HUKUKİ YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER ÖZEL İŞLETMELER KAMU İŞLETMELERİ KOOPERATİF İŞLETMELERİ

1.1 TEK KİŞİ İŞLETMELERİ 1.2 ŞİRKETLER (ORTAKLIKLAR) 1. ÖZEL İŞLETMELER 1.1 TEK KİŞİ İŞLETMELERİ 1.2 ŞİRKETLER (ORTAKLIKLAR)

1.1. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ YARARLARI Kurulması kolaydır Kazanç bölüşülmez Yetki tek elde toplanır Çabuk karar alınır ve uygulanır Değişikliklere daha kolay uyum sağlanabilir Kişiye saygınlık kazandırır

TEK KİŞİ İŞLETMELERİ ZARARLARI 1.Sınırsız sorumluluk 2.Büyüme olanaklarının sınırlı olması 3. İşletmenin yaşamı sürekli değildir 4.İşletmenin büyümesi ile kişi yönetimde yetersiz kalır 5. Kredi alma olanakları sınırlıdır 6. Yetenekli işgücü sağlamada güçlüklerle karşılaşılabilir

1.2. ŞİRKETLER (ORTAKLIKLAR) Borçlar Kanununun 520. maddesine göre; iki yada daha çok kişinin ortak bir amaca ulaşmak için emek ve mallarını bir anlaşma ile birleştirmek yoluyla meydana getirdikleri bir topluluktur. Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu hükümlerine göre şirketler Adi Şirketler ve Ticaret Şirketleri olmak üzere ikiye ayrılır.

Şirketlerin kurulma amacı 1.Sermaye gereksinimi 2.Risklerin azaltılması/ bölüştürülmesi 3.Teknik ve ticari bilgi gereksinimi 4.İşlerin daha iyi organize edilmesinin sağlanması

ADİ ŞİRKETLER İki veya daha fazla kişinin emek ve mallarını ortak bir amaca ulaşmak için birleştirmeleri konusunda yaptıkları sözleşme ile meydana getirdikleri ortaklık. Borçlar kanununa tabi olurlar.Bu ortaklıklarda ortaklardan her biri şirkete sermaye olarak para, alacak, başka bir mal veya emeğini koyabilir.Ortaklığın kazançları da ortaklar arasında paylaşılır. Şirketin kararları oy birliği ile alınır.Bu şirket türü tüzel kişiliğe sahip değildir.

TİCARET ŞİRKETLERİ 1.Kişi Şirketleri 1.1. Kollektif şirketler 1.2. Komandit şirketler 2. Sermaye Şirketleri 2.1. Anonim şirketler 2.2. Limited şirketler 2.3. Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler

Kişi Şirketleri Ortak ekonomik çıkarlar doğrultusunda, belirli sayıdaki kişilerin kurdukları ve bütün mal varlıkları ile sorumlu oldukları şirketlerdir.

KOLLEKTİF ŞİRKET Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacı ile gerçek şahıslar arasında kurulan ve ortaklarından hiç birisinin sorumluluğu şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirkettir. Genellikle aile şirketi olarak bilinir.(TTK m: 153)

Hukukta, hak edinebilen, yetki kullanabilen ve sorumluluk üstlenebilen varlıklara kişi denir. Hukuki düzenlemeler bakımından 2 tür kişilik bulunmaktadır. “Gerçek kişi" ve "Tüzel kişi". Gerçek kişi, birey, fert, kurumlaşmamış şahıs, insan demektir. İnsan doğumla kişilik kazanır, ölümle kişiliği son bulur. Tüzel kişi ise şirketler ve ortaklıklar gibi kurumları ifade etmektedir. Hukukta belirli bir amaç çerçevesinde örgütlenmiş bazı insan ve mal toplulukları tek bir varlık niteliğinde kabul edilmiş ve bu topluluklara da insan gibi hak sahibi olma, yükümlülük ve borç yüklenebilme olanağı tanınmıştır. Kurumlaşmış şirketlerin, onları oluşturan gerçek kişilerden ayrı kişilikleri vardır.

KOLLEKTİF ŞİRKET 1.Bir ticaret unvanı altında, 2. Gerçek şahıslar tarafından, 3. Sözleşme ile kurulur. sözleşmede; ortakların adı,adresi, şirketin uğraşı konusu, sermayesi, şirketin kollektif şirket olduğu belirtilmeli, 4.Sözleşme ortaklar tarafından imzalanır, noterce onaylanır. 5. Bulunduğu bölgedeki ticaret siciline tescil ve ilan olunur, böylelikle tüzel kişiliğe sahip olur. 6. Ortaklardan her biri şirketi yönetme görevine sahiptir, 7. Ancak, sözleşmeye konulan bir hüküm veya ortakların aldıkları kararla yönetim, bir veya birkaç kişiye bırakılabilir,

KOMANDİT ŞİRKET Ticari bir işletmeyi, bir ticaret unvanı altında işletmek amacı ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirkettir. Komandit ortaklardan sorumluluğu sınırlandırılmamış olan ortaklara “komandite” ortak, sorumlulukları sınırlı olan ortaklara “komanditer” ortak adı verilir.Şirketin yönetim ve temsili komandite ortaklara aittir.

