NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK GÜVENLİĞİ HAVACILIK GÜVENLİĞİNE GİRİŞ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

HAVACILIK GÜVENLİĞİ NEDİR Havacılık güvenliği (aviation security) kavramı, doğrudan ve dolaylı olarak havacılık faaliyetleri kapsamına giren insanların, havaaraçlarının ve hava taşımacılığı alt yapısının sabotaj ve terörist saldırılar gibi suç unsuru taşıyan ve bilinçli olarak yaratılmış tehlikelerden korunması ile ilgili faaliyetleri kapsar. Güvenlik kavramına ilişkin olarak sözü edilen tehlikelerin sadece havaalanlarında yaratıldığını ve doğrudan havaaraçlarını hedef aldığını söylemek yanlış olur. İnsanlara bilinçli olarak zarar vermek isteyen bir kişi havaaraçlarının emniyetli bir biçimde seyrüsefer yapmalarına yardımcı olan seyrüsefer yardımcısı donanımlarının yanlış bilgi vermelerini sağlayabilir. Benzer amaçlı bir kişi bakım faaliyetleri sırasında havaaracının üzerindeki bir parçanın kendisine yüklenen işlevi yerine getirmesini engelleyebilecek eylemler içine girebilir. Ya da 11 Eylül saldırılarında olduğu gibi benzer bir amaçla pilotaj eğitimi alarak havaaracının kaza yapmasına neden olabilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

HAVACILIK GÜVENLİĞİ NEDİR Havacılık güvenliği kapsamındaki eylemler genellikle sadece birkaç yolcu ya da uçuş personelinin ölmesi ya da yaralanması ile son bulur. Sözü edilen eylemler hava aracının kazaya uğrayarak tamamen kaybedilmesine de sebep olabilir. Bu açıdan bakıldığında havacılık emniyetini etkileyen faktörlerden birisi de sabotaj ve terörist faaliyetler gibi suç unsuru taşıyan, kanunsuz ve beklenmedik olaylardır. Çünkü bu tür olaylar hava aracının kaza yapmasına ve gerek insanların gerekse hava araçlarının zarar görmesine neden olabilir. Havacılık güvenliği kavramı kapsamındaki faaliyetler de sonuç olarak insanların, hava araçlarının ve altyapının emniyetini sağlamaya çalışmaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Emniyet nedir? Emniyet; Yaralanmaya, ölüme ya da zarara yol açabilecek her türlü tehlikeden ve riskten muaf olma durumudur. Havacılık emniyeti, riskin tersidir. Sözü edilen risk uçuş faaliyetleri ile ilgili olumsuz bir olayın, özellikle de bir kazanın meydana gelme olasılığıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © HAVACILIK EMNİYETİ Emniyet havaaracı kazalarından muaf olma halidir, kazaya sebep olabilecek bir durumun, olayın ya da şartların ortaya çıkmamış olması anlamına gelir.   Havacılık emniyetini sağlamak için yapılan tüm faaliyetlerin temel amacı yerde ve havada havaaracı kazalarını önlemektir. Bu nedenle, havacılık emniyeti ölçülürken kaza ile kazalarda ölen ve yaralanan kişilerin sayıları kullanılır. Fakat bu her zaman için doğru bir yöntem olarak görülmemelidir. Havacılık emniyetini sağlamak için yürütülen faaliyetlerin etkin olmaması nedeni ile kaza riski artabilir, fakat kaza gerçekleşmemiş olabilir. Bu durumda söz konusu havacılık faaliyetlerinin emniyetli olduğu söylenemez. Havacılık emniyeti kapsamındaki faaliyetlerin amacı doğrudan ve dolaylı olarak havacılık faaliyetleri kapsamına giren insanların, havaaraçlarının ve altyapının kaza tehlikesinden korunması, bunların emniyetlerinin sağlanmasıdır. Bu amaç göz önünde tutularak sivil havacılık sisteminin tüm alt sistemleri muhtemel kaza risklerini en aza indirmeye çalışır. İşte bu çalışmalar “havacılık emniyeti” kapsamına giren çalışmaları oluşturur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © HAVACILIK EMNİYETİ Havacılık emniyeti kapsamında son yıllarda önem kazanan konu “İnsan Faktörleri Programları” dır. Bu programlar insanın çevre, donanım, yazılım ve yine insan ile etkileşimini inceleyerek insanların hata yapmasını engelleyecek önlemleri belirlemeye çalışır. Böylece havaaracı kazalarında en fazla rolü oynayan insan hatasının azaltılması ve havacılık emniyetinin sağlanması amaçlanır.   Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı’nın kuruluş amaçlarından birisi uluslar arası sivil havacılığın dünya genelinde emniyetli ve düzenli bir biçimde büyümesinin sağlanmasıdır. Bu kapsamda Teşkilatın kuruluşunu sağlayan Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’na 17 adet ek yapılmış ve bu ek dokümanlarda çeşitli konular ile ilgili uygulanması gereken standartlara yer verilmiştir. Bu eklerden on yedincisi “Güvenlik-Security: Uluslararası Sivil Havacılığın Kanunsuz Eylemlere Karşı Korunması” adını taşımaktadır. Ek-17’nin birinci bölümünde tanımlara yer verilmektedir. Burada “security” (güvenlik) uluslararası sivil havacılığı kanunsuz eylemlere karşı korumayı amaçlayan çeşitli önlemler ile insan ve malzeme kaynaklarının birleşimi olarak tanımlamaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Bu ders notunun hazırlanmasında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü yayınları, yayın No HAD/ T- 16 kitabından faydalanılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©