SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR

II-SEMPATOMİMETİK AMİNLER (KATEKOLAMİN OLMAYANLAR) I-KATEKOLAMİNLER -Adrenalin -Noradrenalin -İzoproterenol -Dopamin -Dobutamin -Levadopa (dopamin prekürsörü) -Dopamin analogları (İbopamin, Propilbutil dopamin, Dopeksamin) -Fenoldopam, Dipivefrin, Etilnoradrenalin… II-SEMPATOMİMETİK AMİNLER (KATEKOLAMİN OLMAYANLAR) 1) -MİMETİK İLAÇLAR Antihipotansif etkililer -Efedrin -Hidroksiamfetamin -Korbadrin -Fenilefrin -Etilefrin -Oktopamin -Metaraminol -Norfenafrin -Metoksamin -Oksedrin Dekonjestan etkililer Lokal dekonjestanlar -İmidazolin türevleri (Nafazolin, Ksilometazolin, Tetrahidrozolin, Oksimetazolin, İndanazolin) -Alifatik aminler Tuaminoheptan, Metilheksamin, Propilheksedrin -Diğerleri (Fenilefrin, Efedrin) Sistemik dekonjestanlar -Fenilpropanolamin, Psödoefedrin

2) -MİMETİK İLAÇLAR Bronkodilatör olarak kullanılanlar -Orsiprenalin -Terbutalin -Formoterol -Salbutamol -Salmeterol -Fenoterol -Karbuterol -Protokilol -İzoetarin -Rimeterol -Pirbuterol Vazodilatör olarak kullanılanlar -Nilidrin -İzoksuprin Uterus gevşetici (Tokolitik) olarak kullanılanlar -Ritodrin -Salbutamol Miyokard stimülanı olarak kullanılanlar -Ksamoterol -İbopamin -Prenalterol -Butopamin -Dopeksamin

3) SSS’Nİ STİMÜLE EDENLER -Amfetamin -Dekstroamfetamin -Metamfetamin -Dietilpropion -Mazindol -Fermetrin -Fenmetrazin 4) DİĞERLERİ -Tiramin --feniletilamin

1, 2 1 2 3 A  NA >> I I > A  NA I > A >> NA I = NA > A

Noradrenalin (, 1) Adrenalin1 (, 1, 2) İzoproterenol (1, 2) Dopamin (D1, D2, , ) TPD    , 0, 2 Kan Akımı Cilt, mukoza  İskelet kasları Böbrek ,3 Mezenterik Beyin 0,  Koroner  Kalp hızı 4 0, 2 Kontraktilite 0, Debi Kan basıncı Ortalama Sistolik Diyastolik Nabız basıncı 1-Adrenalin için verilen etkiler düşük dozlardaki etkilerdir, yüksek dozlarda etkileri noradrenalininkiler gibidir. 2-Doza bağımlı 3-Normal kişilerde azaltır, şoklularda artırır. 4-Vagal refleks ile.

Damar dışı düz kaslı yapılar; bronkodilatasyon (2) gebelik sonu ve doğumda uterusta gevşeme (2) gebelik dışında uterusta kasılma () GIS düz kaslarında gevşeme mesane detrussor kasının gevşemesi, trigon ve sfinkter kaslarının kasılması (idrar tutukluğu) iris’te radiyal kasların kasılması ile “midriyazis”, akomodasyon felci yapmazlar pilomotor düz kasların kasılması (), ciltte “hindi derisi görünümü”

Diğer etkiler; apokrin ter bezlerinin salgısında artma hiperglisemi (3) lipolizde artma bazal metabolizmada artış (kalorijenik etki) SSS’de tremor, huzursuzluk, anksiyete, korku duygusu, solunum merkezinin stimülasyonu (solunum sayı ve derinliğini artırırlar) göz içi basıncının düşürülmesi (özellikle açık-açılı glokom) vazokonstrüksiyon nedeniyle plazma suyunun kapillerlerden ekstrasellüler aralığa sızması (hipovolemi) anafilaktik şokta gelişen larinks ödemi, anjioödem ve bronş mukoza ödemi adrenalin tarafından düzeltilir

Endikasyonları Akut alerjik reaksiyonlar Anafilaktik şok ve yaşamı tehdit eden anjioödem Kardiyak arrest Açık-açılı glokom Lokal anestezik ilaçlarla kombine olarak Nazal dekonjestan olarak Yan Etkileri Tremor, halsizlik, terleme, anksiyete, korku Palpitasyon, prekordiyal ağrı Baş ağrısı, baş dönmesi Ciltte solukluk, soğukluk Kan basıncının yükselmesi ve bazen fibrilasyona kadar gidebilen aritmiler (en ciddi) Kan basıncının yükselmesi sonucu konvülsiyonlar ve serebral kanamalar Plazma hacminde ve doku perfüzyonunda azalma Uzun süren vazokonstrüksiyon sonrası “rebound hipotansiyon” Doku perfüzyonunda azalma sonucu (miyokard, karaciğer, böbrek) akut tubuler asidoz ve metabolik asidoz

