HARBİYE LİSESİ 10/FEN B SINIFI KİMYA YILLIK ÖDEVİ KONU:HETEROJEN KARIŞIMLAR

1. KARIŞIMLARIN SINIFLANDIRILMASI 2. KARIŞIMLARIN AYRILMASI

1. KARIŞIMLARIN SINIFLANDIRILMASI

KARIŞIM NEDİR? Karışım, birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan madde topluluğudur. Saf maddeler element ve bileşiklerden oluşur. Fakat maddelerin çoğu ne tek bir elementtir; ne de tek bir bileşiktir. Maddelerin çoğu saf madde olmayan karışımlardır.

KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ 1- Yapılarında iki ya da daha fazla madde bulundururlar. 2- İstenilen oranda karıştırılırlar. 3- Fiziksel olarak karışırlar. 4- Kendini oluşturan maddelerin özelliklerini taşırlar. 5- Kendini oluşturan maddelere fiziksel yöntemlerle ayrıştırılabilirler. 6- Saf değildirler. 7- Belli erime ve kaynama noktaları yoktur. 9- Belli bir formülleri yoktur.

KARIŞIMLAR HOMOJEN KARIŞIMLAR HETEROJEN KARIŞIMLAR KONUMUZ HETEROJEN KARIŞIMLAR OLDUĞUNDAN HOMOJEN KARIŞIMLARI ATLAYABİLİRİZ.

HETEROJEN KARIŞIMLAR

HETEROJEN KARIŞIMLARIN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Her tarafta aynı özelliği göstermeyen ve içindeki taneciklerin gözle görülebildiği karışımlardır. 4 grupta incelenir. Süspansiyon Emülsiyon Aerosol Koloit Adi karışım

HETEROJEN KARIŞIMLAR HETEROJEN KARIŞIMLAR KALOİD SÜSPANSiYON AEROSOL EMÜLSİYONLAR ADİ KARIŞIM

HETEROJEN KARIŞIMLAR Elde edilen karışımın fiziksel özellikleri çoğunlukla karışımı meydana getiren maddelerin fiziksel özelliklerinin ortalamasıdır. Heterojen bir karışımda fazlardan biri diğeri içinde ince dağılmış halde bulunur. İki fazlı bu karışımlara genelde dispers sistemler adı verilir. Herhangi bir faz içinde dağılmış olan faza dispers faz veya iç faz, dispers fazın dağıldığı ve ortamı teşkil eden faza ise dispersiyon aracı veya dış faz denir.

HETEROJEN KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ: 1- Heterojen özellik gösterirler. 2- Bulanık görünürler. 3- Dipte çökelti oluştururlar. 4- Genellikle tanecikleri gözle görülür. 5- Fiziksel yolla (süzme) ayrılırlar.

SÜSPANSİYON Katı-sıvı heterojen karışımlara denir. ÖRNEK Tebeşir tozu- su Su-talaş Ayran Bütün maddeler bir çözücü ile çözelti meydana getirmezler. Örneğin tebeşir tozlarısu ile karıştırılırsa çözelti meydana gelmez, tozlar suda asılı halde kalır. Bu şekildeki heterojen (iki fazlı) karışımlara süspansiyon denir. Süspansiyon bir çözelti değildir. Fazların yoğunlukları farklı olduğundan birbirinden kolaylıkla ayrılabilir.

YAŞAMIMIZDAKİ SÜSPANSİYONLAR Ca(OH)2 (KALSİYUM HİDROKSİT) SÜSPANSİYONU: Sönmüş kireç ismiyle satılan, suda çözünmeyen beyaz tozun suyla karıştırılması ile oluşur. Kireç denince, sönmüş kireç anlaşılır. Badana yapımında kireç süspansiyonu kullanılır. Mg(OH)2 (MAGNEZYUM HİDROKSİT) SÜSPANSİYONU: Magnesi kalsine adıyla bilinen antiasit mide süspansiyonudur.

BaSO4 (BARYUM SÜLFAT): Ameliyat esnasında kullanılan sargı bezi, pamuk, makas vb. steril ameliyat malzemeleri baryum sülfat çözeltisine batırılmıştır. Ameliyat esnasında vücudun içinde unutulan ameliyat malzemelerini, röntgen çekiminde BaSO4 gösterir. Ayrıca BaSO4 süspansiyonu ve hint yağı karışımı; XM solüsyonu adındaki ilaçtır. Röntgen filmi çekiminden az önce hastaya içirilir. İçirilen sıvının mideden bağırsağa kaç dakikada geçtiği BaSO4 ile anlaşılır; geçiş süresine göre hastalığa teşhis konur.

