KİŞİLİK

KİŞİLİK Her insan çevresine uyum sağlamak ister. İnsanlar birbirlerinden davranış biçimi bakımından ayrılırlar. İnsanı, başkalarından ayırmaya yarayan, düşünme, duygu, psikomotor gibi davranışları, tüm farklılıkları onun özellikleridir. İnsan bütün davranışları ve özellikleri ile bir bütündür, bütün olduğu için de "kişi"dir. Davranış biçimi ve özellikleri devamlıdır. Bir insandan söz ederken "kişilik sahibi", "güvenilir kişi" deyimleri onun davranış biçimindeki devamlılığı gösterir. Örneğin tutumlu tanınan biri, her durumda bu özelliğini belli eder.

İnsanlar, iç ve dış uyarıcılara karşı, aynı şiddette heyecan göstermezler, duygulanmaları birbirinden farklı olur. Bu farklılıklar, her bireyde zamanla yerleşerek, onun mizacını (huy) meydana getirir. Mizaç, insan kişiliğinin bütününü değil, ancak bir bölümünü oluşturur. Karakter, kişiliğin sonradan, eğitim yolu ile kazanılan yönüdür. Bir insan tarafından toplumun onayladığı ya da reddettiği davranışların sürekli olarak gerçekleştirilmesidir. Böylelikle o davranış kişiliğin parçası haline gelerek, karakteri meydana getirir.

KİŞİLİK KURAMLARI Özellik kuramına göre, bireyin doğuştan getirdiği özellikler bilinirse, kişiliği tanınmış olur. Bu kuramı benimseyen psikologlar, kişilik özelliklerini araştırmışlardır. Allport ve Cattell’in bu konuda önemli çalışmaları vardır. Cattell'e göre, bir insanın genel özellikleri ve kaynak özellikleri bulunup, ortaya çıkarılırsa kişiliği tanınır. Olumlu Özellikler Olumsuz Özellikler 1- Neşeli, uysal, sevimli - Umutsuz, dikbaşlı, sevimsiz 2- Sokulgan, bağımsız, iyimser - Çekingen, bağımlı, kötümser 3- Zeki, konuşkan , sorumlu - Zeki olmayan, suskun, sorumsuz 4- Samimi, güvenilir, doğru - Kuşkulu, güvenilmez, kötülük yapar Temel kişilik özelliklerine örnekler

Psikodinamik kuramın kurucusu Sigmund Freud'dur Psikodinamik kuramın kurucusu Sigmund Freud'dur. Bu kurama göre kişiliğin bölümleri, id, ego ve süperego'dur. Freud'a göre, id, ego ve süperegodan birinin, diğerlerinden güçlü ya da zayıf olması farklı kişiliklere neden olur. Örneğin; id'i baskın birey, katı yürekli, süperego'su gelişmiş birey, gerçekçi, sevecen olur. Kişiliğin Bölümleri

Öğrenme kuramları, kişiliği öğrenme ile açıklar, örneğin, eğer bir kişi, değişik durumlarda hoşgörü özelliği ile istediğini elde etmişse, yeni isteklerinde de aynı yolu izler. Bu da o tür davranışları pekiştirir. F. Skinner, kişilik ve koşullanma yolu ile öğrenme arasında ilişki kurar. Öğrenme kuramları, kişiliğin sürekli oluşu ile, bireyin doğuştan getirdiği özellikleri dikkate almamaktadır. Hümanistik kurama göre, eğer birey koşulsuz sevildiği bir ortamda ise olumlu kişilik özellikleri taşır, kendisinin değerli olduğuna inanır. Varoluşçu kuramda, kişilik kendi kendisini yaratmaktadır. Kişilik, kişinin özgür olması, sorumluluğunu bilerek seçim yapmasıdır.

