TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT ANLAYIŞI
TÜRKLERDE SANAT İLK TÜRK DEVLETKERİNDE SANAT ORTA ASYA TÜRK SANATININ TEMELİ İLK TÜRK DEVLETLERİNDE GÖRÜLEN ATLI GÖÇEBE KÜLTÜRÜNE DAYANMAKTADIR. KONARGÖÇER BİR YAŞAM TARZINI BENİMSEYEN HUNLARDA VE GÖKTÜRKLERDE TAŞINABİLİR SANAT ESERLERİ ÖNE ÇIKARKEN,YERLEŞİK HAYATA GEÇEN UYGURLARDA FARKLI ESER TÜRLERİ GÖRÜLMÜŞTÜR.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Orta Asya’da yerleşik kültürlerle yan yana yaşayan Türkler,konargöçer yaşam tarzından dolayı çadırda yaşamayı tercih etmişlerdir. İlk ve Orta çağlardan günümüze uzanan süreç içerisinde,Orta Asya’nın engin bozkırlarında yaşayan Türklerin çadırları,keçeden mamuldü. Şekil yuvarlak olup, sağlam kazıklarla yere sabitlenirler ve bazen de arabalar üzerinde kurulurlardı.
İLK TÜRK DEVLERİNDE SANAT Alelade halk çadırları sekiz on kişi alacak büyüklükte idi. Asilzadeler olan beylerin ve hanları ise çeşitli şekil ve büyüklükte ‘ORTAĞ’ yeni çadırları vardı. Türk Hükümdarları çadırları kubbeli olur ve kubbe eski Türk düşüncesinde gök kubbenin yeryüzündeki temsilcisi veya simgesi olarak görülürdü.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Asya’da Türklerin kullandıkları çadırların içerisinde özellikle kağan çadırlarının süsleme bakımından daha zengin ve daha büyük olduğu bilinmektedir. Süslemelerde genellikle kaplanla dağ keçisinin,grifonla geyiğin ya da bu tür hayvanların mücadeleri betimlemeleri vardır.
İLK TÜRK DEVLELERİNDE SANAT Çadırın doğaya karşı uzun yıllar dayanmaması yüzünden günümüze çok az örnek parçalar girebilmiştir. Kurganlardan daha süslü çadır ve keçe parçaları çıkmıştır.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT İlk resim sanatını temeli Uygurlara dayanır. Onlar tapınaklarını süslemek için yaptıkları fresklerde insan yüzünü bütün incelikleriyle ifade etmişler ve portre sanatını geliştirmişledir.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türkler belli dönemlerde resim ve minyatür sanatlarının yanında heykel ve musiki gibi sanatlarla da uğraşmışlardır. Yarı göçebe olan Türklerde sanat,genellikle küçük ve kolay taşınabilir eşyalar üzerinde yoğunlaşmıştır.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türkler,demircilik, dokumacılık, maden ve ahşap sanatlarıyla uğraşmışlardır. Türk maden sanatının ilk örnekleri altın, gümüş, demir ve bronz gibi madenler elde edilmiştir. Türkler ham demirden çelik elde ederek kılıç, kalkan, mızrak, ok uçları gibi eşyalar yapmışlardır.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türklerin bozkırda hayvanlarla olan yakın ilgileri, kemer tokaları, kılıçlar, at koşum takımları ve diğer süs eşyaları pars, kurt, kaplan kuş, geyik,at gibi hayvanların görünüşlerini işlemelerine sebep olmuştur. Buna Türk resim sanatında ‘hayvan uslubu’denilmiştir.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Ahşap işçiliğine önem veren Türkler, ihtiyaçlarına göre sandalye, masa, dolap, karyola gibi ev eşyaları, göçlerde kullanılan araba ile at koşum takımlarını da yapmışlardır.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türk sanatı içinde en gelişmiş unsurlardan birisi de müziktir. Orta Asya’daki ilk Türk devletlerinde müzik önemli bir yere sahipti.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türk musikisinin ilk örnekleri kopuzla çalınan dini nitelikli nağmelerdir. Kopuz, daha sonra Türklerin gittikleri her bölgeye girmiştir. Asya’da Orta Avrupa’ya kadar her yerde tanınan ve sevilen kopuz, adeta Türk kültürünün damgasını oluşturmuştur. Hunlarda halk türkülerinin, Göktürk ve Uygurlarda grup musikisi oluştuğu, tarihi kayıtlarda mevcuttur.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE SANAT Türkler, nefesli, telli ve vurmalı müzik aletlerini kullanmışlardır. Müzik aynı zamanda Türklerde hükümdarın egemenlik sembolü sayılmıştır.
SELMA YAVUZ 9-B 179