EMÜLSİYON Sıvı-sıvı heterojen karışımlara denir. ÖRNEK Zeytinyağı–su karışımı Lipo ve hidro olmak üzere iki çeşittir. Lipo, yağ içindeki su emülsiyonudur. Bazı kremler örnek verilebilir. Hidro, su içindeki yağ emülsiyonudur. Balık yağı örnek verilebilir.

AEROSOL Katı-gaz ya da sıvı-gaz heterojen karışımlara denir. ÖRNEK Duman Sis Spreyli parfümler Spreyli böcek ilaçları

KOLOİT Çıplak gözle bakıldığında heterojen olduğu anlaşılmayan katı-sıvı karışımlara denir. Koloitlerde çözünen madde ancak mikroskopla görülebilir. ÖRNEK Duman Boya Süt Krema DUMAN

Koloitlerde, katı tanecikler bir sıvı içerisinde çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler hâlinde heterojen olarak dağılmıştır.

ADİ KARIŞIM Süspansiyon ve emülsiyon özelliği göstermeyen karışımlara denir. ÖRNEK Salata

2. KARIŞIMLARIN AYRILMASI

KARIŞIMLARIN BAZI AYIRMA TEKNİKLERİ Suyla yıkayarak sürükleme: Altının kumdan temizlenmesi Ekstraksiyon: Şeker pancarından şeker elde edilmesi Eleme Durultma: Katının sıvıdan ayrılması yöntemi Santrifüjleme: Santrifüj cihazıyla yapılan çabuk çöktürme

Kurutma ile ayırma: Etüv cihazında yapılan; rutubetin giderilmesi, suyun süratle uçurulması gibi işlere yarayan metot Flotasyon: Genelde madencilikte cevherdeki bazı maddeleri elde etmek için kullanılan yüzdürme ile ayırma yöntemi

AZOT VE OKSİJEN GAZLARININ ELDE EDİLMESİ Hava yüksek basınçta sıvılaştırılır. Sıvı havanın ayrımsal damıtılmasıyla azot ve oksijen gazları, linde cihazında elde edilir. Azotun kaynama noktası –194 °C, oksijenin kaynama noktası ise –183 °C’tır. Bu nedenle önce azot gazı, sonra oksijen gazı ele geçer. Sıvı hava; dewar (devar) kaplarında saklanır.

UÇUCU YAĞIN SUYU, ÖRNEĞİN; GÜL SUYU, KEKİK SUYU NASIL ELDE EDİLİR? Bitkisel uçucu yağlar, ayrımsal damıtmayla elde edilir. Bu yağlar uçucu olduklarından, ayrımsal damıtma esnasında su üstünde toplanmalarına özen gösterilir. Böylece hem israf önlenmiş hem de yeni bir ürün ortaya çıkmış olur.

Ayrımsal damıtmanın sonunda uçucu yağ üstten alınır. Uçucu yağlar, suda çözünmemelerine rağmen, su ile temas hâlinde olduklarından zamanla; doymamış veya doymuş gül yağı çözeltisi, kekik yağı çözeltisi vb. uçucu yağ çözeltileri alttaki kısımda elde edilir ki, işte bunlara gül suyu, kekik suyu vb. isimler verilir.

KARIŞIMLAR ÜNİTESİ LE İLGİLİ SOSYAL ALANDA KULLANILAN KİMYA KELİME VE DEYİMLERİ Yumuşak alaşımlı üslup: Herkesin birbirine karşı ses tonunu yükseltmeden sevgi ruhu ile hareket etmesi, her söylenene laf yetiştirme yerine, dövene elsiz, sövene dilsiz olma hâli (Yumuşak alaşımlı üslup mevzuu herkesten beklenemez; özellikle zihniyet değişikliği gereksinimini hissetmek lazımdır).

KAYNAKÇA GENEL KİMYAYA GİRİŞ KARIŞIMLAR SORUHANE ÇÖZÜNÜRLÜK