Say sistemləri Ramil Cəfərov Ramil Cəfərov.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
Kompüterlərdə və internetdə təhlükəsizlik.
Advertisements

DİŞ XƏSTƏLİKLƏRİ..
Mövzu: “Düzbucaqlı paralelepipedin və kubun həcmi.”
İctimai Əmtəə və Ortaq Sərvətlər
Fənn: İNFORMATİKA Mövzu: Şəkilli mətnlər Sinif: V a Müəllim: Hacıyeva Ulduz Balakən rayonu Nizami adına 1 saylı tam orta məktəbin informatika müəlliməsi.
Zəngilan rayon 7 №-li tam orta məktəbin“İnformatika” müəllimi Telmanzadə Əfsanənin informatika fənnindən “Kompüter şəbəkələri” mövzusunda icmalı.
Proqram təminatının təsnifatı
Fərruxova Qiyafət saylı tam orta məktəb
İnternet Nədir ?.
İstehsal Amilləri Bazarı
Xətti proqramlaşdırmanın əsas məsələsinin qoyuluşu.
Əsas Alqoritmik Konyuksiyalar. Xətti Alqoritmlər
Tələb, təklif və hökumət siyasəti
Gəncə şəhəri M.Əzizbəyov adına 15 №li tam orta məktəbin
Say sistemlərinin tarixi, tətbiqi, bir say sistemindən digərinə keçid
Şəhər: Bərdə Məktəb: 8 saylı Sinif: Fənn: Riyaziyyat
«Sabahın alimləri» Respublika Müsabiqəsi
PASCAL ilə proqramlaşdırma.
Ucar şəhər N.Gəncəvi adına 3 saylı tam orta məktəb
“CanSat Azerbaijan 2019" müsabiqəsi Uçuşdan Sonrakı Hesabat (USH)
Qlobal kompyuter şəbəkəsi-İNTERNET
Hazirladi: Kürdəmir rayon Pirili kənd tam orta məktəmin Riyaziyyat və İnformatika müəllimi Mütəllim Mütəllimov.
“CanSat Azerbaijan 2019" müsabiqəsi Layihələndirmə Sənədi (LS)
CdS/PVS və CuS/PVS polimer matris əsasında nanokompozitlərin dielektrik spektroskopiyası NANOMATERİALLARIN KİMYƏVİ FİZİKASI MƏLİKOVA.L.V.
Lənkəran rayon Boladi kənd 1 saylı orta məktəb
Yerüstü hava xəritələri və onların təhlili
BAZARLARIN SEQMENTLƏŞDİRİLMƏSİ
Gəncə şəhər,Nizami rayonu Nadir Hüseynov adına 38 N-li tam orta məktəbin tarix müəllimi İbrahimova Təranə Qəzənfər qızının Azərbaycan tarixi fənnindən.
Say sistemləri arasında əlaqə
Yevlax rayonu Yuxarı Qarxun kənd tam orta məktəbin coğrafiya müəllimi
PAİNT proqramı İNFORMATİKA Hazırladı: Həsənova Lumu.
Riyaziyyatın inkişafına təkan vermiş dahi kəşflər.
ELEKTRON TƏHSİL.
XPƏM-nin həll üsulları.
Hazırladı: Fətullalı Tural İslam oğlu
Obyektin informasiya modelinin təsvir formaları.
Zəngilan rayon 11 saylı tam orta məktəb
Hazırladı:204 saylı məktəbin informatika müəllimi Fərruxova Qiyafət
MÖVZU: “ ALQORİTM HAQQINDA MƏLUMAT”
V sinif Mən elimlərin şahıyam Riyaziyyat.
Makroiqtisadi modellər.
Nihad , Ayxan , Ərcan , Çıraq
Siklonlar və onların əmələ gəlməsi
tam orta məktəbin müəllimi
ŞƏHƏR: BAKI MƏKTƏB : SİNİF: FƏNN: İNFORMATİKA MÜƏLLİF : ƏKBƏROVA AYNUR
Verilənlər bazası və onun obyektləri
MÖVZU: İnformasiya nə qədər yer tutur
GİRİŞ Proqramlaşdırmaya
Informasiya prosesləri
BakI şəhərİ 14 №-lİ məktəbİn İnformatİka müəllİmİ
RƏQƏMLƏR … 5.
Sinif: 5 Tarix: –ci il Bakı şəhəri, Nəsimi rayonu
Hüseynli Emil Beynəlxalq Bazarlar və Birjalar
11-Cİ SİNİF K O M P Y U T E R ŞƏBƏKƏLƏRİ. 11-ci sinif.
Elektron cədvəllər . Eyni tipli düsturlar.
Budaqlanma, Şərt.
Mövzu: Tədrisdə ən yaxşı
Fərdi kompüterlər İnformatika V SİNİF.
Fizika müəllimi: FƏXRİYYƏ ABUŞOVA
fenn- biologiya movzu – helqevi qurdlar
V SİNİF ƏDƏBİYYAT MÜƏLLİM: Məmmədova Təzəgül.
İstehsal müəssisələri:
adına 5№li tam orta məktəb Fənn müəllimi : Sevil Arixova
AZDroid Hazırladı: Tahir Hacızadə Kateqoriya: Alətlər Adı: AZDroid
Mövzu: Proqramlaşdırma dilləri
“UNİKAL-1” MMC “ÜMUMİ ORTA TƏHSİL SƏVİYYƏSİ ÜZRƏ YENİ TƏHSİL PROQRAMLARININ (KURİKULUMLARIN) TƏTBİQİ” mövzusunda MÜƏLLİMLƏR ÜÇÜN TƏLİM KURSUNUN SLAYDLARI.
Hesablama texnikasının tarixi. 8-ci sinif..
Riyaziyyat V sinif Məktəb: Ismayıllı şəhər 1 sayli tam orta məktəb
7, 11 və 13 ədədlərinin qəribəlikləri nədir?.
AMEA İQTİSADİYYAT İNSTİTUTU
Sunum transkripti:

