BÖLÜM 24 MOTORLU TAŞIT SİGORTALARI Bölüm Yazarı: BAHADIR ZENGİN Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

Motorlu araç sigortaları, hem maddi zararların hem de bedeni ve manevi zararların ortaya çıkmasından doğan önemli bir olgudur. Bir başkasına verdiği veya vereceği zarardan dolayı tazminat ödeme riski ile karşı karşıya kalan herkes, sigorta kavramının zorunlu olduğunu daha iyi anlayacaktır. Gerçek veya tüzel kişiler ister doğrudan doğruya, isterse kendilerine bağlı kişiler tarafından yapılan hata ve dikkatsizlik sonucu kendilerine ve 3. şahıslara bedeni veya maddi zarar verebilirler.

TRAFİK SİGORTALARI Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince araçlar için yapılması zorunlu olan bir poliçe türüdür. Oluşabilecek kaza olaylarına karşı, zarar verenin kusur oranı uyarınca karşı tarafa verilebilecek maddi veya bedeni zararların tamamını karşılar. Trafik sigortası, yalnızca karayolunda seyreden motorlu araçlara tanzim edilebilmektedir. Karayollarında kullanılmayan forklift, paletli iş makineleri, römork / yarı römork veya dorselere trafik poliçesi tanzim edilememektedir. Trafik sigortasında, sigortalı olarak kabul edilen kişi, Karayolları Trafik Kanunu’nda yer alan tanımda da belirtildiği üzere işleten olarak kabul edilir. Türk sigorta hukukunda, işleten, araç sahibi olabileceği gibi aracı uzun süreli olarak kendi şahsı veya şirketi adına kiralayan kişi de işleten olarak kabul edilir.

Poliçede verilen teminat limitleri müsteşarlık tarafından belirlenir. Bu poliçe normal şartlarda yıllık olarak düzenlenir. Yurtdışından Türkiye’ye geçici olarak giriş yapan araçlara kısa süreli olarak da düzenlenebilmektedir. Poliçenin tanzim edildiği dönem zarfında bir hasar meydana gelmemesi durumunda, bir sonraki yıl hasarsızlık indirimi uygulanır. Hasarsızlık indirimleri, hasar olmaması kaydıyla ilk yıl sonundaki yenileme için %10, sonraki yıllarda ise %15 ve %20 şeklindedir. Hasar yaşanması durumunda ise, hsarlılık sürprimleri uygulanmaktadır.

KAPSAMI Sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, Karayolları Trafik Kanunu’na göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder. Ayrıca bağlı olarak çekilmekte olan römork veya yarı römorkların veya çekilen bir aracın sebebiyet vereceği zararlar çekicinin sigortası kapsamındadır. Poliçenin geçerliliği karayollarında olmaktadır.

TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER İşletilme halinde olmayan araçların sebep olacağı zararlar İşletilen tarafından ileri sürülecek tazminat talepleri İşletenin eşinin, usul ve fürunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler Zarar görenlerin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında araçta veya römorklarda taşınan eşyanın uğrayacağı zararlardan dolayı işletene karşı ileri sürülecek talepler Manevi tazminat talepleri İşletenin, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler İşletenin aracına veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorklara ve yarı römorklara veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler

Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyetlerde bulunan teşebbüslere, gözetim, onarım, bakım, alım – satım, araçta değişiklik yapılması amacı ile veya benzeri bir amaçla bırakılan aracın sebep olacağı zararlara ilişkin her türlü talepler Aracın, yetkili makamların izniyle tertip olunan yarışlara katılması veya yarışlara katılan araçlara eşlik etmesi ile gösteride kullanılması sonucunda meydana gelecek zararlar Çalınan veya gasp edilen araçların sebep oldukları ve Karayolları Trafik Kanunu’na göre işletenin sorumlu olmadığı zararlar ile aracın çalındığı veya gasp edildiğini bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gasp eden kişilerin talepleri Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar Terör eylemlerinde ve bu eylemlerden doğan sabotajda kullanılan araçların neden olduğu ve işletenin sorumu olmadığı zararlara ile aracın terör eylemlerinde kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler, aracı terör ve buna bağlı sabotaj eylemlerinde kullanan kişilerin talepleri Dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleri

Sigortanın Başlangıcı ve Sonu : Genel şatlarda sigortanın başlangıcı şu şekilde belirtilmiştir. Sigorta, poliçede, başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde, aksi kararlaştırılmadıkça, Türkiye saati ile öğleyin 12:00’de başlar ve öğleyin saat 12:00’de sona erer. Ancak poliçenin vade başlangıcı, poliçenin tanzim edildiği gün ise, tanzim edildiği gün / saat ve dakikada başlar, bir sonraki sene aynı gün öğlen saat 12:00’de sona erer.

