ÇOCUK BÜYÜME VE GELİŞMESİ Öğr. Gör. Ali Erman KENT

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Büyüme fiziksel ölçülerde ve boyutlardaki artıştır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi *infant döneminde çok hızlıdır *erken çocukluk döneminde biraz yavaşlar *adölesan dönemde tekrar artar

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Büyüme sırasında vücut oranları da değişkenlik gösterir Örneğin yenidoğan döneminde erişkinlere göre kafa daha büyük, gövde ve kollar-bacaklar daha kısadır Değişik vücut parçaları değişik zamanlarda değişik büyüme hızına sahiptir Baş ve gövde büyümesi infant döneminde; kol ve bacakların büyümesi ise ergenliğin ilk yılında en hızlıdır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Gelişme ise özel yeteneklerin kazanılması ve hareketlerin daha ince hale gelmesidir

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Bir çocuğun gelişimi değerlendirilirken sadece çocuk değil; ailesini, çevresini ve toplumun getireceği olanaklarda göz önünde bulundurulmalıdır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Gelişimin izlenmesinde bize yol gösterecek en küçük birim, anne-baba-bebeğin oluşturduğu birimdir

GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Genetik yapı Anne IQ Anne çocuk ilişkisi Beslenme Cinsiyet Sosyoekonomik düzey Ailedeki pozisyon Motor : Görme algılama Sosyal : Kültür, aile Dil : Sosyal düzey, konuşulan dil, işitme İnce motor : Beceri, el kullanımı

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Çocuk hissederek ve görerek öğrenir Bebekler tüm insanlar gibi bir başkasına yakın olmaya, haz ve coşkuyu hissedebilmeye, yaparak bir şeyleri değiştirmeye, meraklı olmaya ve düşündükleri, hissettikleri ve yaptıklarının anlaşılıp desteklenmesine gereksinimleri vardır

Çocuğun duyusal-ruhsal gelişiminin normal olması için çocuğun şefkatli bakım veren bir kişiye bağlanma ve çevresindeki kişilerin sağladığı deneyimlere ihtiyacı vardır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Çocuğun gelişiminde onun bebeklik dönemindeki duygusal gelişimi çok önemli bir yer tutar Duygusal gelişim ve hareketin gelişimi birbiriyle ayrılmaz bir parçadır

Yürümeye başlayan çocuk daha fazla uyaranla karşılaşır, daha fazla merak eder, hareket gelişimine paralel olarak bilişsel ve duygusal gelişimi gerçekleşir Yani çocuk merak ettikçe hareketlenecek, hareketlenip bağımsızlaştıkça çevreyle iletişimi artacaktır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Çocuğun hareket gelişiminin değerlendirilebilmesi için hangi yaşlarda hangi hareketleri yapması gerektiği bilinmelidir Hareketin gelişimi değerlendirilirken kaba ve ince hareketler ayrı ayrı değerlendirilir ve özellikle ilk yaştaki gelişim çok önemlidir

GELİŞME PRENSİPLERİ Basitten karmaşığa doğru Genelden spesifiğe doğru Baştan ayaklara doğru Merkezden uçlara doğru

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Kaba hareketlerin gelişimi: 0-3 ay: başın dik durumda kalabilmesi gereklidir

3-6 ay: özellikle kolların ve bedenin üst kısmının kontrolü gerçekleşir

6-9 ay: bedenin alt kısmı ve bacakların dikey duruma geçmesi yani çocuğun ayakta durabilmesi gerçekleşir

9-12 ay: bacakların yürüyebilmek için hareketlenmesi, genel duruşun ortaya çıkması gerçekleşir

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İnce hareketlerin gelişimi: Elin hareketi ana rahminde başlamaktadır. Rahim içinde henüz etrafını göremezken bebeğin elini istemli olarak uzatıp rahim duvarına ellediği, parmağını emdiği, değişik organlara dokunduğu gözlenmiştir. İnce hareketlerin gelişmesi daha karmaşıktır

2. aya kadar: nesneleri görmeye başladıktan sonra uzanabildiğini tutar

3. aya kadar: nesneye uzanır, onu ağzına götürür 4. aya kadar: tutulan nesneyi sallar, hareketle nesnenin ses çıkardığını öğrenir

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İnce hareketlerin gelişimi: 4.5 aya kadar: iki elle iki ayrı nesne ve sonrasında iki elle tek büyük nesneyi tutar 6. aya kadar: bir nesneyi bir elinden diğerine geçirir sonrasında iki elle tek nesneyle yapabileceklerini öğrenir 8.5 aya kadar: iki ayrı nesneyle beraber oynayabilir ve nesneleri yırtma, çekme, sıkma hareketlerini öğrenir

9.5 aya kadar: iki elini koordineli olarak bir amaç için kullanır (örneğin bir eliyle kutuyu tutarken diğer eliyle kutudan nesne çıkarma gibi). Zamanla nesneleri amacına yönelik kullanmayı öğrenir. Yıllar içinde erişkin dönemde kullanmak üzere el becerileri gelişme gösterir.

