Gurbet Gunturk Evsel, MLIS Guz, 2015 Dijitalleştirme iş akışı ve planlama, Dijital içerik yönetimi In-house ve Dış kaynak kullanımı avantajları ve dezavantajları Gurbet Gunturk Evsel, MLIS Guz, 2015

Dijitalleştirme Iş Akışı Dijitalleştirme için nesne seçilir, Nesnenin metadatası hazırlanır, Dijitalleştirmeyi gerçekleştirme için doğru ekipman seçilir, nesne taranır (scanning), Grafik yazılımı kullanılarak taranmış görüntü düzenlenir, Dijital nesnenin web üzerinde sunulacak versiyonu hazırlanır, Dijital ana kopya emniyete alınır, Nesne dijital kütüphanede yayınlanır.

Dijitalleştirme sürecini etkileyebilecek bazı çok önemli faktörler vardır: Telif ve Entelektüel Mülkiyet Hakları (Intellectual Property Rights (IPR)), Mevcut dijital versiyonların bulunması, Dijitalleştirmenin yüksek maliyeti.

Dijitalleştirmenin Planlanması Elde edilecek materyallerin ne amaçla kullanılacağı, Projenin amacına uygun kaliteye karar verilmesi, Bu sayısal ortamın kimler tarafından kullanılacağı, Bu ortama ulaşacak kişilere dijitalleştirmenin ne gibi olasılıklar sunulacağı, Sayısal ortamı saklama çeşitleri, Sayısal ortamın telif haklarının kime ait olacağı (Deren, 2006, s.28)

Projelendirmede ilk adım planlama olmalıdır Projelendirmede ilk adım planlama olmalıdır. Bir projenin başarılı olması aşağıdaki konuların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir: Hangi çalışmanın yapılması gerektiği, Nasıl tamamlanacağı,(hangi standartlar,özellikler ve uygulamalar kullanılacak) Çalışmayı kim/kimlerin yürüteceği, Projenin süresi, Maliyetinin ne olacağı(Charlottesville,2006,s.1)

Dijitalleştirme projesinin aşamaları ayrıntılı bir biçimde şu şekilde incelenebilir: 1.Seçme, 2.Dönüştürme/Oluşturma, 3.Kalite kontrol, 4.Metadata, 5.Teknik altyapı sistemi, 6.Dağıtım/Sunum, 7.Saklama/Sayısal koruma (Ergün,2007, s.2)

Dijitalleştirme projesinin aşamaları SEÇME:Dijitalleştirme işlemine uygun malzemeleri ya da koleksiyonu seçme ile belirleyebiliriz.Seçme de konu uzmanları , arşiv yöneticileri , koruma elemanları ve kurumun karar verici yöneticilerinden bulunmalıdır. DÖNÜŞTÜRME/OLUŞTURMA:Belirlenmiş olan amaç ve hedeflere uygun olan kültürel miras ögelerine karar verildikten sonra , materyalin durumuna göre en uygun tarama yöntemi belirlenmelidir.Dönüştürme ve oluşturma standartları , her bir materyalin kullanım amaçları doğrultusunda belirlenmektedir.

Dijitalleştirme projesinin aşamaları II KALİTE KONTROL: Dijitalleştirmenin en önemli aşamasıdır.Kalite kontrol , kalitenin denetlenmesi , kontrolü , doğruluğu , ve sayısal ürünlerin devamlılığının sağlanmasını kapsar (Moving theory...2003 , s.46). METADATA: Bir bilgi kaynağını tanımlayan, açıklayan(hakkında bilgi veren),yerini belirten ya da yönetimini kolaylaştıran bilgiye verilen isimdir. Metadata, bilgiyi yaratan kişi arasında bir köprü gibidir. Metadata , Web'in çöpçatanıdır '(Neil, 1998, s.87).

Dijitalleştirme projesinin aşamaları III METADATA:Al ve Küçük (2001 ,s.46) internet sınıflaması olmayan , büyük hacimli bir bilgi kaynağı olarak nitelemektedir. Sınıflama yapmadan büyük hacimli bir bilgi yığınlarıyla başa çıkmanın kolay olmadığının belirtildiği aynı çalışmada sınıflama olgusunun, internet üzerinde bulunan bilginin dizinlenmesinde metadata kavramı olarak karşımıza çıktığı belirtilmektedir.