Kişiliğin bireyin kendisine dönük yönü kişinin benliğidir Kişiliğin bireyin kendisine dönük yönü kişinin benliğidir. Benlik bilinci, bireysel ve toplumsal benlik olmak üzere iki aşamada gelişir. Bireysel benlik, ilkokula yeni başlayan çocukların bireysel algılarıyla algılanan nesneleri birbirinden ayırt edememeleridir. Toplumsal benlik, başka insanları tanıma sonucu ortaya çıkan benliktir. Benlik kişiliğin öznel yanıdır. Şu soruların cevaplarını içerir: - Ben kimim? - Ben neler yapabilirim? - Benim için neler değerlidir? - Yaşam amacım ne?

KALITIM VE ÇEVRE Kalıtım Bir çocuk, anadan gelen ve yumurta denilen bir tohum hücresi ile, babadan gelen ve sperm adı verilen başka bir tohum hücresinin birleşmesinden meydana gelir. (Dölüt). Canlıların her hücresinde, ince iplikçikler şeklinde bazı kromozomlar vardır. Yumurta ve sperm hücrelerinden dölüt'e 23'er tane kromozom verilir, insan bedeninin her hücresinde 46 kromozom bulunur. Kromozomlar içinde insanın göz, saç, ten rengini yüz şeklini, zekasını çeşitli yeteneklerini belirleyen binlerce gen bulunur. Ana Baba Yumurtada, daima X, spermde ise ya X ya da Y kromozomu bulunur. Yumurta sperm tarafından X kromozomu ile aşılanacak olursa, bebek kız spermde Y kromozomu bulunuyorsa, erkek olmaktadır.

Çevre Organizmanın, fiziksel varlığının dışında bulunan her türlü cansız varlık ve olaylardır. Bir organizma doğana kadar, doğumdan sonra da ölene kadar çevrenin etkisi altındadır. İnsan, toplum içinde yaşar, çevresinin en önemli öğesi diğer insanlardır. ÇEVRE Doğum Sonrası Çevre Diğer insanlar Örf, Adetler Gelenek, Görenekler, Atmosfer Basıncı, Sıcaklık Stres Doğum Öncesi Çevre Annenin Yanlış Beslenme Alışkanlıkları Hastalıklar Sigara, alkol kullanımı Stres Durumu

KİŞİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ Projektif Ölçme Araçları (Yansıtma Testleri) Kişiliği değerlendirmek için en çok projektif testlerden yararlanılmaktadır. Çünkü, insanlar bir konu olay hakkında konuşurlarken kendi kişilik özelliklerini yansıtırlar.Bu testlerde, kişiden örneğin, bir mürekkep lekesi şeklini ya da bir resmi yorumlaması istenmektedir. Her insan kendi kişilik özelliklerine göre yorum getirir. Bu testlerin en tanınmış olanları Rorchach testi ile Tematik Algı Testi'dir. KİŞİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ Rorschach Testi (Mürekkep lekesi testi) İsviçreli psikiyatrist Herman Roschach tarafından geliştirilmiştir. Test beşi renkli, beşi siyah beyaz olmak üzere on karttan oluşmuştur. Uygulama esnasında, her kart kişi(ler)e tek tek gösterilerek, kartlarda yer alan mürekkep lekelerinde ne gördüğünü söylemesi istenir. Kartları yorumlama ifadelerinden, danışanların kişiliği hakkında bir sonuca ulaşılır.

Tematik Algı Testi (Thematic Apperception Test) TAT Bu teste, resim yorumlama testi de denir. Amerikalı Henry A. Murray tarafından geliştirilen test de danışana bir seri standart resim gösterilerek, resimlere ilişkin bir öykü anlatması istenir. Kişi anlamlı bir hikaye tasarlarken, kendi duygu ve düşüncelerini ortaya koyar. Kişilik özellikleri hakkında bilgi verir. Siyah, beyaz resimlerden oluşan TAT malzemesi 20 karttan meydana gelir. T.A.T de. kullanılan resim hakkında resmin gösterdiği durumu açıklama bu duruma götüren olayları, tartışma resimdeki karakterlerin düşünme ve duygularını belirtme ve öykünün sonucunu betimleme gibi özellikleri kapsayan bir öykü sağlaması istenir.

Derecelendirme Ölçeği Tarama Listeleri Kişilik Testleri Görüşme