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İlkel refleksler Erişkinde hareket santral sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Yenidoğanda ise bu kontrol beyin sapı ve spinal kord altındadır ve ilkel refleksler şeklindedir Bunlar 3.-6.ayda kaybolurlar, 6 aydan sonra halen gözlenmesi hastalık belirtisidir Bunlar bir uyarıya karşı oluşan istemsiz reflekslerdir Santral sistemi olgunlaştıkça bu refleksler baskılanır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İlkel refleksler Örneğin Moro refleksinde boyun aniden geriye atıldığında omuz ve kollar önce açılır sonra kapanır

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İlkel refleksler Arama refleksinde ağız etrafına dokunulduğunda baş ve ağzı o tarafa çevirir Palmar yakalama refleksinde ise avuç içine dokunulduğunda tüm parmaklarda fleksiyon oluşur

Çocuk Büyüme ve Gelişmesi İlkel refleksler Asimetrik tonik boyun refleksi (baş bir tarafa çevrildiğinde diğer taraftaki kol ve diz fleksiyona gelir)

Adınlama refleksi, yeni doğanın koltuk altlarından tutup ayakta tutulduğunda yürüyormuş gibi adım atar. 3 – 4. hafta da kaybolur.

Emme Refleksi, uyanık durumda 4, uykuda 7. aya kadar devam eder.

Babinski Refleksi, 8-12. aylarda kaybolur.

Normal Gelişim Yenidoğan: Gövde ve baş kontrolü olmadığından tutarken tam destek verilmelidir Eller kapalı şekildedir ve yakalama refleksi gözlenir Parlak objeleri bir süre takip edebilir Sessiz ortamda sesin geldiği yöne doğru başını çevirir Destekleyerek ayakta tutulduğunda refleks adım atma görülür Refleks emme ve yutma vardır

GENEL PRENSİPLER Anemnez Arkaüstü muayene Yüzükoyun muayene Ayakta muayene

ANAMNEZ Aile anemnezi Gebelik Doğum Motor ve mental gelişim Geçirilen hastalıklar Genel durumlar (Aşılar, allerji, beslenme ve dışkılama alışkanlıkları ) Davranış özellikleri

Aile anemnezi : Akraba evliliği, düşükler, ölü doğumlar, çocuk ölümleri, diğer çocukları yaş, cinsiyet ve hastalıkları…. Gebelik : Geçirilen hastalıklar, düşük tehdidi, radyasyon, ilaç kullanımı, toksemi.

Doğum : Nerede ve nasıl gerçekleştiği, doğum şekli, gestasyon yaşı, komplikasyon olup olmadığı, APGAR skoru Hemen ağlayıp ağlamadığı, siyanoze olup olmadığı, doğum ağırlığı, baş çevresi, boyu, sarılığı

GEÇİRİLEN HASTALIKLAR Geçirmiş olduğu hastalıklar zaman ve süre olarak öğrenilir. Zehirlenme, kaza, travma ve ameliyatlar

MUAYENE Sistemik muayene Nörolojik muayene

MUAYENE Gözlerin muayenesi Kafatası ve yüz muayenesi Vücut muayenesi

Optik göz kırpma refleksi Akustik göz kırpma refleksi GÖZLERİN MUAYENESİ Strabismus Batan güneş manzarası Katarakt Optik göz kırpma refleksi Akustik göz kırpma refleksi

KAFATASI VE YÜZ MUAYENESİ Başçevresi ( Mikro-makrosefali ) Fontaneller Kafa kemiklerinin durumu

Derin tendon refleksleri VÜCUDUN MUAYENESİ Fizyolojik tremor Yatış postürü Hareketleri Solunumu Eklem hareketleri Derin tendon refleksleri

Başın pozisyonu Omurganın gözlenmesi Spontan emekleme Galant refleksi YÜZÜKOYUN MUAYENE Başın pozisyonu Omurganın gözlenmesi Spontan emekleme Galant refleksi

Normal Gelişim 4 aylık dönem: Merkezi sinir sistemi geliştiği için daha dengeli motor kontrol başlar Yüzüstü yatırıldığında kafasını ve çenesini kaldırır

Normal Gelişim 4 aylık dönem: Sırt üstü yattığında kafa orta hatta kalır ve ellerinde tulup kaldırmaya çalışıldığında kafasını orta hatta tutarak kaldırmaya çalışır ve karın kasları ve kol-bacaklarla da bu harekete katılmaya çalışır Destekle oturduğunda sırt omurgası düz konumdadır Eller açıktır ve oynamak için orta hatta doğru getirir En büyük motor gelişmelerden biri sırtüstü pozisyondan yüz üstüne dönmesidir Sese döner; ses çıkararak, gülerek sosyal etkileşimde bulunmaya başlar Bebeğin gelişiminde en önemli nokta ise güven duygusudur

