TEMEL TASARIM İLKELERİ RENK BİLGİSİ 1

RENK Renkler; günlük yaşantımızdan ayrılmayan , çeşitli duygular uyandıran ve duygularımızı ifade etmekte kullandığımız iletişim aracıdır. Rengin psikolojisi üzerindeki etkisi önemlidir (Tepecik, 2002). ‘’Renk, ruhu derinden etkileyen bir güçtür ‘’ (Vasiliy Kandinskiy).

Renk, ışığın dalga uzunluğuna göre gözümüz yoluyla algıladığımız histir. Renk, ışık ile var olur ve ışık kaynağındaki değişiklikler ile değişime uğrar. Bu nedenle renk ve ışık ayrılmaz bir bütündür. Doğanın renkleri gün içerisinde ve farklı mevsimlerde değişir. Bunun nedeni ise güneş ışığının farklı yoğunlukta ve farklı açılarda nesnelerin üstüne gelip yansımasıdır.

Kompozisyon oluşturulmasında renklerin çok büyük önemi vardır; renklerin tasarımdaki dağılımı çalışmanın ruhu hakkında bize bilgi verir. Doğru renk kullanımı tasarımı daha güçlü ve etkili kılar. Başarılı bir çalışmada; etkin renk kullanımı, doğru dağılım ve uyum (armoni) aranır. Tasarımda renkler, leke değeri oluşturmak için kullanılır.

Renkler, derinlik oluşturmak için de kullanılır Renkler, derinlik oluşturmak için de kullanılır. Derinlik Oluşturmak için kullanılan yaklaşımlar: Renklerin cansızlaştırılmasıyla elde edilir. Ön planlara geldikçe renk netliği yani canlılığı artar. Renklerin ve ton değerlerinin kullanımı ile yapılır. Bir nesnenin yakından algılanmasını istenen renkler, sıcak renkler taşırken, uzakta görünmesini istediğimiz renkler soğuk renkler kullanılır. Parlak renkler daha uyarıcı olduğu için yayılır gibi olur ve daha büyük görünür. Koyu renk üzerinde açık renk daha büyük ve daha koyu görünür. Siyah, beyaz ince çizgiler ise titreşim yayar.

RENKLER Görsel sanatlarda üç ana renk kırmızı, sarı ve mavi renk merkez alınır ve bu renkler kullanılarak ara renkler oluşturulur. Ara renklere örnek: Kırmızı+Sarı=Turuncu Mavi+Sarı=Yeşil Mavi+Kırmızı=Mor

Renk uyumu Renk Çemberine bakılarak uyumlu ve zıt renkler tespit edilir. Çemberin içerisindeki bütün renkler, kırmızı, sarı ve mavi rengin karışımından oluştur. Uyumlu renkler, çemberde komşu bölgelerdir. Daima aralarında ortak bir renk ulunur. Zıt renkler çemberin içerisindeki bir rengin karşısındaki renk bulunarak belirlenir. Nötr Renkler, Siyah, beyaz ve her ikisinin karışımından oluşan renklere nötr renk denir. Bunlar beyaz, gri ve siyah renklerdir. Nötr renkler durağan olmalarına karşın, renklerin ton, valör (tonun göreceli şiddeti) ve ışık gölge gibi kullanımında başrol oynar. KONTRAST/ ZIT RENKLER ARMONİ (UYUMLU) / BÜTÜNLEYİCİ RENKLER Sarı ------------------ Mor Mor ------------------ Mavi Kırmızı --------------- Yeşil Kırmızı -------------- Turuncu Mavi ------------------ Turuncu Sarı ----------------- Yeşil

RENKLERİN TONU  Bir renge siyah yada beyaz katılırsa o rengin tonları elde edilir. Örneğin maviye biraz siyah katılırsa mavinin koyu tonu, beyaz katılırsa mavinin açık tonu elde edilir. Siyah yada beyazla tonları değiştirilen renkler, kıymetlerinden kaybederler. Derinlik vermek için bu yola başvurarak yapılan resimlerin renklilikleri azalır. Bu nedenle siyah, beyaz ve bunların karışımından meydana gelen griler, renk olarak sayılmazlar. Siyah + Beyaz = Gri Ana renkler dediğimiz kırmızı, sarı, mavi kendi aralarında eşit ölçülerde karıştırıldığında, yardımcı renkler olan turuncu, yeşil, moru meydana getirir. Bu üç ana renk yine kendi aralarında bu kez de değişik ölçülerde karıştırılırsa güneş ışığında bulunan altı rengin sayısız dereceleri bulunur.

