OKUL TEMELLİ ÖNLEYİCİ REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA

PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK ve REHBERLİĞİN ÖNLEYİCİ İŞLEVİ -Önleme ile İlgili Kuramlar-Modeller -Risk Etmenleri -Koruyucu Etmenler -Psikolojik Danışmanların Dikkat Etmesi Gereken Konular

BİRLİKTE DÜŞÜNELİM… İncelediğiniz M.E.B. temelli önleme çalışmaları hakkındaki görüşleriniz nelerdir ?

ÖNLEME İLE İLGİLİ KURAMLAR-MODELLER Prochaska ve DiClemente Transteorik Model + Tasarı öncesi aşama (Değişimin düşünülmediği dönem) + Tasarlama aşaması (Değişim ihtiyacının hissedildiği dönem) + Hazırlık aşaması (Amaç ve davranış ölçütlerinin belirlendiği aşama) + Harekete geçme (En az 6 ay süren çabaların görüldüğü aşama) + Sürdürme (Eskiye dönüş olmaması için destek sağlanan aşama)

ÖNLEME İLE İLGİLİ KURAMLAR-MODELLER Bloom’ un Önleme Modeli Bireyin güçlerini/baş etme kaynaklarını arttırmak ve sınırlılıklarını azaltmak önemlidir. Sosyal desteği arttırmak ve sosyal kaynaklı stresi azaltmak önemlidir. Çevresel değişkenleri göz önünde bulundurmak. «S.E.D., Kültürel normlar gibi»

ÖNLEME İLE İLGİLİ KURAMLAR-MODELLER Cowen’ ın Önleme Modeli Sistem düzeyinde müdahale gereklidir. Politika değişimi, sosyal reformlar yapma, toplumsal hareketler oluşturma anahtardır. Kişisel değişim ve müdahaleler ikinci boyuttur. + Durum yada olay odaklı yaklaşımlar + Yeterlilik arttırıcı yaklaşımlar

ÖNLEME İLE İLGİLİ KURAMLAR-MODELLER İyilik Hali Çemberi Modeli İyilik Hali Çemberi Modeli temellerini Adler’in yaşam görevleri yaklaşımından almaktadır. Adler’e göre her insan kendisini bekleyen yaşam görevlerinin üstesinden gelmek durumundadır. Model, Maneviyat (Spirituality), Kendini Yönetme (Self Direction), Çalışma-Serbest Zaman (Work-Leisure), Arkadaşlık (Friendship) ve Sevgi (Love) yaşam görevlerini içermektedir.

ÖNLEME İLE İLGİLİ KURAMLAR-MODELLER İyilik Hali Çemberi Modeli Kendini yönetme, bireyin değiştirebileceği 12 alt boyuta sahiptir. Bu alt boyut aynı zamanda geliştirilebilir, öğretilebilir (koruyucu etmenlere) faktörlere işaret etmektedir.

BİRLİKTE DÜŞÜNELİM… Bu modelde hangi psikolojik danışma yaklaşımlarının/kuramlarının izleri dikkatinizi çekmektedir? Soğukkanlılık, girişkenlik (atılganlık)

Öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesi, RİSK ETMENLERİ Önleme çalışmalarına başlamadan önce Öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesi, Yaygın görülen sorunların ve davranışların tespit edilmesi, Kişisel, sosyal, çevresel ve kurumsal kaynakların belirlenmesi gerekir.

RİSK ETMENLERİ Etkili olmayan yetişkin davranışlarının tanımlanması Risk altındaki çocukların tanımlanması *Gelişimsel gerilik/gelişimsel risk *Sosyal becerilerde eksiklik *Öğrenme becerilerinde eksiklik *Kendini yönetme becerilerinde eksiklik *Benlik algısının düşüklüğü *Travmatik yaşantılar *Sosyal destek eksikliği *İhmal/istismar Etkili olmayan yetişkin davranışlarının tanımlanması *Davranış yönetmede eksiklik *Grup yönetmede eksiklik *Disiplin becerilerinde eksiklik *İletişim becerilerinde eksiklik *Stresle baş etmede eksiklik *Çocuk gelişimini bilmeme

- Aile içi çatışma ve şiddet, - Boşanma, - Zayıf aile bağları, RİSK ETMENLERİ - Aile içi çatışma ve şiddet, - Boşanma, - Zayıf aile bağları, - Ailede ruhsal problemleri olan birey olması, madde bağımlısı olması, - Sosyal güvence olmaması, maddi yetersizlikler, - Okuldan kaçma - Akran zorbalığı - Yalnızlık, soyutlanma, damgalanma - Tedavi edilmemiş öğrenme güçlüğü, D.E.H.B. - Çete üyeliği

RİSK ETMENLERİ -D.E.H.B.

RİSK ETMENLERİ

RİSK ETMENLERİ

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN TÜM BU RİSK FAKTÖRLERİ İLE TEK BAŞINA MÜCADELE ETMESİ-MÜDAHALEDE BULUNMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR!!!

