Öğretim Görevlisi Selin COŞKUN 1. ÜNİTE Finansal Yönetim ve Fonksiyonları Öğretim Görevlisi Selin COŞKUN 1

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finans Yöneticisi İÇİNDEKİLER Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finans Yöneticisi İşletmelerin Amaçları Şirket Türleri Finansmanın Tarihsel Gelişimi Finansal Yönetimin Temel ilkeleri 2

Finansal Yönetim Nedir? TANIMLAR Finans Nedir? Kişi ya da kurumların faydalanabileceği para, fon ya da sermaye anlamına gelmektedir. Finansman Nedir? Para ya da sermayenin sağlanmasını ifade etmektedir. Finansal Yönetim Nedir? Hem gereksinim duyulan fonların sağlanmasını hem de bu fonların uygun varlıklara yatırılmasının yönetimini ifade eder. 3

Finans Yöneticisi İşletmelerde yatırım ve finansman kararlarından doğrudan sorumlu olan kişilerdir.

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Yatırım Kararları Kısa ve uzun dönemli ne tür yatırımlar yapılacaktır? Finanslama Kararları Para ihtiyacı nasıl, nereden ve ne zaman karşılanacaktır? Kâr Payı Dağıtım Kararları İşletmenin kârı nasıl dağıtılacaktır?

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Yatırım Kararları Reel Varlıklar Finanslama Kararları Finansal Varlıklar

Yatırım Kararları Finansal Yönetimin Fonksiyonları Uzun süreli mi yoksa kısa süreli mi yatırım yapılmalı? Maddi ya da maddi olmayan varlıkların hangisine yatırım yapılmalı? 7

Yatırım Kararları Finansal Yönetimin Fonksiyonları Yıl sonunda şirketinizin 10 milyar dolar nakdi bulunuyor. Bu parayı yeni projelere mi yatırmalı, yoksa hissedarlarına mı dağıtmalı? Eğer hissedarlara dağıtmaya karar verirse bunu temettü (kar payı) olarak mı yoksa hisse satın alma yoluyla mı yapmalı? Eğer yatırıma karar verirse, en değerli yatırım ne olur? Riskler nelerdir? 8

Sermaye Bütçelemesi Kararları Finansal Yönetimin Fonksiyonları Sermaye Bütçelemesi Kararları Başarının ana noktasıdır. Ford 1955 yılında $500.000 harcayarak Edsel modelini geliştirdi, ama başarısız oldu. Boeing 3 milyar dolar harcayarak 757 ve 767 modellerini geliştirdi ve 6 milyar dolar kazandı. İyi yatırım değeri, maliyetinden çok yüksek olandır. Karın büyüklüğü+beklenmesi gereken zaman Gelecekteki risklerin ve belirsizliklerin dikkate alınması gerekmektedir. 9

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finanslama Kararları Yatırımlar ne şekilde finanse edilmeli? Hangi şekilde finansman işletme açısından daha uygun olur? En iyi finanslama bileşimi nasıl olmalı? Fonlar nereden, nasıl ve ne zaman karşılanmalı?

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finanslama Kararları Firmanızın büyümesini sağlamak için finansmana ihtiyacınız var. Bu durumda tahvil mi çıkarmalısınız, bankadan borç mu almalısınız, yoksa hisse senedi mi çıkarmalısınız? Hisse senedi piyasası bu kararınıza nasıl tepki verir? Eğer tahvil çıkartmayı seçerseniz tahvillerinizi ihbarlı mı olmalı, yoksa hisseye çevrilebilir mi olmalı? Peki ya vadeleri, uzun mu kısa mı olmalı? Eğer hisse senedi çıkaracaksanız, hisse senediyle tercihli hisse senedi çıkarmak arasındaki farkın fayda ve zararları nelerdir?