KOMANDİT ŞİRKET 1.Şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirketlerdir. 2. Sorumluluğu sınırlandırılmamış olan ortaklara komandite, sınırlandırılmış olanlara komanditer ortak denir, 3. Sözleşme ile kurulur, sözleşmede ortaklar ile ve şirket hakkında her türlü bilgiye yer verilir, 4. Bulunduğu bölgedeki ticaret siciline tescil ve ilan olunur, böylelikle tüzel kişiliğe sahip olur.

SERMAYE ŞİRKETLERİ Ortakların sorumluluklarının şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye payı ile sınırlandırılmış olan işletmelerdir.

ANONİM ŞİRKET Bir unvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnızca sahip olduğu mal varlığı ile sorumlu bulunan sermaye şirketidir.Anonim şirkette ortakların sorumluluğu taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlıdır.Anonim şirketler “ani” ve “tedrici” olarak kurulurlar. Ani kuruluşta şirket sermayesinin tümünün kurucular tarafından taahhüt edilmesi söz konusudur. Tedrici kuruluş ise bir kısım payların kurucular tarafından taahhüt olması ve geri kalan için de halka başvurulması ile gerçekleşir.Bir anonim şirkette en az 5 pay sahibi kurucunun bulunması gerekir.

ANONİM ŞİRKET 1. Bir unvana sahip, 2. Esas sermayesi belli ve paylara bölünmüş, 3.Borçlarına karşı sahip olduğu mal varlığı kadar sorumlu, 4.Ortakların sorumluluğu, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlıdır, 5.Ani kuruluşlarda, şirket sermayesinin tümünün kurucular tarafından taahhüt edilmesi söz konusudur, 6.Tedrici kuruluş ise, bir kısım payların kurucular tarafından taahhüt olunması ve geri kalan için de halka başvurulması ile gerçekleşir, 7.Kuruluşa şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesi karar verir.Bulunduğu yerdeki ticaret siciline tescil olunur, 8.Organları, yönetim kurulu, denetçi, genel kuruldur, 9. Anonim şirket yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil edilir,

Anonim Şirketlerin Üstünlükleri 1. Ortakların sorumlulukları sermaye payları ile sınırlıdır. 2. Yönetimde genellikle profesyonel kişiler görev aldıklarından dolayı, işletme karlılığı maksimuma ulaşabilir. 3.Şirketin ve payların devri kolay olmaktadır. 4.Büyüme yeteneği fazladır.

Anonim Şirketlerin Sakıncaları 1.Kuruluş işlemlerinde formalite fazlalığı ve karışıklıklar vardır. 2.Yasal düzenlemeler sonucu esneklik özelliği azalmaktadır. 3.Yönetimi daha güçtür. 4. İyi yönetilmediği durumlarda ortaya çıkan finansal güçlükler işletmenin iflasına yol açabilir.

LİMİTED ŞİRKET İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir ticaret unvanı altında kurulup, ortakların sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirli şirketlerdir.Kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi amaç ve konular için kurulabilir.Sadece sigortacılık yapamazlar. Şirket sözleşmesi yazılı olarak yapılır.Kuruluşu Ticaret Bakanlığının iznine bağlıdır.

LİMİTED ŞİRKET 1. En az 2 ortaklı olmalı, 2. Kuruluş sermayesi belli, 3. Sigortacılık dışında her iş için kurulabilir, 4. Yazılı sözleşme ile kurulur, 5. Bulunduğu yerdeki ticaret siciline tescil olunur, 6. Ortaklar genel kurulu vardır, 7.Yılda en az bir kere toplanır,

SERMAYESİ PAYLARA AYRILMIŞ KOMANDİT ŞİRKET Sermayesi paylara bölünen ve ortaklıklar-dan bir veya birkaçı alacaklarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir.Kurucular 5 kişiden fazla olamazlar.Sermayesi ve pay oranları bellidir.

SERMAYESİ PAYLARA AYRILMIŞ KOMANDİT ŞİRKET 1. Sermayesi 5 milyardan az olamaz, 2.Sermayesi paylara bölünmüştür. Her pay en az 500 TL olmalıdır, 3.Sermaye paylara bölünmeden sadece ortakların (komandite) katılma paylarını gösterecek biçimde ayrılmışsa şirket adı bir komandit şirket niteliğindedir, 4. Kurucular 5 kişiden fazla olamaz, 5. Ortakların bir kısmı kollektif şirkette olduğu gibi şirket alacaklarına karşı sınırsız sorumluluk sahibidir. Bunlara komandite ortak denir. 6. Diğer ortaklar ise yalnızca sermaye payları oranında sorumludur.Bunlara komanditer ortak denir. 7. Şirketin yönetimi ve temsili komandite ortaklara aittir. Bunlar yönetim kurulunu oluşturur. 8. Komandite ortaklar denetçi olamazlar, 9. Yönetim profesyonel kişilere bırakılabilir.

2. KAMU İŞLETMELERİ 2.1. İktisadi devlet teşekkülleri 2.2. Kamu iktisadi kuruluşları 2.3. Müesseseler 2.4. Bağlı Ortaklıklar 2.5. İştirak

3. KOOPERATİFLER 3.1. Tarım Kredi Kooperatifleri 3.2. Tarım Satış Kooperatifleri 3.3. Tüketim Kooperatifleri 3.4. Yapı Kooperatifleri

KAYNAKLAR Ömer Dinçer, Yahya. Fidan, İşletme Yönetimine Giriş,Eramat yayıncılık,1995. Bayteş yayıncılık,1983. Erdoğan Taşkın,İşletme Yönetiminde Matriz Örgüt yapısı, Kazancı Matbaacılık,1997.