İşleyen bir aile sistemi, İyi bir genel sağlık ve fiziksel gelişim, KORUYUCU ETMENLER Özel yeteneklerin (müzik, sanat, spor vb.) tanınması (fark edilmesi) ve geliştirilmesi, İşleyen bir aile sistemi, İyi bir genel sağlık ve fiziksel gelişim, Gençlik aktivitelerine etkin katılım (kulüpler, takımlar, dernekler vb.)

Yeterli sosyal destek kaynaklarının olması, KORUYUCU ETMENLER Olumlu akran kabulü, Yeterli sosyal destek kaynaklarının olması, Yeterli yaşam becerilerine sahip olma, Bazı kişilik özellikleri.

BİRLİKTE DÜŞÜNELİM… Yaşam becerileri kavramı neleri kapsar? Baş etme becerileri, iletişim becerileri, problem-çatışma çözme becerileri

KORUYUCU ETMENLER Yaşam Becerileri

Koruyucu niteliğe sahip bazı kişilik özellikleri neler olabilir? BİRLİKTE DÜŞÜNELİM… Koruyucu niteliğe sahip bazı kişilik özellikleri neler olabilir? Soğukkanlılık, girişkenlik (atılganlık)

KORUYUCU DİĞER ETMENLER İYİLİK HALİ (Wellness) ÖZNEL İYİ OLUŞ (Subjective Well Being) YETKİNLEŞME (Empowerment) PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK (Resilience)

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR Risk altındaki bireylerle çalışılırken «rapport kurma/ilişki kurma» çok daha önemli hale gelmektedir. «Psikolojik danışman bir transferans öznesine dönüşebilir» Öykü dikkatli alınmalı, mümkün olan çok kaynaktan bilgi toplanmalıdır. «hayali izleyici» «kişisel efsane» «omnipotent düşünce»

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR Empatik tutumdan vazgeçilmemeli çevresel etmenlerin ön yargı oluşturmasına izin verilmemelidir. «bu çocuk adam olmaz» «hocam bunlarla boşuna uğraşıyorsunuz» Müdahale planında sadece «problem davranışlar – risk faktörleri» almamalı olumlu yaşantılar da dahil edilmeli. Nasihat-öğüt vermek risk altındaki bireyler için kışkırtıcı niteliktedir.

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR Davranış değişikliği sürecinin uzun olabileceği unutulmamalıdır. Değişimi gözleyecek fırsatlar yaratılmalıdır. Gerekli durumlarda (dışlanma ve damgalanma söz konusu ise); güveni zedelemeyecek şekilde öğretmenlere ve yöneticilere bilgilendirme yapılmalıdır. «Her grup bir günah keçisi arar»

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR Davranış değişikliği sürecinin uzun olabileceği unutulmamalıdır. Değişimi gözleyecek fırsatlar yaratılmalıdır. Gerekli durumlarda (dışlanma ve damgalanma söz konusu ise); güveni zedelemeyecek şekilde öğretmenlere ve yöneticilere bilgilendirme yapılmalıdır. «Her grup bir günah keçisi arar»

ÖNLEME PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ Uygulayıcının programın hazırlanması yer alması başarı şansını arttıracaktır. «İnanmışlık-Adanmışlık» Hem risk faktörlerini hem koruyucu faktörleri içeren kapsamlı bir yaklaşımla hazırlanmalıdır. Pro-sosyal davranışların denemesine olanak sağlamalıdır. Sosyal beceri gelişimine yönelik oturumlara yer verilmelidir. (İletişim becerileri, atılganlık becerileri, reddetme becerileri, çatışma çözme becerileri v.b.)

ÖNLEME PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ Sadece çocuklara-ergenlere yönelik değil ailesine, öğretmenlerine ve okul ortamına yönelik müdahaleler de içermelidir. Gelişim özellikleri ve sosyo-kültürel çevre göz önünde bulundurulmalıdır. Programların duyurulmasında yetişkinlerden çok «akran grupları» ön plana çıkarılmalıdır.

ÖNLEME PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ Öğretmen ve yönetici desteği, Akran desteği Aile desteği sağlanmalıdır. Çevresel koşullar kurum/kuruluşlarla işbirliği yapılmalıdır. Disiplinler arası yaklaşım diğer meslek gruplarıyla da etkileşim sağlanabilir. İyi bir planlama ve uzun süreli eğitimler

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI GSB ADALET BAKANLIĞI MEB YEREL YÖNETİMLER KOLLUK KUVVETLERİ ASPB ASPB SAĞLIK BAKANLIĞI

ÖNLEME PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ Pilot uygulama yapılması önerilmektedir. Gençlerin katılımına yönelik güvenli bir sosyal çevre yaratılmalıdır. Katılımcıların bilgiyi içselleştirmesine - kişiselleştirmesine yardımcı olacak şekilde tasarlanmış interaktif öğretim yöntemleri kullanılır.

Haftanın kitabı

100%

Haftanın filmi

100%