Kontrendikasyonlar Koroner kalp hastalıkları KKY Hipertiroidi Hipertansiyon Taşiaritmiler Halojenli hidrokarbon türevi genel anesteziklerle birlikte (ventriküler fibrilasyona varan tehlikeli aritmiler) Gebelik (kongenital anomali riski yüksektir) Adrenalinin yaptığı aşırı kan basıncı yükselmelerinde etkili ilaçlar; -adrenerjik reseptör blokörleri (Fentolamin gibi…) Nitrat’lar Noradrenalin: 2-reseptörler üzerine etkinliği Adrenaline göre daha az; bronkodilatör etkisi önemsizdir Uterus kasılmaları üzerine etkisi daha fazladır (gebelerde kontrendike) Hipotansiyon ve şok tedavisinde i.v. infüzyon yoluyla kullanılır. Cilt altına kaçınca ülser ve nekroz yapabilir; s.c. ve i.m. kullanılmaz

Izoproterenol: -adrenerjik reseptörleri etkileyen en güçlü sempatomimetik ilaçtır; belirgin vazodilatör ve bronkodilatör etkisi vardır. Bronşial astım, şok, bradikardi ve II0-III0 kalp blokları tedavisinde kullanılır. Taşikardi, ektopik atışlar, ciddi taşiaritmiler, tremor, terleme, baş ağrısı sık görülen yan etkileridir. Dopamin: En belirgin etkileri kardiyovasküler sistem üzerinedir. Esas olarak 1 reseptörleri etkiler. Sadece i.v. infüzyonla verilirler (Alkali sıvılarla bozulur) Özellikle böbrek kan akımında artış olur ve filtrasyon hızı artar, Diüretik ve natirüretik etki gösterir (DA1). İnfüzyon hızı artırılırsa; kalpteki 1 reseptörleri aktive ederek miyokardın kontraktilitesini, atış hacmini ve debiyi artırır İnfüzyon hızı çok yüksek olursa; tüm damar yataklarında vazokonstrüksiyon oluşur ve kan basıncı yükselerek, aritmiler ortaya çıkar. En önemli kullanılış yeri; şok tedavisidir. Dijital ve diüretiklere cevap vermeyen düşük debili konjestif kalp yetmezliği ve kardiyak cerrahi sırasında ortaya çıkan kalp yetmezliği tedavisinde de kullanılır. En önemli yan etkisi taşiaritmilerdir.

Levadopa; parkinson tedavisinde kullanılır Dopamin analogları; İbopamin, (+) inotrop ve diüretik etkili olup Kalp Yetmezliğinde kull. Dopeksamin, 2 ve dopaminerjik reseptörleri aktive eder, vazodilatör Fenoldopam, güçlü ve selektif dopamin DA1 reseptör agonisti Dobutamin: kalpteki 1-reseptörleri selektif olarak aktive eder; (+) inotrop etki miyokardın kontraktilitesini artırır, kalp debisini artırır; KKY tedavisinde vazodilatörlere ek olarak ve kalpteki cerrahi girişimlerden sonra kalp atış hacmini yeterli düzeyde sürdürmek için kullanılır. Ayrıca MI’de gelişen kalp yetmezliğinde de yararlıdır. kısa etki sürelidir sadece i.v. infüzyonla uygulanır alkali sıvılardan etkilenmez, dayanıklıdır

Katekolamin Olmayan Sempatomimetik Aminler -mimetikler Antihipotansif ve dekonjestan (sprey, damla-oral) olarak kullanılırlar Antihipotansifler Fenilefrin Metaraminol Metoksamin Efedrin Hidroksiamfetamin Oktapamin Heptaminol Lokal dekonjestanlar Nafazolin Ksilometazolin Tetrahidrozolin Oksimetazolin İndanazolin Tuaminoheptan Propilheksedrin Sistemik dekonkestanlar Fenilpropanolamin Psödoefedrin Efedrin indirekt etkilidir, diğerleri direkt sempatomimetik etki yaparlar Sistemik dekonjestanlar; Burun-boğaz ve sinüslerde yaygın dekonjesyon yaparlar Dekonjesyon daha uzun sürelidir Uzun süreli kullanımda burun mukozasında tahriş, şişme daha az

-mimetikler 2-selektif etkililer (bronş, damar, uterus v.s.) bronkodilatör, periferik vazodilatör ve uterus gevşetici (tokolitik) olarak kullanılırlar Kalpte 1-reseptör üzerine etkili olanlar miyokard stimülanı olarak kullanılır.

Sempatomimetik İlaçların Klinik Kullanılışı Vazokonstrüktör olarak; antihipotansif nazal dekonjestan yüzeyel kanamalar tokolitik tedavi dismenore Kardiyak stimülan olarak; tam kalp bloğu ve kalp durması KKY (dopamin, dobutamin) Şok tedavisi Allerjik reaksiyonlar; bronşial astım anafilaktik şok ürtiker, anjioödem Midriyatik olarak; kısa sürer, daha belirgindir akomodasyon felci yapmazlar Glokom tedavisi Santral etkiler; narkolepsi ve hiperaktif çocuklar parkinson doping iştah kesici (fenfluramin) Enüresiz noktürna