Karayolu Tanımı Nedir? Kamuya tahsis edilmiş, kamunun yararlanmasına açılmış yol şeridinin özel mülke kadar olan kısmı karayoludur. Banketler, geçitler, dağ yolları, köy yolları, tarlalar arası yollar, karayoluna bağlı halkın yararlandığı park yerleri, benzin istasyonlarının taşıt trafiğine bağlı kısmı, otobüs tamirhanelerinin karayollarına ekli ve trafiğine açık yolları, karayolları kapsamı içindedirler. Apartman ve iş hanlarının kapalı garajları, çiftlik veya fabrika arazileri, arsalar araba vapurları, karayolu kapsamı dışındadırlar, dolayısıyla bu tip yerlerde meydana gelen hasarlar trafik sigortasından karşılanmaz.

RÜCU SEBEPLERİ Tazminatı gerektiren olay, işletenin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru sonucunda meydana gelmiş ise İşleten, yetkili makamlardan izin almaksızın düzenlenen bir yarış için Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yapılması gereken özel bir sigortanın yapılmamış olduğunu biliyorsa veya gerekli özeni göstermesi halinde bilebilecek durumda ise Tazminatı gerektiren olay, işletenin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin veya motorlu aracın hatır için karşılıksız olarak kendilerine verilen kişilerin uyuşturucu veya keyif verici maddeler almış olarak aracı sevk ve idare etmeleri esnasında meydana gelmiş veya olay, yukarıda sayılan kişilerin alkollü içki kullanmış olmaları nedeniyle aracı güvenli sürme yeteneklerini kaybetmiş bulunmalarından ileri geliyorsa

Tazminatı gerektiren olay, yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu taşınması veya yetkili makamlarca tespit edilmiş olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması veya patlayıcı, parlayıcı ve tehlikeli maddeleri taşıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutuşma ve infilakı yüzünden meydana gelmiş ise Sigorta ettirenin, rizikonun gerçekleşmesi halinde, B.1 maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyan miktarında bir artış olursa Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında işletenin kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olduğu tespit edilirse ödenen tazminat işletene rücu edilir.

EK TEMİNATLAR İhtiyari Mali Mesuliyet Ek Teminatı : Hasarın trafik sigorta limitlerinden daha yüksek olması durumunda, teminatı aşan kısmında ödenebilmesi için verilecek ilave limitler çerçevesinde verilecek olan İMM teminatıdır. Ferdi Kaza Sigortası : Trafik sigortası, sigortalının kusuru nispetinde 3. şahıslara gelen zararları tazmin etmektedir. Bu kapsama göre, kusurlu olan tarafın araç sürücüsü ve araç sahibi için teminat verilmemektedir. Ancak poliçeye ilave edilebilecek Ferdi Kaza sigortası teminatı ile araç sürücüsü için, kaza sonucu oluşacak yaşam kaybı, sürekli sakatlık veya tedavi giderleri teminatları verilmektedir. Yol Yardım Hizmetleri : Sigortalı aracın kaza sonucu çekilme hizmetleri, kaza sonucu vinç ile kurtarma hizmetleri, arıza sonucu aracın çekilme hizmetleri gibi hizmetler sağlanabilmektedir.

GÜVENCE HESABI Kapsamında bulunan zorunlu sigortaların sağladığı teminatlara ilişkin bedeni olarak (sakatlık ve ölüm) zarar görenlere kaza sonrasında sakat kalma halinde sakatlık tazminatı, ölüm halinde ölenin desteğinden yoksun kalma tazminatı ödemektedir.

KAPSAMINDAKİ ZORUNLU SİGORTALAR Trafik Sigortası Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası Tüpgaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası

KAPSAMI Sigortalının veya sigortayı yaptırmakla sorumlu olanın tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dahilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar Zorunlu sigorta teminat limitleri ile sigorta poliçesinde belirtilen teminat arasındaki fark kadar ödenecek bedensel tazminat tutarları Sigorta şirketinin mali bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, KTK uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar Yeşil Kart Sigortası kapsamında Türkiye sınırları içinde meydana gelen zararlardan dolayı Büroca tekemmül ettirilen hasar dosyalarının tazminat ödemesi için Büro tarafından da başvuru yapılabilir.

Bu sigorta ile sigortacı, sigortalının, poliçede belirtilen ve karayolunda kullanma izni olan motorlu ve motorsuz kara araçlarından, römork veya karavanlardan, iş makinelerinden, lastik tekerlekli traktörler, diğer zirai tarım makinelerinden doğan menfaatin aşağıda belirtilen risklerin gerçekleşmesi sonucunda doğrudan uğrayacağı maddi zararları teminat altına alır.