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finanslama Kararları Kar payı veya sabit ödemeler karşılığında yatırımcıları davet etmek Sermaye piyasaları üzerinden optimal sermaye yapısını belirlemek. Sermaye: Firmanın uzun vadeli finansman kaynakları Sermaye yapısı: Firmanın uzun vadeli finanslama bileşimi Borçlanma: Tahvil çıkarma, bankadan borç alma Ortaklık payları değişmez, ama riskli Hisse senedi çıkarma: Riski yoktur, ama mevcut ortakların payı azalır.

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Yatırım ve Finanslama Kararları Aşağıdakilerden hangisi yatırım (sermaye bütçelemesi) veya finanslama kararıdır? Arçelik yeni bir çamaşır makinesi teknolojisi için 10 milyon TL harcıyor. Sabancı Holding 10 miyon TL değerinde tahvil çıkarıyor. Galatasaray AŞ 15 milyon TL hisse senedi çıkararak yeni stad yapıyor.

Finansal Yönetimin Fonksiyonları Kâr Payı Dağıtım Kararları Elde edilen kâr işletmede mi bırakılmalı yoksa ortaklara mı dağıtılmalı? Fonların dışarıdan sağlanması durumunda maliyeti ne olur? Elde edilen kârın ne kadarı dağıtılmalı?

Chief Financial Officer Finansal Yönetim Yapısı Tepe Finans Yönetisi (CFO) Chief Financial Officer Fon Yöneticisi (treasurer) finanslama nakit akışı finansal piyasalar finansal kurumlar Muhasebeci (controller) bütçeleme muhasebe denetim Chief Financial OfficerFinansal İşler Müdürü TreasurerMali İşler Sorumlusu ControllerKontrolör

Finans Yöneticisinin Sorumlulukları Fon Yöneticisi Banka İlişkileri Nakit Yönetimi Finanslama Kredi Yönetimi Kâr Payı Ödemeleri Sigorta Emeklilik Fonlarının Yönetimi Muhasebe Müdürü Mali Tabloların Hazırlanması İç Denetim Muhasebe Bordro İşlemleri Kayıtların Korunması Bütçelerin Hazırlanması Vergiler

Finans Yöneticisinin Sorumlulukları Finans Yöneticisinin Rolü Finans Yöneticisi (1) (2) (3) (4a) (4b) Reel varlıklar Yatırımcı Finansal Varlıklar Firmanın Faaliyetleri Yatırımcıdan gelen nakit akışı (nasıl) Şirket içi yatırımlar Faaliyetlerden elde edilen nakit 4A. Tekrar şirket içi yatırım 4B. Yatırımcıya ödenen para

Finans Yöneticisinin Sorumlulukları Finans, değer hakkındadır. Finans Yöneticisinin cevaplaması gereken soru: Yatırım ve finansman kararları sonucunda nasıl değer yaratabiliriz? Sermaye Bütçelemesi: Hangi reel varlıklara ve ne kadar yatırım yapılmalıdır? Finanslama Kararı: Yatırımlar için hangi para kaynakları kullanılmalıdır?

İşletmelerin Amaçları Mal ve hizmet üreterek toplum refahını arttırmak, İşletmede istihdamı sürekli kılmak, İşletmenin sürekliliğini sağlamak, Üretimi ve satışları arttırmak, İşletmenin piyasa payını arttırmak, İşletmenin büyümesini sağlamak, İşletmenin kârını maksimum yapmak, İşletmenin cari piyasa değerini maksimum yapmak.

