NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Osmanlı tarİhİ ıı Büyük Buhran (1593-1623) Celalİ İsyanları, Veraset Sİstemİnİn Değİşmesİ, Avusturya ve İran Savaşları NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Osmanlı’da Buhran 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı klasik yapısında buhran baş gösterdi. Devlet adamları ve dönemin yazarları bu buhranları aşmak için bazı çözüm önerilerinde bulundular, ıslahatnâme adı verilen eserler kaleme aldılar. Son yıllara kadar bu döneme “duraklama” adı verilmekteydi. Ancak yapılan yeni araştırmalarda, bu dönemin bir duraklama dönemi olmadığı, devletin bir buhranın içine girdiği ve bu yüzden bir değişimin yaşandığı yönündeki görüş ağırlık kazandı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Celali isyanları Dünya ikliminde meydana gelen değişiklikler, uzun süreli kuraklıklar yaşanması Celâli isyanlarının çıkmasında önemli rol oynamıştır. Bu isyanlar yalnız Osmanlı’ya mahsus değildi. 16. yüzyıl sonlarında özellikle Akdeniz ülkelerinde geleneksel düzenin ve ekonomik yapının bozulmasıyla bu tür isyanlar görülmüştür. Timarı elinden alınmış sipahiler ve savaş bitince işsiz kalmış sekbanlar bu isyanlarda faal rol oynayan en önemli unsurlardı. Timarları iade edildiğinde veya başka bir yolla orduda istihdam edildiklerinde Celâliler’in çoğu devletin yanına geçmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Veraset sisteminin değişmesi Türk tarihinin en ciddi problemlerinden biri şüphesiz bir veraset sisteminin bulunmaması ve ölen hükümdarın yerine kimin geçeceğinin kesin olarak tayin edilmemiş olmasıydı. Bu durum, Türk devletlerinin kardeş kavgaları sonucu zayıflamalarını, bölünmelerini ve parçalanmalarını hızlandırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda da I. Ahmed dönemine kadar fiilen bir veraset sistemi olmadığından taht için mücadeleler meydana geldi ve devlet ciddi krizlerle karşı karşıya kaldı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Avusturya/iran savaşları 1593’ten 1606’ya kadar 13 yıl süren Osmanlı-Avusturya harpleri, “Uzun Türk Savaşları”, “Uzun Savaşlar” olarak adlandırılır. Osmanlı İmparatorluğu, bir taraftan Avusturya ile savaşırken diğer taraftan da 1604’ten itibaren Safevîler ile savaşa girdi. İran savaşları da aralıklarla devam etti. Avusturya ve İran ile savaşların devam ettiği yıllarda Osmanlı İmparatorluğu, kuzeydeki Kazak saldırıları ve Lehistan’daki gelişmelerle de yakından ilgilenmek zorunda kaldı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAYNAKLAR AFYONCU, Erhan. (Ed.). (2013). Osmanlı Tarihi (1566-1789). Eskişehir: Anadolu Ü. Yay. No: 2838 FAROQHI, Suraiya. (Ed.). (2016). Türkiye Tarihi 1603-1839. 2. Baskı. İstanbul: Kitap Yayınevi UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. III. C. 2. Kısım. İstanbul: TTK Yay. UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. IV. C. 2. Kısım. İstanbul: TTK Yay. UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. IV. C. 1. Bölüm. İstanbul: TTK Yay. KARAL, Enver Ziya. (2017). Osmanlı Tarihi. V. C. İstanbul: TTK Yay. HAMMER, Joseph Von. (1997). Osmanlı Tarihi C.2. İstanbul: MEB Yay.No:3079 İNALCIK, Halil (2016). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II. İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İNALCIK, Halil (2016). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-III. İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yay. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©