Aracın karayolunda veya demiryolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz araçlarla çarpışması Gerek hareket gerek durma halinde iken sigortalının veya aracı kullananın iradesi dışında araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli bir cismin çarpması veya aracın böyle bir cisme çarpması, devrilmesi, düşmesi, yuvarlanması gibi kazalar Üçüncü kişilerin kötü niyet veya muziplikle yaptıkları hareketler ile fiil ehliyetine sahip olmayan kişilerin yol açacağı zararlar Aracın yanması Aracın veya araç parçalarının çalınması veya çalınmaya teşebbüs edilmesi

KASKO ÜRÜNLERİ Dar Kasko : Yukarıda belirtilen teminat gruplarından bir kısmı için teminatın verildiği üründür. Kasko : Yukarıdaki teminat gruplarının tamamı için teminatın verildiği üründür. Genişletilmiş Kasko : Yukarıdaki teminat gruplarının tamamı ve genel şartlarda ek sözleşme ile kapsama dahil edilebilecek risklerden bir kısmı için teminatın verildiği üründür. Tam Kasko : Yukarıdaki teminat gruplarının tamamı ve genel şartlarda ek sözleşme ile kapsama dahil edilebilecek tüm riskler için teminatın verildiği üründür.

Coğrafi Sınırı : Türkiye sınırları içerisinde geçerlidir. Kapsamı : Poliçede belirtilen araç ve aracın üzerine fabrika çıkışında standart donanım olarak monte edilmiş her türlü ses, iletişim ve görüntü cihazları ile poliçede belirtilmeleri koşuluyla araçta standardının dışında yer alan fabrika çıkışında veya sonradan ilave edilmiş aksesuarlar Muafiyetler : Poliçede tespit olunan bir miktara veya hasar ile sigorta bedelinin belli bir oranına kadar olan zararın sigortacı tarafından tazmin edilemeyeceği kararlaştırılabilir. Teminata İlişkin Özel Belirlemeler : Sigorta poliçesi, sigorta konusu aracın belirli günlerde, belli mesafeler altında veya belli kişiler tarafından kullanılması ve benzeri durumlarda oluşacak zararları kapsayacak şekilde düzenlenebilir.

EK SÖZLEŞME İLE TEMİNAT KAPSAMINA DAHİL EDİLEBİLECEK ZARARLAR Türkiye dışında meydana gelen zararlar Grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketleri ve bunları önlemek ve etkileri azaltmak üzere yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda meydana gelen zararlar Terör eylemler ve bu eylemlerden doğan sabotaj ile bunları önlemek ve etkilerini azaltmak amacıyla yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda meydana gelen zararlar Deprem, toprak kayması, fırtına, dolu, yıldırım veya yanardağ püskürmesi nedeni ile meydana gelen zararlar Sel ve su baskını ile meydana gelen zararlar Taşıtta sigara benzeri maddelerin teması ile meydana gelen yangın dışındaki zararlar

EK SÖZLEŞME İLE TEMİNAT KAPSAMINA DAHİL EDİLEBİLECEK ZARARLAR Yetkili olmayan kişilere çektirilen araca gelen zararlar ile kurallara uygun olmadan çekilen veya çektirilen araçlara gelen zararlar Aracın sigorta kapsamına giren tam veya kısmi bir zarara uğraması nedeni ile tam hasar halinde tazminatın ödenmesine, kısmi hasar halinde hasarın giderilmesine kadar olan sürede poliçede bu korumaya ilişkin belirtilen limitle sınırlı olmak üzere kullanım ve gelir kaybından doğan zararlar Aracın kurallara uygun bir şekilde yasal olarak taşınmasına izin verilen patlayıcı, parlayıcı ve yakıcı maddeler taşınması nedeniyle uğrayacağı zararlar Taşıtın iddia ve yarışlara katılması sonucu ile bunlara hazırlık denemeleri sırasında meydana gelen zararlar Araç anahtarının ek sözleşmede belirtilen haller sonucunda ele geçirilmesi suretiyle aracın çalınması ve çalınmaya teşebbüsü sonucu meydana gelecek ziya ve hasarlar

EK SÖZLEŞME İLE TEMİNAT KAPSAMINA DAHİL EDİLEBİLECEK ZARARLAR Ek sözleşmede belirtilen haller sonucunda kaybolan ve çalınan anahtarlar dolayısıyla aracın kilit mekanizmasının değiştirilmesi nedeniyle uğranılan zararlar Kemirgen ve ek sözleşmede belirtilen durumlar dahilinde diğer hayvanların vereceği zararlar Yağsızlık, susuzluk, donma, bozukluk, eskime, çürüme, paslanma ve bakımsızlık nedeniyle meydana gelen zararlar Sigorta kapsamına giren bir olaydan doğmadıkça ve böyle bir olayla sonuçlanmadıkça aracın mekanik, elektrik ve elektronik donanımında meydana gelen her türlü arızalar, kırılmalar ile lastiklerde meydana gelen zararlar