Dijitalleştirmede dış kaynak kullanımı Dış kaynak kullanımının olası nedenleri: kısa sürede büyük bir işin yapılacak olması özel malzemelerin aşırı maliyeti beceri veya deneyim eksikliği nedeniyle kurum içinde ihtiyaç duyulan kaliteyi sunamama projenin yer, alt yapı veya personel gibi mecburiyetleri çok büyük miktardaki gazete veya mikrofilm tarama, metni yeniden daktilo etme veya XML işaretleme gibi işler yapılmak zorunda olunması

Dijitalleştirmede dış kaynak kullanımı ne zaman bir çözümdür? (devam) Dış kaynak kullanmaya karar vermeden önce yanıtlanması gereken sorular: temel becerileriniz üzerine yeniden yoğunlaşabilecek ve toplam maliyeti düşürmek için firmanın uzmanlığını kullanabilecek misiniz? kendi beceriniz gelişecek ve projeyi tamamlama kapasiteniz iyileşecek mi? başka türlü maliyetini karşılayamayacağınız, anahtar teknolojilere ve ekipmana daha çok erişiminiz olacak mı? eskimenin (eski donanım/teknoloji/taşıyıcılarla uğraşırken ortaya çıkan sorunlar) getireceği risk ve maliyetini düşürebildiniz mi? insan kaynakları açısından ölçek ekonomilerini arttırdınız mı? yetenekli personele erişiminiz arttı mı? dış kaynak kullanımı harcamaları, masrafları ve genel giderler üzerindeki kontrolünüzü artırdı mı?"

Dijitalleştirmede dış kaynak kullanımının avantajları Pahalı ekipman satın alıp bakımını yapmak için para bulmak zorunda değilsiniz. Yeni personel almanız veya mevcut personeli eğitmeniz gerekmez. Projeyi yürütmek için kurum içinde insanlar ve makinalar için büyük alanlar açmanız gerekmez. Dijitalleştirme konusunda derin bilgiler edinmeniz gerekmez. Eğer yüklenici, işten tasarruf sağlayan teknolojilere sahipse, kurum içi dijitalleştirmeden daha ucuza gelebilir. Daha yüksek kaliteli ekipman ve çok deneyime sahipse, yüklenici daha kaliteli bir sonuç elde edebilir. *

Dijitalleştirmede dış kaynak kullanımının dezavantajları Dijitalleştirme ve (metin, görüntü) alma konularında kurumsal bilgi veya kapasite geliştiremezsiniz. Tatmin edici derecede kaliteli dijital içerik sunmak için dışarıdan insanlarla çalışmanın getirdiği riskler vardır. Baştan sona dışarıdan bir yüklenici ile iş yapabilmesi için kurum içinde birinin dijitalleştirme sürecini iyi anlaması gerekecektir . Yüklenici sizin zaman çerçevenize uyamayabilir. Yüklenici, kurum içinde dijitalleştirmenin maliyetinden daha fazlasını sizden isteyebilir. Faturayı imzalamadan önce, yüklenicinin yaptığı işin kalitesinden emin olmak için kendi dahili kalite kontrol denetiminizi yapmanız gerekir. Eğer dışarıya çıkmalarına izin veriliyorsa, değerli materyaller için taşıma ve sigorta işlerini ayarlamanız gerekir. Eğer materyaliniz kurum dışına çıkacaksa, bunun bazı riskleri olabilir. *

SORULAR? Dijital icerik yonetimi nedir? In-house dijitallestirme avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Referanslar Ergün, C. (2009). Kütüphanelerde sayısallaştırma projesinin planlanması. http://www.ku.edu.tr/ku/images/SKL/kutuphanelerde_sayis.pdf Külcü,Ö.(2010). Belge Yönetiminde Yeni Fırsatlar:Dijitalleştirmen ve İçerik Yöntemi Uygulamaları.Bilgi Dünyası,11(2),290-331. Tonta,Y. (1999). "Dijital kütüphaneler". Yılmaz, B. (2009). Dijitalleştirme becerileri konusunda Türkiye'de durum Subaşıoğlu,F.(2001)."Dijital kütüphaneler :tanımlama sorunu".Türk Kütüphaneciliği,15(1) 45-54.