ŞANTİYE ŞEFLERİNİN CEZAİ SORUMLULUĞU Dr. Öğretim Üyesi Ahmet BOZDAĞ Gaziantep Üniversitesi Hukuk Fakültesi

ŞANTİYE ŞEFLERİNİN GÖREV VE SORUMLULUKLARINA İLİŞKİN MEVZUAT 2010 tarihli Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik İmar Kanunu (28) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Türk Ceza Kanunu

Yapı Müteahhidinin Görev ve Sorumlulukları Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak, mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmaktan sorumludur (m.5). iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için, gerekli her türlü tedbiri almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek, uygulamak ve uygulatmaktan sorumludur.

Şantiye Şefi Kimidir? Yapı ruhsatına tabi tüm yapılarda en az bir inşaat şefi bulundurulması zorunludur (m. 10). Ancak en fazla iki katlı ve 500 metre kareyi geçmeyen yapılarda şantiye şefi bulundurulması zorunlu değildir. Şantiye şefi olabilecekler; 1. Mimarlar 2. Mühendisler 3. Teknik öğretmen 4. Tekniker NOT: 10/12. fıkrasındaki istisnai yapılarda sadece mimar ve mühendisler şantiye şefi olarak çalışabilirler.

Şantiye Şefinin Görevleri Şantiye şefi, yapı müteahhidi adına, yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak,  mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmakla sorumludur. Şantiye şefi,  inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgeli usta çalıştırılmasından sorumludur. Şantiye şefi görev aldığı yapım işinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemin aldırılması yetkisine sahiptir. Bu yetkinin yapı müteahhidi tarafından kullandırılmaması halinde şantiye şefi sorumlu tutulamaz.  Şantiye şefi, görev aldığı yapım işinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve kusurları, öneri ve önlemleri belirlemek, yapı müteahhidine rapor etmek ve şantiyede görev alan ilgili kişilere bildirmekle yükümlüdür. Raporda yer alan hususların yerine getirilmemesinden yapı müteahhidi sorumludur.

Şantiye Şefinin Cezai Sorumluluktan Kurtulmasının İçin; Görevini aksatmadan yapması, Görevlerinin mevzuata uygun yapması, Görevinde dikkatli ve özenli davranması, Görevi ile ilgili konularda tespit ettiği eksiklik ve aksaklıları derhal rapor olarak yapı müteahhidine iletmesi ve bu sürede yetkili ve çalışanları uyarması

Şantiye Şefinin Cezai Sorumluluğu İmar kirliliğine neden olma Suçu , Madde 184- (1) Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Taksirle öldürme Suçu, Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Taksirle yaralama Suçu; Madde 89- (1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. (Nitelikli hallerde ceza bir kat artırılır).

Yargıtay’ın Konuya Bakışı ve Uygulama 1. Olay tarihinde 7 yaşında olan katılanın, evinin önünde bulunan yaklaşık 1 metre derinliğinde ve 40-70 cm genişliğindeki elektrik direği için açılan çukura düşerek basit tıbbi tedavi ile giderilemez şekilde yaralanması şeklinde gerçekleşen olayda; (Y12. CD, Esas No:2014/22402, Karar No:2016/86).

2. İşçinin inşaatın alt katına düşmesi ve ölmesi Sanık dahil asıl işveren firma tarafından olay öncesi çeşitli zamanlarda şantiye alanında yapılan denetimlerde, alt işveren tarafından çalışma alanında A sınıfı iş güvenliği uzmanının bulundurulmadığı, sahada çalışanların çoğunun yüksekte çalışma eğitimlerinin olmadığı, sürekli uyarılara rağmen işçilerin emniyet kemersiz çalıştıkları, 1,30 cm'den yüksek döşeme kenarlarına gerekli standartlarda düşmeye karşı uygun korkulukların yapılmadığı, işçilerin gelip geçtiği yerlerde kullanılan merdiven ve platformların etrafının belirtilen standartlarda halat zincir veya ahşap korkuluklar ile çevrilmediği, bina içindeki boşlukların düşmeye karşı uygun ve yeterli yükseklikte sağlam korkuluk veya ağ platformları ya da başka yolla kapatılmadığı, defalarca tehlikeli ve riskli çalışmalarda yapılan uyarılara rağmen tehlikeli ve riskli çalışmalara devam edildiği tespit edilerek alt işveren firma hakkında yaptırım uygulandığı anlaşılmakla, asıl işveren A sınıfı iş güvenliği uzmanı sanık ...'in gerekli denetim ve kontrol görevlerini yerine getirerek, tespit edilen eksikliklerin taşeron firmaya bildirilmesi noktasında da bir kusurunun bulunmadığı anlaşıldığından, sanıkların atılı suçtan beraati yerine delillerin hatalı değerlendirilmesi sonucu mahkumiyetlerine karar verilmesi yasaya aykırıdır. (Y 12. CD, Esas: 2015/4764, Karar: 2016/4331)

3. İskeleden düşerek ölen işçi; Sanığın K... İnşaat Taahhüt Ticaret Sanayi Limited Şirketi adına müteahhit olarak yapım işini yüklendiği inşaatta işçi olarak çalışan ölenin, iskelede meydana gelen kopma sonucu düşerek yaşamını yitirdiği olay nedeniyle yargılaması yapılan ve mahkumiyetine hükmedilen temyiz incelemesine gelmeyen inşaat mühendisi Ö.'in inşaatın şantiye şefi olarak görev yaptığı iş güvenliğinden de sorumlu olduğu ve Ö. tarafından işyerindeki iş güvenliğiyle ilgili bir eksiklik bulunduğuna dair sanığa herhangi bir talepte bulunulmadığı anlaşılmakla, sanığın inşaatın güvenliği ile ilgili konusunda ehil yetkili inşaat mühendisi olan Ö.'i şantiye şefi olarak ataması nedeniyle sanığa yüklenecek kusur bulunmadığından beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine hükmedilmesi,(Y!2. Cd E. 2012/8012, K. 2013/562, T. 09.01.2013)

4. İnşaattan düşen kalıpçının ölümü; alanında uzman mühendis şantiye şefi ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendiren yapı müteahhidi suçsuzdur. Taksirle öldürme suçundan sanıkların mahkumiyetine ilişkin hükümler, sanık ... müdafi ile katılanlar vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü: Batı Şehir adlı konut inşaattın kalıp ve beton işini, asıl işveren olan ... ... Group adlı şirketten, sanık ...'ın sahibi olduğu taşeron firma .... Sanayi Ticaret Limited Şirketi'nin devralarak faaliyete başladığı, inşaat mühendisi olan sanık ...'un ... Yapı şirketinde çalıştığı ve .... adlı konut inşaatında da şantiye şefi olarak görev yaptığı, anılan şirkette işçi olarak çalışan ...'ın olay günü 1,5 metre yükseklikte kalıp sökümü yaptığı sırada düşerek öldüğü olayda, (Y. 12. CD, Esas No:2016/2185, Karar No:2018/1877)