ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Bülent Okan MİÇOOĞULLARI

Eğitim İle İlgili Temel Kavramlar Eğitim: Bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda davranışlarında kasıtlı ve istendik değişiklikler meydana getirebilme sürecine eğitim denir. Birey: Biokültürel ve sosyal varlığa “birey” denir. Davranış: Etkiye karşı verilen tepki ya da tepkiye karşı etki, organizmanın yaptığı her türlü eylem, hareket “davranış” olarak adlandırılır.

Eğitimsel Davranışın Özellikleri 3 tanedir: İstenilen Davranış Gözlenebilir Ölçülebilir Çeşitleri 1-) Doğuştan gelen davranış (çok az davranış doğuştan gelir) 2-) Sonradan kazanılan davranış 3-) Geçici davranış (Alkol, uyuşturucu alımı sonrasında görüler davranışlar)

*Eğitimcileri ilgilendiren davranış çeşidi sonradan kazanılan davranışlardır. İstendik: Bireyin, toplumun, insanlığın kabul etmesi ve hepsi için yararlı olması. Kasıtlı: Davranış değişikliğinin planlı ve programlı şekilde yapılması. *Öğrenmeden eğitimi ayıran en büyük fark “kasıtlılıktır”. Öğrenmede “kasıtlılık” yoktur. Süreç: Ham maddenin, girdinin alınıp işlenerek istenilen düzeye getirilmesi için yapılan işlerin tümüne ve bu zaman dilimin bileşkesine “süreç” denir.

*Eğitimin ürünü olumsuz değildir. Öğrenme: Bireyin davranışlarında çevresiyle etkileşimi sonucunda nispeten kalıcı izli değişiklik meydana getirme sürecine “öğrenme” denir. *Eğitimin ürünü olumsuz değildir. *Öğrenmede; olumlu davranış değişiklikleri de, olumsuz davranış değişiklikleri de olabilir. Öğrenme her yerdir. *Öğrenmede kasıtlılık yoktur. Eğitimde vardır.(Aradaki en büyük fark) *Öğrenmede kalıcılık nispeten kalıcı izlidir. Belirli bir süre kalıp sonra unutulabilir. *Öğrenme bireyseldir. Öğretim: Öğrenmeyi sağlama, öğrenmeyi kılavuzlama, yol gösterme işine “öğretim” denir.

Eğitim Sürecinin Özellikleri Kapsamlıdır Süreklidir Çok boyutludur Dinamiktir Bilimsel araştırma ve bulgulardan kaynaklanır İnsana özgüdür Evrensel ve ulusal yönleri vardır Olumluya dönüktür Zaman ve mekan yönünden sınırsızdır Ulusal kalkınma ile doğrudan ilişkilidir Kültürü oluşturur Deneyimlerle edinilir Bir uyum sürecidir

Program Belli düzeyde, yaş grubundaki öğrencileri belli bir zaman içerisinde yetiştirmeye yönelik “geçerli öğrenme yaşantıları” düzeneğine program denir. Öğrenme Yaşantıları Belirlenen hedefler doğrultusunda uygun koşulların yaratılıp öğrenciye sunulmasına “öğrenme yaşantıları” denir. Öğrenme yaşantısı: Bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu edindiği değişikliklere “yaşantı” denilmektedir. Yaşantının bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu oluşması ve kısmen kalıcı olması öğrenme yaşantısının, planlı ve istendik olması da eğitimsel yaşantının ürünüdür.

Eğitim Programı 4 temel öğeden oluşur; 1-) Hedefler 2-) İçerik 3-) Eğitim durumları(öğrenme ve öğretme süreçleri) a-Strateji, yöntem ve teknikler b-Eğitim teknolojileri(Kitap,dergi,fotoğraf makinesi) c-Uygulama(alıştırma sayısı, süresi, tekrar vs.) d-Öğretim hizmetinin niteliği *Katılım *İpucu(dikkat çekici) *Düzeltme *Pekiştirme *Dönüt 4-) Sınama durumları (ölçme ve değerlendirme)

Hedefler 3 ana başlıkta toplanır: -Uzak hedefler -Genel hedefler -Özel hedefler Özel hedef: Bir disiplin ya da çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, yetenek, ilgi, tutum ve alışkanlıklar gibi özelliklerdir.

Ölçme ve Değerlendirme Gözlem: Bir niteliğin dikkatli ve planlı bir şekilde incelemesidir. Ölçme: Bir niteliğin gözlenip sayı ya da sembollerle ifade edilmesidir.(ölçüt-karşılaştırma) *Ölçüt 2 şekilde olabilir; 1- Mutlak Ölçüt (üniversitede geçme notu kişiye göre değişmez) 2- Bağıl Ölçüt (Aritmetik ortalama esas. Tüm öğrencilerin ortalaması alınan bireysel notlarla değişir.) Değerlendirme: Ölçme sonuçlarını bir kriterle, bir ölçütle karşılaştırarak bir değer yargısına varma, kritik yorum yapma.

Bir eğitimin gerçekleşebilmesi için olması gereken 3 temel öğe vardır. Bunlar; 1-) Öğrenci (öğrenen) 2-) Öğretmen (öğreten) 3-) Eğitim programı

Pekiştirme: İstenilen davranışın sıklığını arttırmak için öğrenciye verilen uyarıya “pekiştirme” denir. Pekiştireç: Pekiştirmeyi yapma işine ise “pekiştireç” denir. Pekiştireç bireyseldir. Olumlu (aferin, tebrikler) ve olumsuz olarak ikiye ayrılır. Dönüt: Öğrenciye performansı hakkında bilgi verme işine dönüt denir. Dönüt eğitim sürecinde çok önemli bir yere sahiptir. Düzeltme: Ortaya çıkan hatanın ardından yapılan işleme “düzeltme” denir.