Kârı Maksimize Etme Klasik ekonomik görüş tarafından işletmelerin nihai amacı olarak tanımlanmaktadır. Ortaklar varlıklarını en üst düzeye çıkarmak isterler (maksimize etmek). Varlıklarin maksimize edilmesi her zaman karın maksimize edilmesine eşdeğer değildir. Örnek: Düşük kar payı>Yüksek nakit kaynakları>Ucuz finansman>Yatırım fırsatı>Şirket değerinin yükselmesi

Kâr maksimizasyonu amacının eksiklikleri: Kârı Maksimize Etme Kâr maksimizasyonu amacının eksiklikleri: Zaman Faktörü Kârların toplam miktarı mı, kârlılık oranı mı? Muhasebe kârı mı, hissedarların yaratmış oldukları fırsat maliyeti mi? Risk Faktörü

Kâr maksimizasyonu amacının eksiklikleri: Kârı Maksimize Etme Kâr maksimizasyonu amacının eksiklikleri: İş etiği ve ahlakı: Değer üretilmesi veya karın maksime edilmesi iş etiğine aykırı davranmaya gerekçe olabilir mi? Temsil Maliyeti Sorunu: Yönetici ve sahiplerin çıkarları örtüşüyor mu? Riskler ve getiriler doğru değerlendiriliyor mu? Çıkar sahipleri kimlerdir?

Kârı Maksimize Etme Temsil Maliyeti Sorunu Ücret Paketi Yönetim Kurulu Sıkı denetleme

İşletmenin Piyasa Değerini Maksimize Etme İşletmenin cari Pazar veya piyasa değerini maksimize etme ya da hissedarların varlıklarını (servetlerini) maksimize etme amacı, işletmenin gelecekte beklenen gelirlerinin şimdiki değerinin maksimum edilmesi şeklinde ifade edilebilir. İşletmelerin piyasa değeri hisse senedi ihraç etmiş işletmeyse hisse senetlerinin fiyatlarıyla ölçülür.

Piyasa Değerini Maksimize Etmenin Üstünlükleri Hissedarların varlıklarını ya da işletme değerini maksimize etme, bir işletmede kısa ya da uzun dönemdeki kârlılığın göz önüne alınmasında meydana gelen sorunları ortadan kaldırır. Hissedarların varlıklarını ya da işletme değerini maksimize etme modeli, bazı eklemelerle, ömrü farklı alternatifleri karşılaştırmada da kullanılabilir. Hissedarların varlıklarını ya da işletme değerini maksimize etme amacı iskonto oranının üzerinde durulmasını gerekli kılar.

İŞLETME TÜRLERİ İşletme: Ortaklar tarafından kendi başına bir tüzel kişilik olarak düzenlenmiş şirketlerdir. Sahiplik ve yönetim ayrılığı İşletme Olmanın Faydaları Kısıtlı sorumluluk Sonsuz ömür Kolay Finansman kaynakları ve yatırımcı çekme 26

İŞLETME TÜRLERİ İşletme Olmanın Dezavantajları Çifte vergi Sahiplik-Yönetim ayrılığından doğan temsil maliyeti sorunu 27

İŞLETME TÜRLERİ Bireysel İşletme: Kişilerin herhangi bir yazılı sözleşmeye dayanmaksızın, borçlarından dolayı tüm varlıklarıyla sorumlu oldukları bir girişim türüdür. Adi Ortaklık: İki ya da daha fazla kişinin herhangi bir şekil şartına tâbi olmaksızın, yazılı ya da sözlü bir anlaşmayla geçici ya da sürekli olarak kurabilecekleri ortaklık türüdür. 28

İŞLETME TÜRLERİ Kolektif Ortaklıklar: Kişilerin belirli şekil şartlarıyla ve belli bir unvan altında oluşturdukları bir ortaklık türüdür. Adi Komandit Ortaklıklar: Bir ticari işletmeyi işletmek üzere bir ticaret unvanı altında kurulan ve alacaklılara karşı ortakların bir bölümünün sınırlı (komanditer) bir bölümünün sınırsız (komandite) olarak sorumlu olduğu ortaklıklardır. 29

İŞLETME TÜRLERİ Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklık: Adi komandit ortaklığa benzer olan bu ortaklıkta sınırlı sorumlu ortaklar (komanditer) olarak bir ya da birkaç kişinin daha yer almasıdır. Limited Ortaklıklar: Bir veya daha fazla gerçek ve tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan, ortaklıkların sorumluluğu koydukları veya koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirli olan ticari ortaklık tipidir. 30

