NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE Türkiye-Avrupa birliği ilişkilerinde Kıbrıs sorunu NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu Helsinki Zirvesi sonrası Türkiye’nin demokratikleşme sürecinin hızla ilerlemesi 2003-2004 yıllarında uygulanan altıncı, yedinci ve sekizinci uyum paketleri ile reformların ilerletilmesi Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerine yakınlaştırılması Anayasal değişim konusunda toplumsal düzeyde kutuplaşmaların yaşanması Türkiye’nin dış politika açılımının AB ile ilişkilere olumsuz etki etmesi 2005 yılında başlatılan müzakerelerin iç ve dış dinamiklere bağlı olarak istikrarlı bir seyir izleyememesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu Türkiye’nin AB’ye tam üyeliğinin önündeki en büyük sorun Kıbrıs sorunu ve Limanlar sorunudur. Türkiye’nin müktesebata uyum sürecinde yaşanan sorunların başında AB üye devletlerinin Kıbrıs sorununa ilişkin olarak uyguladığı siyasi blokajlar yer almaktadır. Kıbrıs sorunu ve limanlar sorunu sebebiyle 8 müktesebat başlığı AB tarafından askıya alınmıştır. Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY) 6 müzakere başlığına açılış kriteri getirerek bu başlıkları da bloke etmiştir. Fransa, Türkiye’nin tam üyelik yerine imtiyazlı ortaklık üzerinden AB’ye entegre olmasını talep etmektedir ve bu sebeple 5 başlığın açılmasını engellemektedir. Kıbrıs sorunu çözümlenemezse üzerinde siyasi blokaj uygulanmayan 3 başlığın daha engellenme ihtimali bulunmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu Kıbrıs sorununun kökeni Ankara Anlaşması’nı genişleten Ek Protol ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) uygulanan izolasyonların kaldırılması konularına dayanmaktadır. 1987 yılına kadar GKRY’nin kullanımına açık olan Türk liman ve havaalanlarının aşağıdaki nedenlere bağlı olarak bu tarihten itibaren kapatılması KKTC limanlarından sonra GKRY limanlarına uğrayan Türk ve yabancı gemilerin kovuşturmaya tabi olmaları BMGK kararları ve yaşanan siyasi gelişmeler GKRY’nin Ada’nın tek meşru yönetimi olarak tanıtılması ve kabul ettirilmesine yönelik girişimler 2004 yılında Annan Planı’nın sunulması Türk tarafının kabul etmesi ancak GKRY’nin bu planı reddetmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu 2004 yılında GKRY’nin Kıbrıs Cumhuriyeti adıyla AB’ye üye olarak kabul edilmesi 2005 yılında müzakerelerin başlamasının ardından Türkiye’nin Gümrük Birliği’ni yeni üye devletleri kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokolü imzalaması Ek Protokole rağmen Türkiye’nin GKRY uçak ve gemilerinin Türk havaalanı ve limanlarını kullanmasına izin vermemesi Bu durumun malların serbest dolaşımı ilkesi ile örtüşmemesi ve Türkiye’nin anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olarak algılanması KKTC’ye uygulanan izolasyonların kaldırılmamış olması sebebiyle Türkiye’nin liman ve havaalanlarının GKRY gemi ve uçaklarına açılması yönünde geri adım atmaması NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu Annan Planı sonrası GKRY ile KKTC’yi temsilen Tasos Papadopulos ve Mehmet Ali Talat’ın 2006 yılında bir araya gelmesi ve bir anlaşma imzalaması Karşılıklı müzakerelere başlama kararı ile teknik komite ve çalışma gruplarının oluşturulması kararı Kapsam ve ilerleyiş üzerinde uzlaşı sağlanamaması 2008’de yapılan GKRY seçimlerine kadar görüşmelerin askıya alınması Tasos Papadopulos ve Mehmet Ali Talat’ın 2008 yılındaki görüşmesinde müzakerelerin ilerletilmesi kararı Yayımlanan deklarasyonda «tek uluslararası kimliğe sahip federal devlet» oluşturma fikrinin beyan edilmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye-ab ilişkilerinde Kıbrıs sorunu “Kıbrıs Cumhuriyeti” adı Ada’yı temsilen GKRY’nin AB üyesi olması ve Türkiye’nin üyeliğine ilişkin siyasi blokajlarda bulunması sebebiyle GKRY’nin asimetrik güce ve avantaja sahip olması AB’nin müzakerelerin eşit koşullarda yürütülmesinde sorumluluğunun bulunması AB’nin Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik sürece ciddi katkıda bulunmasının gerekliliği NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Atilla Sandıklı ve Emine Akçadağ (2011) ‘‘Kıbrıs Sorunu Kapsamında AB-Türkiye İlişkileri’’, Bilge Strateji, Cilt: 2, Sayı: 4, 1-17. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©