HASARIN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE SİGORTALI VE/VEYA SİGORTA ETTİRENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç beş iş günü içinde sigortacıya bildirimde bulunmak Sigortalı değilmişçesine gerekli kurtarma ve korum önlemlerini almak ve bu amaçla sigortacı tarafından verilen talimata elinden geldiği kadar uymak Aracın çalınması halinde, durumu öğrenir öğrenmez derhal yetkili makamlara bildirmek Zorunlu haller dışında, rizikonun gerçekleştiği yer veya şeylerde bir değişiklik yapmamak Sigortacının isteği üzerine rizikonun gerçekleşmesi nedenlerini ayrıntılı şekilde belirlemeye, zarar miktarıyla delilleri saptamaya ve rücu hakkının kullanılmasına yararlı, sigortalı ve sigorta ettiren için sağlanması gerekli mümkün gerekli bilgi ve belgeleri gecikmeksizin sigortacıya vermek

Tazminat yükümlülüğü ve miktarı ile rücu haklarının saptanması için sigortacının veya yetkili kıldığı temsilcilerinin sigorta kapsamında yer alan şeylerde ve bunlarla ilgili belgeler üzerinde yapacakları araştırma ve incelemelere izin vermek Üçüncü kişilerin haksız veya kusurlu fiili sonucu meydana gelen kazalar varsa tanıkların kimlikleri ile adreslerini en yakın yetkili makama bildirmek ve mümkün olan hallerde bir görgü tutanağı sağlamak

EK TEMİNATLAR Aksesuar İlave Klozu Kasa Teminatı İlave Klozu Taşınan Emtia İlave Teminatı Yurt Dışı Teminatı İlave Klozu Anahtar Çalınması Ek Teminatı İlave Klozu Kemirgen Hayvan Zararı Teminatı Hukuksal Koruma

TAZMİNATIN HESABI VE ÖDENMESİ Hasar tazmininin ne şekilde yapılacağı poliçede açıkça belirtilir. Onarım yapılacak olması halinde poliçede, onarımın şirketçe belirlenecek servislerde veya sigortalı tarafından belirlenecek servislerden hangisinde yapılacağı hususu açıkça yer alır. Ayrıca hasarın tazmininde orijinal parça veya eşdeğer gibi parça seçeneklerinden hangisinin kullanılacağı belirtilir. Bu yönde bir belirleme olmazsa sigortalının tercih ettiği tazmin yöntemi, servis ve parça esas alınır. Onarım masraflarının sigortalı aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ve aynı zamanda eksper raporu ile aracın onarım kabul etmez bir hale geldiğinin tespit edilmesi durumunda, araç tam hasar uğramış sayılır. Aracın tam hasara uğraması halinde, aracın hasar anındaki rayiç değeri ödenir.

Sigorta şirketi, kısmi hasar halinde, onarım masrafları ve onarımın layıkı ile yapılabileceği en yakın yere kadar olan gerekli çekilme ve nakil masraflarını öder. Onarım sonucunda araçta bariz bir kıymet artışı meydana gelirse, bu fark tazminat miktarından indirilebilir. Bu şekilde indirim yapılabilmesi için hangi parçalara ne oranda indirim yapılacağının poliçede yazılı olması gerekir. Aracın çalınması halinde aracın çalınma günündeki rayiç değeri ödenir.

RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE İSTENEBİLECEK BELGELER Maddi Zararlar İçin : Karakol müracaat tutanağı, yansıtma fatura, ruhsat, ehliyet, kusur durumunu gösteren belge, noter satış senedi, anlaşmalı servis taahhüt belgesi, anlaşmalı servis teslim temlik ibra belgesi, anlaşmalı servis faturası/fatura, sigortalı banka hesap no., ticaret sicil belgesi, tahsilat makbuzları, anlaşmalı tutanak, trafikten çekme belgesi, Masak belgeleri, vergi levhası kopyası, imza sirküleri, muvafakatname, fotoğraf, ifade tutanakları, görgü tespit tutanağı, beyan, nüfus cüzdanı kopyası, yük irsaliyesi, trafik kazası tespit tutanağı Bedeni Hasarlar İçin : Trafik kazası tespit tutanağı, doktor raporu aslı, maluliyet heyet raporu aslı, savcılık iddianamesi, vukuatlı nüfus kaydı aslı, defin ruhsatı, veraset ilamı aslı, ölü muayene tespit tutanağı aslı, kazanç durumunu gösterir resmi belge talep edilmektedir.