erteleMEMEli Meme Kanserinde Erken Tanının Önemine Yönelik Farkındalık: İzmit’te İki İç Çamaşırı Mağazası Deneyimi Berk Hancı, Burak Aras, Görkem Çakırcalı, İlayda Ergül, Maide Yiğit, Merve Ede, Sevdenur Akçınar, Sümeyye Tokat, Şevval Akyar, Şeyda Eskiömeroğlu, Uğur Yücel, Utku Başar Şapçı, Ülkü Yakar, Ümmü Gülsüm Uzunlar DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Aslıhan AKPINAR

Gerekçe Meme kanseri ülkemizde ve dünyada kadınlarda en sık görülen kanser tipleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Meme kanserine erken evrede tanı konması, tedavinin başarıya ulaşma ve hayatta kalma şansını arttırır. Bu nedenle 20 yaşından itibaren erken tanılama için kadınların bilinçlenmesi çok önemlidir (1). Meme kanserinde ölüm oranlarının düşürülebilmesi amacına ulaşmak için hedef nüfusun yüzde yetmişten fazlasının taranmış olması gerektiğinden bu hedefe ulaşmak için erken tanının önemine yönelik kadınları bilinçlendirme çalışmalarının çok önemli olduğu söylenebilir (2). Ersin ve Bahar 2012 yılında yaptıkları derlemede (3) meme kanseri erken tanısını sağlayan davranışlarda eyleme geçiricileri “(i) Eğitim, (ii) Tv, radyo, gazete, dergi, (iii) Sağlık kontrolünü hatırlatan uyarılar, (iv) Kampanyalar, (v) Arkadaş ya da aile üyelerinden birinin hastalanması” olarak aktarırlar. Biz de proje fikrini oluşturmaya başladığımız Ekim ayının “Meme Kanseri Farkındalık Ayı” olması (5) nedeniyle ve hedef toplumun %75’ine ulaşmaya katkıda bulunmak için eğitim, sağlık kontrolünü hatırlatan uyarılar ve sosyal medya olmak üzere üç eyleme geçiriciyi kullanacağımız bir çalışma planladık Kaynaklar: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. Meme Kanseri (Erişim: 01.12.2017) http://kanser.gov.tr/kanser/kanser-turleri/49-memekanseri.html Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. (Erişim: 01.12.2017) http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/meme.pdf Ersin F, Bahar Z. Sağlığı Geliştirme Modelleri’nin Meme Kanseri Erken Tanı Davranışlarına Etkisi: Bir Literatür Derlemesi. DEUHYO ED 2012, 5 (1), 28-38.

Amaç İzmit merkezinde çoğunlukla erken tanı için hedef grupta olan 20 yaş üstü kadınların alışveriş yaptığı, müşteri potansiyeli yüksek iki iç çamaşırı mağazasında (Leonita ve Pınar Mağazaları) tasarladığımız ürünün gösterimi, broşür dağıtımı ve anket uygulayarak Meme Kanserinde Erken Tanının Önemine Yönelik Farkındalık sağlamak

Gereç ve Yöntem Kanser Erken Teşhis ve Tanı Merkezi (KETEM)’nden meme kanseri hakkında broşür ve afişler aldık. Erken tanının önemine dikkat çekeceğini düşündüğümüz sutyenler ve etiketler tasarladık ve mağazalara astık. Müşterilerin ürüne yönelik tepkilerini gözlemledik Mağazadan çıkanlara broşür dağıttık

Gereç ve Yöntem (5) Üründen etkilenme durumları ve meme muayenesi yaptırıp yaptırmadıkları hakkında yüzyüze görüşme yöntemiyle anket yaptık, kabul edenlerin anket sürecini kayda aldık (video) (6) Tıp fakültesine ve eğitim bloğuna projemiz hakkında bilgi de içeren afişler astık (7) Süreci anlatan fotoğraf ve videolardan bir kısa film hazırladık ve sosyal medyada paylaştık. https://www.youtube.com/watch?v=xa3McPtGQ_k (8) Anketlere verilen yanıtların yüzdelerini hesapladık

Bulgular Özellik Çoğu üzücü, ürkütücü, kötü buldu. 100 (75) % (n) Cinsiyet Kadın 71 (94,7) Erkek 4 (5,3) Yaş 20 ve altı 13 ( 20’li 23 30’lu 16 40’lı 11 50 ve üstü 12 Eğitim İlkokul 14 (18,7) Ortaokul 8 (10,7) Lise 24 (32,0) Önlisans ve daha fazla 29 (38,6) Çoğu üzücü, ürkütücü, kötü buldu.

Bulgular Kadınların %42 (n=31)’i daha önce muayenesi yaptırmadığını, ancak bunların %85 (n=26)’sı yaptırmayı düşündüğünü ve bunların da %70 (n=22)’si projemizden etkilenerek yaptırmak istediğini ifade etti. Daha önce yaptıranlar medyadan aldıkları bilgilerle veya çevrelerinde meme kanserli biri olduğundan muayene yaptırmıştı.

Sonuçlar ve Öneriler İç çamaşırı mağazaları meme kanseri açısından risk grubunda olan 20 yaş üstü kadınlara ulaşmak için uygun bir ortamdır. Tasarladığımız ürünler beklediğimiz ilgiyi görmemiş, pek çok kadın ürünü fark etmemiştir. Ankete katılanların çoğu ürünü fark etmiş olan gruptur. Bu grubun çoğunluğu en az ön lisans eğitimi almış, ürünü fark etmiş ve etkilenmiş kadınlardan oluşmuştur. Ancak bu gruptaki kadınların dahi yarısına yakını meme muayenesi yapmamış/yaptırmamıştır. Bu kadınların %70’i tasarladığımız üründen etkilenerek meme muayenesi yaptırmaya karar vermiştir. Bu da çalışmamızın en önemli çıktısıdır. Farkındalık çalışmaları yapılmaya devam edilmelidir. Daha az eğitimli gruba ulaşmak için farklı yöntemler planlanmalıdır. Meme kanserinde erken tanı hakkında afiş, broşür gibi bilgilendirme materyaline kolayca ulaşılamadığı Başhekimlik ve ilgili derneklere bildirilmelidir.

erteleMEMEli Teşekkürler