PROGRAMDA ÖĞRENCİYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Algılama/Bilişsel Kişisel ve Sosyal Fiziksel *Hafıza *İlgiler *Kas ve yapısı *Dikkat *Değerler *Sinir *Konsantrasyon seviyesi *Tutumlar *Hastalıklar *Ahlak *Olgunlaşma *Duygular *Kendini algılama

Öğretmenlerin konu alanı bilgisinin yeterli olması ÖĞRENME VE ÖĞRETME İLKELERİ Öğretmenlerin konu alanı bilgisinin yeterli olması Öğretmenlerin pedagojik bilgi ve becerilerinin yeterli olması Öğretmenin deneyimli olması Öğretmen ve öğrenci arasında sağlıklı etkileşim olması Öğretimde yüksek beklentinin oluşturulması İşbirliği ortamının oluşturulması Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin dikkate alınması Öğretimin somuttan soyuta, basitten karmaşığa doğru gerçekleştirilmesi Öğrencilerin bireysel farklılıklarının göz önüne alınması Öğretim etkinliklerinin öğrenci ilgilerine dayandırılması

Motivasyonun sağlanması Öğrencilerin dersin hedeflerinden haberdar edilmesi Yakından uzağa ilkesi (yakın çevresinden uzak bilgilere) Öğrencinin aktif katılımının sağlanması Öğrencilerin derste sorumluluk almalarının sağlanması Seçilen öğretim etkinliklerinin öğrenene uygunluğunun sağlanması Öğrenilecek materyalin anlamlı olması Öğretimde dönüt sağlanması Öğrenmede zaman + enerjinin etkin kullanılması Öğrenmede daha fazla duyu organının kullanımının sağlanması İçeriğin küçük adımlar ile sunulması

Konu içeriğinin zengin olması Özel iletişimde güvenlik esasına uyulması Teknolojinin kullanılması Anlamlı tekrarların yaptırılması İpuçlarının verilmesi Pekiştireçlerin verilmesi Aşamalılık ilkesi Mantık ilkesi Öğrencilere yeterli uygulama fırsatlarının sunulması Öğretim sırasında ekonomikliğin sağlanması Öğrenci performanslarının; geçerli, açık, net, adil ve dersin hedeflerine uygun olarak değerlendirilmesi.

Başlıca Öğretim İlkeleri Öğrenciye görelik Bilinenden bilinmeyene Yakından uzağa Ayanilik (Açıklık) Somuttan soyuta Ekonomiklik İş (Yaparak-yaşayarak öğrenme) Hayatilik Aktualite (Güncellik) Diğer yaşantılara görelik Bütünlük

-Öğretmen otokratiktir 1-) ÖĞRETMEN MERKEZLİ YAKLAŞIMLA EĞİTİM -Öğretmen otokratiktir -Planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarını öğretmen yapar -Uygulamada bireysel farklılıklar dikkate alınmaz -Öğretmen katı ve sert yapıdadır -Sınıf atmosferi öğrenci açısından sıkıcı ve donuktur -Öğretmen öğrencilerle değil, grupla ilgilenir -Öğretimin fiziksel ve bilişsel alanı, duyuşsal alanından daha önemlidir -Öğretmen yeniliklere pek açık değildir ve ders içerisinde yeni uygulamalar yapmaz

Bu şekilde yaklaşımın akış süresi şu şekildedir; *Öğrenciler dersin başında sınıfa girdiklerinde öğretmenin gösterdiği yere giderler. *Derse başlangıç öğretmenin önderliğinde yapılır. *O gün yapılacak etkinlikler açıklanır. *Etkinlik için organizasyon yapılır, araç-gereç açıklanır ve etkinlik süresince özel alan kullanılır. *Etkinliğe başlama ve bitirme işaretini öğretmen verir. *Öğrenciler, etkinlik boyunca öğretmenin planına uyarlar.

-Öğrencilere nasıl öğrenecekleri konusu da öğretilmelidir. 2-) ÖĞRENCİ MERKEZLİ YAKLAŞIMLA EĞİTİM -Öğrencilere nasıl öğrenecekleri konusu da öğretilmelidir. -Hedefler hem öğrenci, hem de öğretmen tarafından seçilebilir. -Öğretmen demokratik öğretmen olarak düşünülür. -Hedefler öğrencinin ilgi ve gereksinimleri üzerine kurulur. -Bu yaklaşımda önemli olan her öğrencinin kendi potansiyeli oranında gelişmesidir. -Sınıftaki her öğrenci değerlidir. -Öğrenciler dersten zevk alır ve heyecan duyarlar. -Öğretmen kendini geliştirmeye çalışır ve yeniliklere açıktır. -Öğretmen öğrencilere kişisel rehberlik ve danışmanlık yapar.

Bu şekilde yaklaşımın akış süresi şu şekildedir; *Öğrenciler sınıfa - laboratuvara girince bağımsız olarak salonu kontrol ederler. *Derse başlangıç öğrenciler tarafından yapılır. *O günkü etkinlikler için grup oluşturulur ve etkinlik alanı seçilir. *Araç-gereç hazırlanır ve etkinliğe başlanır. *Etkinlik sürerken öğretmen dolaşarak dönüt verir. *Etkinlik sonunda araç-gereç öğrenciler tarafından toplanır ve sınıf – laboratuvar kontrol edilir.