Say sistemləri Ramil Cəfərov Ramil Cəfərov

Say sistemləri mövqeli və mövqesiz olmaqla iki qrupa bölünür. Ramil Cəfərov

Mövqesiz say sistemləri Ramil Cəfərov

Mövqesiz say sistemində ədəddə yazılan rəqəmlərin miqdarı (çəkisi) durduğu yerdən asılı olmur. Ramil Cəfərov

Məsələn: Roma say sistemində (Rum rəqəmləri) yazılmış IX və XI ədədlərini götürək və I rəqəminin çəkisini müqayisə edək.. IX XI Burada solda yerlşır və çəkicə 1-ə bərabər olub 10-dan 1 çıxılır. Burada sağda yerlşır və çəkicə 1-ə bərabər olub 10-un üzərinə 1 əlavə olunur. Ramil Cəfərov

Roma say sistemində istifadə olunan latın hərfləri aşağıdakılardır. V X L C D M 1 5 10 50 100 500 1000 Rum ədədlərində solda böyük rəqəm, sağda kiçik rəqəm yazılarsa, bu halda onların qiyməti toplanır. LV=50+5=55 Rum ədədlərində sağda böyük rəqəm, solda kiçik rəqəm yazılarsa, bu halda onların qiyməti çıxılır. VL=50-5=45 Ramil Cəfərov

Mövqeli say sistemləri Ramil Cəfərov

Mövqeli say sistemində ədəddə yazılan rəqəmlərin miqdarı (Çəkisi) durduğu yerdən asılı olur. Ramil Cəfərov

25 52 Məsələn: Onluq say sistemində yazılmış 25 və 52 ədədlərini götürək və 2 rəqəminin çəkisini müqayisə edək. 25 52 Burada solda yerlşır və çəkicə 20-yə bərabərdir. Burada sağda yerlşır və çəkicə 2-yə bərabərdir. Ramil Cəfərov

Mövqeli say sistemi çoxdur və onlardan ən məhşuru 10 ədədinə əsaslanan say sistemidir.Hər bir mövqeli say sisteminin adı həmin say sistemində istifadə olunan müxtəlif rəqəmlərin sayına əsaslanır. Məsələn, onluq say sistemində ədədlərin yazılması üçün aşağıdakı on müxtəlif rəqəmdən istifadə olunur. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 Mövqeli say sistemində istifadə olunan rəqəmlər onun əsasını göstərən ədəddən kiçik olmalıdır.Məsələn, səkkizlik say sistemində aşağıdakı rəqəmlərdən istifadə olunur. 0,1,2,3,4,5,6,7 Ramil Cəfərov