İŞLETME TÜRLERİ Anonim Ortaklıklar: T.T.K.’ya göre, bir unvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnızca mal varlığı ile sorumlu bulunan şirkettir. Halka Açık Anonim Ortaklıklar: Sermaye Piyasası Kanununa (SPK) göre hisse senetleri Kanun’daki prosedür dahilinde halka arz edilen şirketlerle, ortak sayısı 250’yi aşan veya 250’yi aştığı belirlenen şirketler halka açık şirket olarak kabul edilmektedir. 31

Halka Arz Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunularak halkın bir anonim ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya davet edilmesi, hisse senetlerinin borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesi, halka açık anonim ortaklıkların sermaye artırımları dolayısıyla hisse senetlerinin satışını ifade etmektedir. 32

TTK’a Göre Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı TTK, esas sermaye prensibini benimsemiştir. Buna göre, anonim şirketlerde sermayenin değişmezliği prensibi katı kurallara bağlanmıştır. Esas sözleşmede değişiklik yapılmadıkça esas sermaye, nominal değer ve hisse sayısı değiştirilemez. 33

Bedelsiz Sermaye Artırımı Olağanüstü yedeklerin sermayeye eklenmesi, Geçmiş yıl kârlarının sermayeye eklenmesi, Yeniden değerleme sonucu oluşan fonun sermayeye eklenmesi, Maliyet artışı fonunun sermayeye eklenmesi, Gayrimenkul ve iştirak hisselerinin satışından doğan karın sermayeye eklenmesi 34

SPK’a Göre Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı Kayıtlı Sermaye Sistemi: Esas itibariyle bir sermaye artırım sistemi olup, sermayenin genel kurul kararı gerekmezsizin arttırılabileceği bir limiti ifade eder. Başlangıç Sermayesi: Kayıtlı sermayeli ortaklıkların sahip olmaları zorunlu asgari çıkarılmış sermayesini ifade eder. Çıkarılmış Sermaye: Kayıtlı sermayeli ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir. 35

Anonim Ortaklıklarda Tahvil İhracı Halka açık anonim ortaklıklara tahvil ihracı konusunda iki ayrıcalık tanınmıştır. İlki daha fazla tahvil ihraç edebilme imkanı, ikincisi ise tahvil çıkarma yetkisinin ana sözleşme ile yönetim kuruluna bırakılabilmesidir. 36

Finans Fonksiyonu Üzerinde Etkili olan Gelişmeler Sermayenin dolaşım hızı, Teknolojik gelişme ve değişiklikler İşletmelerin büyük ölçekte faaliyette bulunmaları, İşletmelerin çok çeşitli ürünler üretmeleri ve çeşitli piyasalara sunmaları, AR-GE faaliyetlerinin öneminin artması,

Finans Fonksiyonu Üzerinde Etkili olan Gelişmeler İşletmelerin büyümeye verdikleri önemin artması, İşletmeler arasında birleşme ve satın almaların yoğunlaşması, Teknolojide hızlı değişmelerin yaşanması, Piyasalarda rekabetin artması, kâr marjlarının daralması, Ulaştırma ve iletişim olanaklarının artması, Faiz ve döviz kurlarında dalgalanmaların artması.

Finansal Yönetimde Temel İlkeler Risk – getiri dengesi sağlanmalıdır, Para zaman değerine sahiptir, Kar değil, nakit önemlidir, Nakit akışlarındaki artış dikkate alınmalıdır, Rekabetin yoğun olduğu piyasalarda karlı projeler bulmak zordur, Sermaye piyasalarının yapısı önemlidir, Temsil maliyeti sorunu göz ardı edilmemelidir, Finansal kararlarda vergilerin etkisi dikkate alınmalıdır, Tüm riskler eşit değildir, Etik davranış ilkesi.