan üreticilerin düzenli kayıt tutma konusunda bilgilendirilmelerine ve özellikle kayıt tutmalarını teşvik edici faktörlerin sağlanmasına önem verilmelidir. İşletmelerde tutulan kayıtlar üretimin daha planlı bir şekilde yapılmasını ve elde edilen ürünlerin pazarlanma sürecinin nasıl ilerlediğinin raporlanması açısından önemlidir. Kayıt tutan üreticiler işletme karını artırmaya yönelik yapılması gerekenleri kolaylıkla belirleyebilir. Your Text Here

Üreticilerin %96.8’inin kıl keçisi yetiştiriciliği ile ilgili herhangi bir eğitim faaliyetine katılmadıkları saptanmıştır. Ankete katılan üreticilerin büyük çoğunluğunun yetiştiricilik eğitimi almamış olması yayım hizmetlerine ağırlık verilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Türkiye’nin keçi varlığının çoğunluğunu oluşturan kıl keçileri (%96), eğitimli yetiştiricilerin artmasıyla daha değerli hale gelecektir.

Araştırmamızda üreticiler mera alanlarının yetersiz olduğunu ve kaliteli yem temin etmekte zorlandıklarını belirtmişlerdir. İşletmelerde yem üretiminin yapılması, et-süt verimlerinin artması için önemlidir. Fakat üreticiler yetiştiricilikle ilgili teknik bilgi eksikliğinden, arazi yapılarından ve desteklemelerden kaynaklı olarak istenilen kalite ve miktarda yem bitkileri yetiştirmemektedir. Yetiştiricilikte yaşanılan sorunlar ışığında Yem temini ve mera-otlak alanları sorunlarına devletin daha fazla ağırlık vermesi ve üreticilerin teknik konularda eğitilmesi için çalışmalar yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır

Pazarlamada yaşanılan sorunların önüne geçilmesi için üreticilerin örgütlenmesine önem verilmesi gerekmektedir. Bilgi kaynağı olarak yayım kurum ve kuruluşlarından, elemanlarından yeteri kadar faydalanmadıkları değerlendirilmiştir. Ankete katılan üreticilerin kıl keçisi yetiştiriciliği ile ilgili güncel haberleri tv, ziraat odaları ve internetten almaktadırlar.

Türkiye’de en fazla yetiştiriciliği yapılan ve masrafsız olan kıl keçisi yetiştiriciliğinin en iyi şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. İşletmelerin mevcut yapısı, sorunları tespit edilerek, kıl keçisi yetiştiriciliğinin gelişimi için gerekli çalışmaların yapılması doğal dengenin korunması ve insan beslenmesi açısından faydalı olacaktır. Kıl keçisi yetiştiriciliği Ülke ekonomisinde katkısı ve tüketimde dışa bağımlılığın azaltılması noktasında desteklenmesi gereken bir faaliyettir.