Əgər say sisteminin əsası 10-dan böyükdürsə, çatışmayan rəqəmləri latın əlifbasının baş hərfləri ilə işarə edirlər. Məsələn, əsası 16 olan say sistemində aşağıdakı rəqəmlərdən istifadə olunur. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F Burada A, B, C, D, E, F rəqəmləri onluq say sistemində 10, 11, 12, 13, 14, 15 ədədlərinə uyğundur. Ramil Cəfərov

Mövqeli say sistemində sistemindən başqasına ədədlərin bir say sistemindən başqasına keçirilməsi Ramil Cəfərov

Hər hansı bir say sistemindən onluq say sisteminə keçmək üçün “Ədədlərin açıq yazılma forması” düsturundan istifadə olunur. A =anpn+an-1pn-1+an-2pn-2+...+a1p1+a0p0 Burada p say sisteminin əsası, an , an-1 , an-2 , ... ,a1 , a0 ədədin rəqəmləri, n isə ədəddəki rəqəmlərin sayından bir kəsir. Ramil Cəfərov

Məsələn, yeddilik say sistemində olan 23057 və üçlük say sistemində olan 20123 ədədini onluq say sistemində göstərək. 23057 = 2 73+3 73-1+0 73-2+5 73-3=686+147+0+5=83810 20123=2 33+0 33-1+1 33-2+2 33-3=54+0+3+2=5910 Ramil Cəfərov

Onluq say sistemində olan ədədi hər hansı bir say sisteminə keçmək üçün, həmin ədədi keçəcəyimiz say sisteminin əsasına bölmək lazımdır. Alinan qisməti yenə həmin əsasa bölmək lazımdır. Bu əməliyyat qismət böləndən ( say sisteminin əsasından) kiçik olana qədər davam etdirilir. Əməliyyat sona çatdıqdan sonra sonuncu qismət və alınan qalıqlar götürülür. Ramil Cəfərov

İndi isə onluq say sisteminə keçdiyimiz 83810 və 5910 ədədlərini uyğun olaraq yeddilik və üçlük say sisteminə keçək. 83810 = 23057 5910 = 20123 7 3 838 59 7 3 833 57 119 19 7 3 17 6 5 119 2 18 2 2 14 6 1 3 Ramil Cəfərov

Beləliklə, biz onluq say sistemində olan ədədi hər hansı bir say sisteminə, yaxud hər hansı bir say sistemində olan ədədi onluq say sisteminə keçilməsinin ümumi qaydasını öyrənmiş olduq. QEYD: Onluq say sistemindən fərqli olan hər hansı bir say sistemindən başqa bir say sisteminə keçmək üçün, əvvəlcə onluq say sisteminə keçib sonra verilmiş say sisteminə keçmək lazımdır. Məsələn, ikilik say sistemində olan 10112 ədədini üçlük say sisteminə keçmək üçün əvvəlcə onluq say sisteminə keçib sonra üçlük say sisteminə keçmək lazımdır. 10112 =1110=1023 Ramil Cəfərov

İndi isə bəzi xüsusi hallara baxaq. Məsələn, ikilik say sistemində olan 101101102 ədədini on altılıq və ikilis say sistemində olan 1010112 ədədini səkkizlik say sisteminə keçək. 1011112=578 101=1 22+0 21+1 20=5 111=1 22+1 21+1 20=7 101101102=B616 1011=1 23+0 22+1 21+1 20=11=B 0110=0 23+1 22+1 21+0 20=6 Ramil Cəfərov

İkilik say sistemindən səkkizli və ya on altılıq say sisteminə keçərkə qruplara ayırdıqda rəqəmlərin sayı uyğun gəlmədikdə ədədin sol tərəfinə 0-lar yazmaqla qrupları tamamlamaq lazımdır. 11001102=011001102 11001102=0011001102 Ramil Cəfərov

İndi isə səkkizlik say sistemində olan 678 və on altılıq say sistemində olan B616 ədədlərini ikilik say sisteminə keçək. Əgər hər hansı qrupun rəqəmləri kəsir gələrsə qrupu tamamlamaq üçün sol tərəfə sıfırlar yazmaq lazımdır. 578=1011112 B616= (11)616=1011 1102 5 2 7 2 11 2 6 2 2 2 2 2 4 2 6 3 10 5 6 3 2 2 4 2 2 1 1 1 1 1 2 1 1 2 1 1 1 Ramil Cəfərov Ramil Cəfərov

Ramil Cəfərov Şərur rayon Tənənəm kənd tam orta məktəbi