SARI + ÇOK MAVİ = KOYU YEŞİL ÇOK KIRMIZI KOYU TURUNCU KIRMIZI ÇOK SARI AÇIK TURUNCU LACİVERT MAVİ AÇIK YEŞİL ERGUVAN AZ MAVİ AZ KIRMIZI

Sıcak ve Soğuk renkler Renklerin ısı derecesine göre, sıcak ve soğuk diye sınıflandırılır. Işık kaynağının yaptığı çağrışımla algılanan renklere sıcak renk denir. Örneğin kırmızı, sarı ve turuncu sıcak renktir. Serinlik etkisi veren renklere soğuk renk denir. Örneğin mavi, yeşil ve mor soğuk renktir. Not: Sıcak renkler tasarım içerisinde ön plana çıkma hissi (frapan renk) verirken; soğuk renkler geri çekilir ve daha uzaktaymış hissi verir.

RENKLER VE ANLAMLARI

KIRMIZI En sıcak renk kırmızıdır. Kırmızı renk fiziksel anlamda hareketliliği, dinamizmi ve gençliği; duygusal anlamda ise mutluluğu, azim ve kararlılığı ifade eder. Bir nevi gücün ve azmin simgesidir. Gençlere hitabeden ürünlerde kırmızı sıkça kullanılır. Pazarlama iletişiminde kırmızı, ürüne enerjik bir kimlik vermesi ve iştah açması sebebiyle gıda firmalarının çok kullandığı bir renktir

SARI En parlak renk sarıdır. Sarı, ışığın, sevincin, üretim ve verimliliğin rengidir. İnsana sevinç ve coşku verir. İlham vericidir. Mutfak için oldukça uygundur. Lüksün ve zenginliğin sembolüdür Dikkat ve uyarı rengi olarak da kullanılmaktadır. Bu iki zıt etkiyi de içinde barındırdığı için insanda duygu ve zihin karışıklığına neden olabilmektedir. Bu nedenle çalışma odalarında kullanılması tavsiye edilmez. Ayrıca, dinlenme mekânları için de uygun bir renk değildir.

YEŞİL Yeşil, tabiata hâkim olan renktir. İnsana huzur verir ve rahatlatır. İç açıcı ve güven veren bir renktir. Umudu, yeniliği, gençleşmeyi ve yeniden canlanmayı çağrıştırır. Hastanelerde de hastaları rahatlatmak için kullanılması faydalı olur. Girişlerde yeşil renk kullanılması girilen ortama güven duymaya ve rahatlamaya vesile olur.

MAVİ Gökyüzü ve denizler buna en güzel örnektir. Mavi gökyüzü ve deniz; özgürlüğü, huzuru ve sonsuzluğu ifade eder. Mavi renk durağan ve çok göze batmayan bir renk olduğu için özellikle arka fonlarda kullanılabilir. İnsana rahatlık ve huzur veren, dinlendirici bir renktir. Ciddi, saygıdeğer, otoriter, entelektüel ve güvenilir bir etki yaratır Mavi rengi seven insanlar genellikle sakin, düzenli, güvenilir, sadakat sahibi, barışçıl ve içe dönüktür.

TURUNCU Kırmızıdan sonraki en sıcak renk turuncudur. Turuncu dışa dönük, heyecan ve mutluluk verici, dinamik, dikkat çekici, çarpıcı ve iç açıcı bir renktir. Gösterişin ve şatafatın rengidir, fakat kırmızı kadar rahatsız edici değildir. Turuncu renk, kullanıldığı ortamlara neşe ve canlılık verir. Bundan dolayı, çocuk odalarında, mutfakta ve yemek odasında kullanılabilir.

MOR Soyluluk, itibar, zenginlik, gösteriş, gurur, ihtişam ile ilişkilendirilmektedir Şiddeti simgeler. Konsantrasyonu arttırır. Konuşma, açılma isteği ve rahatlama yaratır. Bazı ülkelerde pahalılık sembolü olarak bilinmektedir

Pembe Kırmızı ile beyazın birleşmesi ile elde edilen pembe renk, kırmızı gibi canlılık verir ama daha yumuşaktır. Mavi renk erkeklerin, pembe ise bayanların rengi olarak bilinir. Neşe ve mutluluk veren bir renk olan Pembe aynı zamanda hayallerin ve aşkın rengidir.

Lacivert Mavinin koyu tonlarından biri olan Lacivert düşüncenin rengidir. Sezgileri güçlendirir ve karar vermeyi kolaylaştırır. Sonsuzluğu, otoriteyi ve verimliliği simgeler. Fazla göze batmayan bir renktir. Lacivert insanların üzerinde başarılı ve güçlü imajı bırakır. Bundan dolayı, dünyadaki şirketlerin yarısından fazlası logolarında mavi-lacivert renk kullanmaktadır. Lacivert giyen kişiler de kendilerini daha inandırıcı ve karizmatik hissederler.