Normal Gelişim 7 aylık dönem: İlkel refleksler artık kaybolmaya başlar ve hareketi daha özgür kılar Oturabilir ve bu pozisyonda el ve dizlerinin üzerine gelebilir Nesneyi bir elden diğerine geçirir ve düşen objeyi takip edebilir Yabancıları tanımaya başlar

Normal Gelişim 7 aylık dönem: Yatarken tüm vücuduyla dönebilir, el ve dizlerinin üzerinde durabilir

Normal Gelişim 7 aylık dönem: Desteksiz rahat oturur ve gövdesini çevirebilir

Normal Gelişim 10 aylık dönem: Hareketlenme artar, ayakta durmaya başlayabilir

Normal Gelişim 10 aylık dönem: Otururken dengesini kaybetmeden uzanabilir Başparmak ve 2. parmak arasındaki kavrama gerçekleşir gülerek tepki verir, anlamlı sesler çıkarabilir (anne-baba gibi)

Normal Gelişim 14 aylık dönem: Çocuk artık bağımsızdır, yürümeye başlamıştır

Normal Gelişim 14 aylık dönem: İki küpü üst üste koyabilir, beceriksiz de olsa kaşığı tutabilir

Normal Gelişim 18 aylık dönem: Yürüme şekli daha düzgündür, geriye doğru yürüyüp, alçak sandalyeye oturabilir İçeceğini kendi içebilir Dil gelişimi hızlanır; vücut parçalarını gösterebilir, birkaç kelime söyleyebilir Sıkıntısı olduğunda ifade edebilir Oyunlarda daha yaratıcı olmaya başlar

Normal Gelişim 18 aylık dönem: Üç küpü üstü üste koyabilir, kitap sayfası açabilir

Normal Gelişim 2 yaş dönemi: Koşabilir, zıplayabilir, basamakları bağımsız inip çıkabilir

Normal Gelişim 2 yaş dönemi: Kapıları açar, mobilyalara tırmanır, hangi elin dominant olduğu belirginleşir Giyinirken katkıda bulunur, kendi başına kısmen yemek yemeye başlayabilir Kalem tutabilir, çok sayıda küple oynayabilir Dil yeteneği gelişmiştir, ben ve benim kelimelerini uygun yerde kullanır Resimli öyküleri dinleyebilir

Normal Gelişim 3 yaş dönemi: Çok iyi koşar, bisiklet pedalı çevirebilir

Normal Gelişim 3 yaş dönemi: Tuvalet eğitimi gerçekleşir

Normal Gelişim 3 yaş dönemi: Merdiven inip çıkarken ayaklarını ardı sıra kullanabilir El ve yüzünü yıkayıp, kıyafetini çıkarabilir “ne, kim, nerede” sorularını çok sıklıkla sorar; gelecek zamanlı cümleler kurabilir Renkleri söyleyebilir, şekilleri tanır

Normal Gelişim 4 yaş dönemi: Yürüme ve merdiven çıkma normaldir Yattığı yerden dönmeden direk kalkabilir Paylaşımcı ve interaktif olarak oyun oynayabilir (denileni yapmak dışında katılımcıdır) Gözetim altında kendi kendine giyinip soyunabilir Dil gelişimi ilerler, geçmiş zamana ait hikaye anlatabilir

Normal Gelişim 4 yaş dönemi: Kalemi rahat kullanır, nesneler çizebilir Makas kullanabilir

Normal Gelişim 5 yaş dönemi: Artık çocuktur, grup oyunlarına katılır Tek ayak üzerinde durabilir, eliyle topu yakalayabilir Konuşma akıcıdır, ona kadar sayabilir Renkleri bilir, şekil çizebilir

Normal Gelişim 5 yaş dönemi: Giyinirken daha bağımsızdır Dişini fırçalayabilir, saçını tarayabilir

Normal Gelişim 6-12 yaş dönemi: Altı yaşındaki çocuk okula gidebilir

Normal Gelişim 6-12 yaş dönemi: Motor yetenekler ve göz-el koordinasyonu gelişmeye devam eder 7 yaşında haftanın günlerini sayabilir, saati söyleyebilir

Normal Gelişim 6-12 yaş dönemi: Çatal bıçak kullanabilir, ayakkabısını bağlayabilir

Normal Gelişim 13-18 yaş dönemi: Ergenlik veya adölesan adı verilen dönemdir Fiziksel ve seksüel olgunluğun geliştiği, bireyin sosyalleştiği dönemdir Fiziksel büyüme hızlıdır

Normal Gelişim 13-18 yaş dönemi: Bu dönem çocuğun aileden bağımsız birey olmaya başladığı dönemdir Bunların psikolojik değişimlerin yaşandığı bir dönemdir