Kahverengi Kahverengi toprağın ve doğallığın rengidir. Ciddiyet, dayanıklılık, sadelik, dostluk ve metanetin sembolü olarak kabul edilir. Toplum içinde rahatlığı sağlar. Sosyal denge simgesidir. Zihin üzerinde etkilidir. Çok dikkat çekmeyen bir renktir. Kahverengi giyen insanlar özellikle toplum içinde rahattırlar. Karşısındaki insanda da resmiyetten uzak, rahat bir havaya neden olur. Kahverenginin verdiği bu rahatlık ve paylama isteği konuklarında rahatlık isteyen televizyon programcıları tarafından kullanılmaktadır.

Gri Siyah ve beyaz renklerin değişik oranlarda karıştırılması elde edilen bir renk olan gri, gözün en rahat algıladığı renklerden biridir. Alçak gönüllülüğü ifade eden, uzlaştırıcı ve denge unsuru olan bir renktir. Ciddiyet ve hareketsizliği çağrıştırır. Çoğu devlet kurumunda ağır basan renktir.

SİYAH Siyah, ışığı ve tüm renkleri emen bir renktir Siyah (ya da kara), bir renk değil renksizliktir. Çünkü aslında siyah renk yoktur. Bundan dolayı doğada siyah renk bulunmaz, fakat ışığı emen ve yok eden yerler siyah olarak algılanır. Işığı emen ve yok eden siyah, hüznü, yalnızlığı, sıkıntıları ve endişeleri hatırlatarak karamsarlığı artıcı etkiler gösterebilir. Ölümü çağrıştıran siyah, genellikle matemin rengi olarak bilinir. Siyah renk aynı zamanda, gücü, soyluluğu, ağırbaşlılığı, hırsı ve tutkuyu ifade eder. Konsantrasyonu arttırır.

BEYAZ Beyaz, ışığı yansıtır. Bütün renkleri içerisinde barındıran beyaz renk, saflığın ve temizliğin simgesidir. Soğukkanlılığı, asaleti, masumiyeti, istikrarı ve devamlılığı temsil eder. Huzur ve güven verir. Düşünce gücünü arttırır. Aynı zamanda insana hüzün veren, dertlerini ve sıkıntılarını hatırlatan bir yanı da vardır. Gıda ürünlerinde kullanıldığındaysa beyaz renk azaltılmış kaloriyi çağrıştırmaktadır.

TASARIMDA RENKLERLE İLGİLİ DÜZEN NASIL OLMALI? RENK TONU: Çeşitli denemeler yaparak bir rengin belirli tonu yakalanır. SICAK-SOĞUK DENGESİ : Sıcak renk veya soğuk renkten biri ağırlıklı olarak kullanılmalı. Yani yalnızca sıcak renkler veya yalnızca soğuk renkler kullanılarak tasarım yapılmamalıdır. RENK ŞİDDETİ : Şiddeti yüksek, orta ve düşük renkler kullanılmalı. Yani seçilen bir rengin aynı şiddeti tüm tasarımda kullanılmamalıdır.

Örnek Çalışma KURUMSAL BİR WEB SİTE TASARIMI Renk Tonu: Yapılan denemelerde mavinin belirli bir renk tonu yakalanmış olsun. Soğuk Sıcak Dengesi: Yakalanan mavi ton rengi çok kullanılacak ve aynı şekilde mavi rengin zıttı olan turuncu rengin belirli bir tonunun az kullanılacağına karar verilsin. Renk Şiddeti: Yakalanan mavi ve turuncu rengin açık, orta ve koyu renk şiddetleri ile uyumu sağlanmalı. Örneğin mavinin belirlenen tonun koyu rengi fazla kullanılacaksa, orta şiddeti daha az ve koyu şiddeti en az kullanılmalı gibi. Aynı şekilde belirlenen turuncu rengin tonu içinde bu uyum sağlanmalı.

Örnek Olarak Bir Üniversite Web Sitesi Banner Tasarımı Orta Kısmın Tasarımı

Örnek Bir Afiş Tasarımı

RENK UYUMU İLE İLGİLİ ÖRNEKLER Renk uyumunu incelemek için doğaya bakılabilir. Doğada bu renk uyumu ile ilgili sayısız örnekler vardır.

RENK UYUMUNA ÖRNEK SANAT ESERLERİ

KAYNAKLAR Anıl Erol Atmaca, Temel Tasarım 2014